کلاهبرداری که به طور کلی به دست آوردن مال یا منفعت مالی از دیگری با استفاده از روش‌های غیرمجاز و از طریق فریب مالک مال است به نحوی که مالک شخصا مال را در اختیار کلاهبردار قرار دهد، با تنوع مصادیق قابل توجهی برخوردار است.
با وجودی که به لطف تعریف قانونگذار می‌تواند مصادیق متعددی برای کلاهبرداری مطرح ساخت، اما در بخش‌هایی از زندگی اجتماعی که اشخاص مستعد جرم بیشتر هستند، تنوع روش‌های کلاهبرداری و قربانیان آن نیز بیشتر می‌شود.
من جمله مواردی که اشخاص را در مقابل جرم کلاهبرداری قربانی بالقوه قرار می‌دهد، فعالیت‌های تخصصی همچون تعمیرکاران مختلف است.
در این مقاله قصد داریم به یکی از این مشاغل یعنی لوله بازکنان بپردازیم، با اینکه اکثریت تعمیرکاران انسان‌هایی شریف بوده و در مقابل کار خود مزد شایسته دریافت می‌نمایند اما نمی‌توان این حقیقت را انکار کرد که سودجویان در هر نقطه‌ای یافت می‌شوند.
به همین سبب در این مقاله با انواع حالت‌هایی که ممکن است شما را به یک قربانی بالفعل جرم کلاهبرداری لوله باز کنی تبدیل کند، اقداماتی که می‌توانید انجام دهید و نیز مجازات‌هایی که در پیش روی مرتکبین خواهد بود آشنا خواهیم کرد.
برای رسیدن به هدف این نوشته نخست جرم کلاهبرداری را به طور کلی تعریف کرده و مجازات آن را مطرح می‌سازیم، در گام دوم انواع مصادیق شناسایی شده از کلاهبرداری لوله باز کنی را معرفی می‌کنیم و در نهایت روش‌هایی که به توصیه وکیل برای مقابله می‌توان در پیش گرفت را بررسی خواهیم کرد.
تعریف جرم کلاهبرداری
فصل یازدهم از کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی به جرایم کلاهبرداری، ارتشا و ربا اختصاص یافته است. دلیل این تقسیم‌بندی و کنار هم گرد آمدن جرایم مذکور را می‌توان در یکی از ارکان جرایم یافت، بدین صورت که در کلیه جرایم نام‌برده مالی به ناشایست در اختیار مرتکب قرار می‌گیرد اما تسلط وی بر ماه قهرا نبوده بلکه با رضایت ظاهری مالک مال می‌باشد.
با وجودی که مواد مذکور در قانون مجازات اسلامی وجود داشت اما قانونگذار در سال ۱۳۶۷ با تصویب قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء اختلاس و کلاهبرداری احکام خاصی را بر مرتکبین جرایم فوق حاکم ساخت.
ماده یک از این قانون به صورت مبسوط به تعریف جرم کلاهبرداری پرداخته است. از مفاد این ماده به دست می‌آید که:
- اولا استفاده از روش‌های متقلبانه در فریب مردم یا امیدوار ساختن آن‌ها به امور واهی برای تحقق کلاهبرداری ضروری است،
- ثانیا اموالی باید در اثر رفتارهای متقلبانه در اختیار مرتکب قرار گیرد.
تعریف یاد شده در ماده اول از قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء اختلاس و کلاهبرداری قابل اعمال در کلیه شرایط و مصادیق است، اما برای درک بهتر آن شایسته است که به عناصر سه‌گانه جرم در تحقق جرم کلاهبرداری نگاهی داشته باشیم.
قابل ذکر آن که عناصر سه‌گانه عبارتند از عنصر قانونی، عنصر مادی و عنصر معنوی که در ادامه هر کدام را نگاه مختصری می‌اندازیم.
عناصر جرم کلاهبرداری
همانطور که بیان شد برای تحقق هر جرمی باید سه عنصر قانونی، مادی و معنوی را یافت و در کنار هم قرار داد، وجود عناصر سه‌گانه در حین ارتکاب رفتار ملاک عمل است، در این بخش قصد داریم هر یک از عناصر فوق را در خصوص جرم کلاهبرداری بررسی کنیم. ضمن آن که می‌توانید با وکیل آنلاین ما نیز مشاوره دریافت نمایید.
عنصر قانونی جرم کلاهبرداری
عنصر قانونی به معنای اراده قانونگذار در شمول یک رفتار ذیل یک عنوان مجرمانه گفته می‌شود. به عبارت ساده‌تر یک رفتار صرف نظر از نگاه اجتماع یا اثراتی که به بار می‌آورد، تا زمانی که توسط مرجع قانونگذار مجرمانه تلقی نشده و برای آن مجازات در نظر گرفته نشده، رفتار مجاز تلقی خواهد شد.
در اینجا باید ذکر گردد که قانونگذاری باید توسط مرجع صالح صورت گرفته و نیز مراحل تصویب قانونی به صحت طی شده باشد.
درباره عنصر قانونی جرم کلاهبرداری همانطور که پیش از این بیان کردیم، در ابتدا قانون مجازات اسلامی و موادی از کتاب تعزیرات آن حاکم بود، اما در سال ۱۳۶۷ قانونگذار وقت قانون خاصی را به این جرم اختصاص داده و میزان مجازات مقرر را دستخوش تغییر گردانید.
ماده اول از قانون مذکور، عنصر مادی جرم کلاهبرداری و نیز مجازات آن را تشریح کرده است، عنصر مادی که دومین عنصر و نماد بیرونی رفتار مجرمانه است در بند بعدی توضیح داده خواهد شد.
در پایان باید خاطر نشان ساخت که هر رفتار تابع قانون زمان وقوع آن است، در نتیجه برای جرم کلاهبرداری، قانون تشدید مجازات تنها به رفتارهایی منصوب خواهد بود که از سال ۱۳۶۷ به بعد اتفاق افتاده باشند و رفتارهای سابق بر این تاریخ مشمول قانون مجازات اسلامی قرار داشتند.
عنصر مادی جرم کلاهبرداری
عنصر مادی یک جرم شامل رفتارهایی است که با تعریف قانون از یک رفتار مجرمانه مطابقت دارد. عنصر مادی وجه تمایز جرایم مختلف از یکدیگر و نیز تعیین کننده میزان مجازات قابل اعمال است.
در بسیاری از جرایم صرف نظر از هسته مرکزی و اصلی جرم، حالت‌هایی نیز پیش‌بینی می‌شود که رفتارهای خاصی تشدید کننده مجازات و یا تخفیف دهنده آن‌ها باشد. همچنین باید توجه داشت که اصولا عنصر مادی هر جرم از چند رکن مجزا اما مرتبط تشکیل می‌شود و در نتیجه تحقق کلیه ارکان در زمان ارتکاب رفتار مجرمانه برای تحقق جرم ضروری است.
عنصر مادی جرم کلاهبرداری در حال حاضر از ماده اول قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء اختلاس و کلاهبرداری به دست می‌آید که به قرار ذیل است:
- اولا شخص مرتکب باید حیله و تقلبی به کار ببرد. در قانون مذکور مصادیقی از حیله و تقلب یاد شده‌اند که برای آشنایی بیشتر برخی از آن‌ها را ذکر می‌کنیم، مطابق با این ماده رفتار متقلبانه می‌تواند مردم را به وجود داشتن شرکت‌های تجاری یا موسسات واهی امیدوار سازد، می‌تواند ایشان را به دارایی‌های موهوم شخص کلاهبردار رهنمون سازد، می‌تواند منجر به ترسیدن مردم از حوادث و پیشامدهای خاصی شود.
- چنانچه شخص حیله و تقلب به روش فوق به کار نبرد اما با جعل عنوان یا اسم یا سمتی، دیگران را فریب دهد، برای مثال با بر تن کردن لباس نظامی، هویت یک شخص نظامی را برای خود جعل نماید، به نحوی که بیننده و قربانی جرم فریب خورده و سمت نظامی وی را باور نماید نیز رکن اول از عنصر مادی جرم کلاهبرداری محقق شده است.
- مرتکب جرم کلاهبرداری باید موفق شود که از طریق اعمال فریبکارانه خود اموال، وجوه یا سایر دارایی‌هایی که ارزش مالی دارند را تحصیل نماید.
- برگرفته از دو رکن قبلی به این نکته پی می‌بریم که تحصیل مال توسط شخص کلاهبردار به جبر و اجبار نبوده بلکه در اثر رفتار فریبکارانه وی مالک مال آن را در اختیار کلاهبردار قرار داده است.
با توجه به اینکه در جرم کلاهبرداری لوله باز کنی خدمتی قرار است عرضه شود و نیز با عنایت به تعریف مذکور در بندهای پیشین به دست می‌آید که اصولا کلاهبردار این جرم مالک را به وجود شرایطی واهی رهنمون ساخته و وی را از اثرات ناگوار آن می‌ترساند، به این طریق و بر اثر باور مالک، نام‌برده می‌تواند وجوه مازاد بر صحت را مطالبه کرده و یا اموالی را دریافت نماید.
مصادیقی که تاکنون از جرم کلاهبرداری لوله باز کنی شناسایی شده است، در بندهای بعدی مورد اشاره قرار خواهند گرفت.
عنصر معنوی جرم کلاهبرداری
عنصر معنوی وجه تمایز جرایم از حیث عمدی، شبه عمدی و خطای محض هستند و می‌توانند بر میزان مجازات مرتکب موثر واقع شوند.
با این حال نباید تصور شود که کلیه جرایم می‌توانند مشمول هر سه حالت فوق قرار داشته باشند، برای مثال در جرم کلاهبرداری همانطور که بیان شد یکی از ارکان تحقق جرم انجام دادن عمل متقلبانه است به نحوی که قربانی آن را باور کند، حال آیا تصور چنین رفتاری از مرتکب بدون اینکه قصد و عمدی داشته باشد متصور است؟ قطعا خیر.
در نتیجه در جرم کلاهبرداری عنصر معنوی همواره وجود دارد و شخص قصد انجام رفتار متقلبانه را دارد، ممکن است نتیجه حاصل شده با انتظار وی متفاوت باشد، اما ضروری است که قصد دریافت نتیجه و انجام عمل در وی وجود داشته باشد.
انواع کلاهبرداری لوله باز کنی
در بخش های قبلی با عناصر سه‌گانه جرم کلاهبرداری آشنا شدیم، در این بخش قصد داریم به حالت‌های شناسایی شده جرم کلاهبرداری لوله باز کنی بپردازیم، آشنایی با این موارد که در جلسات مشاوره حقوقی بیان می‌شود، می‌تواند ما را نسبت به حالت‌های مشابه آگاه و احتمال خطر را کاهش دهد.
- یکی از حالت‌هایی که قربانیان این جرم با آن روبه‌رو می‌شوند وضعیتی است که مرتکب با اعلام مبالغ بسیار کمتر نسبت به دیگر اشخاص، خود را تا محل می‌رسانند، سپس با بیان اینکه محل احتیاج به انجام اقدامات بیشتر و پیچیده‌تری دارد، مبالغ بسیار بیشتری را مطالبه کرده و مالکین ساختمان نیز مبالغ خواسته شده را می‌پردازند.
- یکی دیگر از مصادیق کلاهبرداری لوله باز کنی حالتی که اشخاص ادعا می‌کنند از ابزارآلات و تجهیزاتی بیشتر از حد معمول باید استفاده نمایند. در این حالت معمولا مرتکب در میان کار ادعای خود را مطرح می‌سازد و مالکین که اطلاع کاملی از اقدامات نداشته و کار را نیمه رها می‌بینند می‌پذیرند که مبالغ بیشتر را پرداخت نمایند.
- حالت سوم زمانی است که مرتکب در بین انجام کار ادعا می‌کند که باید از محلول شیمیایی خاصی استفاده نماید که گران قیمت و کمیاب است. محلول استفاده شده در این حالت معمولا به لوله‌ها آسیب وارد کرده و نیز هزینه قابل توجهی را بر مالکین ملک تحمیل می‌سازد.
شدیدترین وضعیتی که تاکنون پیش آمده زمانی است که در حین لایروبی چاه‌ها اتفای می‌افتد.
در این حالت یک نفر از مرتکبین به داخل چاه رفته و برای مدت قابل توجهی از آن جا خارج نمی‌شود، همکاران و همراهان وی به دنبال وی راهی چاه شده و به ظاهر بدن بیجان وی را که در اثر تنفس گازهای سمی به کام مرگ کشیده شده است به مالکین ساختمان نشان داده و ادعا می‌کنند در ازای دریافت حق السکوت حاضرند که از شکایت خودداری نمایند.
این حالت در زمانی اتفاق می‌افتد که کارگران بر خلاف قوانین بیمه نشده باشند و یا آن که تجهیزات ایمنی برای ایشان تامین نشده باشد.
در کلیه حالت‌های فوق با وضعیتی مواجه هستیم که کارگران یا متصدیان لوله بازکن، با اعمال یا رفتار یا صحبت‌های خود مالک یا مالکین را فریب داده و انجام شدن کار آن‌ها را موکول به دریافت مبالغ بیش از حد نرمال یا بیش از توافق اولیه می‌نمایند.
مالکین و صاحبین کار که با امور تخصصی آشنایی ندارند با رفتار و گفتار کارگران قانع شده و مبلغ مطالبه شده را پرداخت می‌نمایند. در این حالت‌ها آنچه که بیش از مبلغ عرفی پرداخت شده است، مال موضوع جرم است که در اثر کلاهبرداری به مرتکبین تسلیم شده است.
قانون تشدید مجازات‌ها نسبت به قانون قبلی مجازات‌های سنگین‌تری برای مرتکبین کلاهبرداری تعیین کرده است که در بخش بعدی به آن خواهیم پرداخت.
مجازات جرم کلاهبرداری لوله باز کنی
جرم کلاهبرداری یکی از جرایم تعزیری است به همین سبب نیز علاوه بر مجازات اصلی که از محتوای قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء اختلاس و کلاهبرداری به دست می‌آید مشمول قواعد جرایم تعزیری نیز قرار می‌گیرد و می‌تواند با مجازات‌های تکمیلی و تبعی همراه باشد، هر کدام از مجازات‌های اصلی و تبعی به قرار ذیل است:
- مجازات اصلی: مطابق با ماده یک از قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء اختلاس و کلاهبرداری، مرتکب جرم کلاهبرداری لوله باز کنی پس از احراز جرم و صدور حکم محکومیت علاوه بر آن که باید مال تحصیل شده را به صاحب مال بازگرداند با مجازات حبس از یک تا هفت سال و نیز پرداخت جزای نقدی معادل مبلغی که در اثر ارتکاب جرم تحصیل کرده بوده پرداخت می‌شود.
- مطابق با ماده ۳۶ از قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ رای صادره برای مرتکبین جرم کلاهبرداری که به موجب قانون تشدید مجازات حکم محکومیت قطعی دریافت نمایند، در یکی از روزنامه‌های محلی برای یک نوبت چاپ خواهد شد.
برای مرتکبین جرم کلاهبرداری موضوع این نگارش، دادگاه صادرکننده رای می‌تواند علاوه بر مجازات اصلی و نیز درج رای در جراید، مرتکب را به یک یا چند مجازات تکمیلی برای مدت حداکثر ۲ سال محکوم نماید.
مجازات‌های تکمیلی که در ماده ۲۳ از قانون مجازات اسلامی بیان شده‌اند، مواردی همچون الزام به خدمات عمومی، توقیف وسایل ارتکاب جرم، الزام به یادگیری شغل یا حرفه معین و دیگر موارد مطروحه در این ماده هستند.
مشاوره تخصصی کلاهبرداری لوله باز کنی
در این مقاله با یکی از جرایمی که کلیه ساکنین ساختمان‌ها می‌توانند قربانی آن قرار گیرند یعنی کلاهبرداری لوله باز کنی و مجازات‌های اصلی و تبعی آن آشنا شدیم.
همچنین دیدیم که جرم مذکور می‌تواند مصادیق و حالت‌های متعددی داشته باشد، می‌تواند صرفا دریافت مبالغ بیشتر از توافق در اثر بیان خلاف واقع باشد و یا درگیر کردن اشخاص بیگناه در ادعای قتل یک انسان.
با وجود توضیحاتی که در این مقاله ارائه شده است، چنانچه همچنان نقاط ابهام یا سوالاتی داشتید و یا آن که خود را قربانی چنین جرمی احساس کردید می‌توانید نسبت به دریافت مشاوره حقوقی تلفنی و آنلاین از مشاوران بنیاد وکلا اقدام نمایید.
