لطفاً اتصال اینترنت خود را بررسی کنید.
مشاوره حقوقی در خصوص جرایم رایانه ای
سریع و بدون اتلاف وقت از میان متخصصین آنلاین سایت فرد مورد نظر خود را انتخاب و مشاوره خود را دریافت کنید.
پیشرفت روز افزون تکنولوژی، در عین حال که دارای مزایا فراوانی است، میتواند معایبی نیز به همراه داشته باشد. با توجه به این که عمده کسب و کارهای تجاری، امروزه در بستر اینترنت انجام میشود، ورود به این حوزه را میتوان لازمه رونق انواع کسب و کارها در نظر گرفت. در واقع این که فضای اینترنتی، روزانه در حال گسترش و پیشرفت است، اما در این زمینه شاهد سوء استفادههای مختلفی هستیم و تخلفات در این حوزه در نهایت به وقوع جرم منتهی میشود.
شاید در سالیان گذشته، به دلیل عدم گسترش فضای اینترنتی، بحث وقوع جرایم در این حوزه چندان کارایی نداشته است و چه بسا قانونی نیز در این زمینه تصویب نشده بوده است. از آن جهت که بسیاری از مشاغل و کسب و کارها، از طریق فضای اینترنت، اقدام به کسب درآمد میکنند، ورود به بستر اینترنت میتواند جنبه ضروری داشته باشد. گسترش دامنه فضای اینترنتی و به تبع آن ظهور شبکههای اجتماعی، سبب بروز یک سری مسائل و مشکلاتی نیز شد.
شاید بتوان گفت که بستر اینترنت و فضای مجازی میتواند فواید زیادی داشته باشد و به گسترش جامعه بشریت و پیشرفت آن، کمک روز افزون کند، اما این حوزه میتواند زمینه سوء استفاده افراد در سراسر دنیا را فراهم کند. وقوع جرایم رایانهای را میتوان یکی از مشکلات اصلی فضای اینترنت و مجازی در نظر گرفت و در کشور خودمان سالانه شاهد رخ دادن تعداد مختلفی از این جرایم هستیم.
به طور کلی جرایمی که در حوزه اینترنت، رخ دهند به عنوان جرایم رایانهای شناخته میشوند. این جرایم میتواند ناشی از فحاشی و توهین افراد نسبت به یکدیگر و یا انواع کلاهبرداری باشد. وقوع جرم علاوه بر فضای حقیقی، امکان رخداد آن در فضای مجازی نیز هست و با توجه به گسترش حوزه فضای مجازی، در طی این چند سال، تعداد وقوع جرم در فضای اینترنت بسیار بیشتر شده است.
در قانون، مجازات مشخصی برای جرایم رایانهای در نظر گرفته شده است و افرادی که حتی در فضای غیر حقیقی، اقدام به انجام تخلفاتی کرده که جنبه مجرمانه داشته باشد، باید نسبت به این مسئله واقف باشند که ممکن است که تحت تعقیب قضایی قرار گیرند.
برخی افراد اینگونه تصور میکنند که در صورت وقوع جرایم مختلف در بستر اینترنت، هیچگونه اتفاقی برای آنها نمیافتد و آزادانه میتوانند به انجام چنین رفتارهایی ادامه دهند. اما باید صراحتا به این موضوع اشاره نمود که مجازاتهای تعیین شده در قانون برای جرایم اینترنتی، جنبه سختگیرانه بیشتری دارد.
جرایم رایانهای موضوعی است که نیاز به بررسی از ابعاد حقوقی دارد که به همین مناسبت در این مقاله قصد داریم با جرایم رایانهای بهتر آشنا شویم و به قوانین تعیین شده در این زمینه بپردازیم.
آنچه که سبب آزار و نادیده گرفته شدن حقوق افراد، در فضای اینترنت شود، جرایم رایانهای نام دارد. این جرایم دارای شکلهای گوناگونی هستند و به روشهای مختلفی رخ میدهند.
با توجه به اینکه در سراسر جهان، میلیاردها رایانه و گوشی هوشمند وجود دارد که همه آنها میتوانند به اینترنت متصل شوند. با این ابزارها میتوان در اینترنت به گشت و گذار کرده و پرداختهای بانکی را انجام داد. با این وجود به دلیل پنهان بودن هویت افراد در این فضا، همیشه کسانی هستند که از دیگران سو استفاده میکنند.
این جرایم رایانهای در شکلهای گوناگونی انجام میشود که به برخی از آنها اشاره میکنیم. جرایمی چون آزار، توهین و افترا و انتشارات اطلاعات، کلاهبرداری و نقض قانون کپی رایت، از جمله آنها است.
شاید بتوانیم قدیمیترین جرم اینترنتی را، آزار و اذیت دانست که در شکلهای گوناگونی رخ میدهد. ایجاد مزاحمت برای جوانان و نوجوانان به ویژه زنان و دختران، یک داستان دنبالهدار است که پیوسته خبرهای آن را میشنویم. بسیار دیده شده که یک فرد یا دستهای از افراد، اقدام به انتشار شایعه و دروغ در فضای مجازی میکنند. گفتههایی که سبب پدید آمدن سوتفاهم و رفتار ناپسند در پیوند با آن فرد میشود.
گاهی هم در فضای مجازی، به یکدیگر توهین میکنند و زمینهساز درگیریهای لفظی میشوند. این گروه از تخلفات سبب آزار رساندن به دیگران میشود. از سوی دیگر میتواند ذهن مردم را نسبت به یک فرد یا گروه دچار فریب کند.
گاهی هم برخی از تخلفهای اینترنتی، جنبه سیاسی پیدا میکنند و سبب ایجاد تشنج و آشفتگی در میان مردم یک کشور میشوند. این چنین تخلفاتی از سوی یک گروه سیاسی ایجاد میشود که هدفش تحریک بخشی از مردم و رو در رو قرار دادن آن ها با کل جامعه است.
در همین راستا، قانون با بهرهگیری از مجازات، راه را برای برخورد با تخلفاتی که از آنها یاد کردیم، آماده نموده است. این قانونها توانسته میزان جرایم رایانهای را تا اندازهی زیادی کاهش دهد و زمینه را برای برخورد با متخلفان فراهم کند.
جرایمی که در فضای اینترنت و به نوعی فضای غیر حقیقی، اتفاق افتد، به عنوان جرایم رایانهای شناخته میشود. عمده جرایم رایانهای، در فضای مجازی رخ میدهد که به همین جهت، قانونگذار مجازات های مشخصی را برای اینگونه جرایم در نظر گرفته است.
در واقع رفتارهایی که در قانون برای آنها مجازات تعیین شده و به نوعی جرم انگاری شده است، در صورت وقوع در فضای مجازی در دسته بندی جرایم رایانهای قرار داده میشوند. مصادیق جرایم رایانهای، متعدد است و نمیتوان این دسته از جرایم را صرفا به یک سری موضوعات خاص محدود نمود. اما در هر صورت، برای آشنایی با چند نمونه از مصادیق اینگونه جرایم و زمینههای ایجاد آنها، در این بخش به چند مورد از آنها اشاره میکنیم.
گاهی برخی از افراد با استفاده از برخی روشهای خرابکارانه، اقدام به سرقت اینترنتی میکنند تا دادههای شخصی و مالی دیگران را به دست بیاورند. این کار از راه اینترنت و به وسیله نرم افزار انجام میشود که حمله سایبری نامیده میشود. در واقع هدف حمله این است که سامانه های امنیتی دچار اختلال گردد و بتوانند به دادههای مهم دسترسی پیدا کنند.
هکرها تلاش میکنند پس از ایجاد اختلال در نرم افزارهای اینترنتی، با دستیابی به اطلاعات افراد گوناگون از آن سو استفاده کنند. در بسیاری از موارد، هدف به دست آوردن اطلاعات بانکی و مالی است تا دارایی افراد را مورد سرقت قرار دهند. گاهی پیش میآید که دسترسی هکرها به حساب افراد، از روی اطلاعاتی که فرد در شبکههای اجتماعی منتشر کرده است.
شبکههای اجتماعی به عنوان مکانی برای درج دیدگاهها، همیشه مکانی برای گفتگو بوده است. اما گاهی پیش میآید که برخی از افراد در این فضا، اقدام به توهین و افترا میکنند. پاسخهای توهین آمیز و دور از ادب همیشه برای کاربران آزار دهنده بوده است.
شبکههای اجتماعی به عنوان مکانی که هویت افراد روشن نیست، مکان مناسبی برای توهین کنندگان است. این مورد نیز جز جرایم رایانهای به شمار میآید و با پیگیری نهادهای نظارتی، با فرد خاطی برخورد میشود.
راه و روشهای گوناگونی برای جاسوسی وجود دارد. یکی از جرایم رایانهای که تخلف مهمی به شمار میآید، جاسوسی است. جاسوسان با استفاده از اینترنت، وارد رایانههای شخصی و دولتی شده و اقدام به جاسوسی میکنند. آنها اطلاعات به دست آمده را در راستای سو استفاده اقتصادی و تجاری به کار میگیرند.
هک سایتها با این هدف انجام میشود که هکرها به اطلاعات مهمی در خصوص موضوع خاص دست یابند و یا سایت ها و سامانهها را از کار میاندازند. در واقع هک نمودن و سرقت اطلاعات به روش سایبری، منجر به ایجاد اختلال در سیستم های رایانه شده و چه بسا هکرها در سراسر جهان می توانند با اینگونه اقدامات، مسائل امنیتی کشور مورد هدف را از بین ببرند.
این جرایم بسیار فراگیر و گسترده است و به قصد سودجویی انجام میشود. در همین راستا، کشورهای گوناگونی وجود دارند که با استخدام افراد ماهر و متخصص در این زمینه، تلاش میکنند از خرابکاری هکرها جلوگیری کنند. اما باز هم مهار کردن و به دام انداختن هکرها از دشوارترین کارها است.
حمله های سایبری هم جزیی از تخلف های اینترنتی است که به رایانه های خصوصی و دولتی انجام میشود. بدافزارها به رایانهها فرستاده میشوند و به آنها آسیب میرسانند. حتی گاهی این حملهها تروریستی خوانده میشوند و در دسته بندی تهدید برای امنیت ملی به شمار میآیند.
از جمله جرایم رایانهای که بازخورد روانی بدی را هم برای فرد و هم برای جامعه به همراه خواهد داشت، سواستفاده از زنان و کودکان است. افراد با استفاده از این روش، زنان و کودکان را زیر فشار میگذارند و از آنها اخاذی میکنند. این گونه تخلفات از راه نرمافزارهای چت و گفتگوی تصویری انجام میشود.
افراد در این فضا، وارد یک رابطه دوستانه میشوند و سپس با گردآوری اطلاعات و عکس و فیلم از وی، او را برای دریافت پول، زیر فشار میگذارند. هدف از این فشار روانی، این است که بتواند از فرد مورد نظر پول بگیرید حتی ممکن است از وی، سواستفادههای اخلاقی و مالی کند.
از جمله جرایم رایانهای، میتوان به بزهکاری اینترنتی اشاره کرد. گاهی برخی از افراد تلاش میکنند تا در فضای مجازی و اینترنت، با بهره گیری از اقدامات خاص، بزهکاری اینترنتی را انجام دهند. این افراد با سواستفاده از فضای باز اینترنت، اقدام به انجام کارهایی میکنند که از نظر قانون و عرف، ناپسند است.
این افراد با این باور که اینترنت فضای آزادی است و هیچ کس نمیتواند آنها را پیدا کند، دست به چنین کارهایی میزنند. مهم ترین دلیل این رخداد، فضای باز اینترنت برای فعالیت های غیرفیزیکی است و افرادی که منتظر سو استفاده هستند.
در فضای وب، سایتهایی وجود دارند که میتوان در آنها اطلاعات شخصی را بارگذاری و ذخیره کرد و یا حتی آن ها را با دیگران به اشتراک گذاشت. این دادهها در سرورهای گوناگون که به آنها بیگ دیتا (کلان داده) میگویند، ذخیره شده است.
با وجود اینکه این فضا بسیار امن است و با لایههای محافظتی گوناگونی، محافظت میشود، گاهی هکرها با بهرهگیری از بدافزارها و ویروسهای اینترنتی، اقدام به هک کردن بانکهایِ اطلاعاتی میکنند، تا به اطلاعات شخصیِ دیگران دست پیدا کنند. گاهی هم خودِ این سایتها با فروش اطلاعات ذخیره شدهی مردم به شرکتهای دیگر، این جرم اینترنتی را انجام میدهند. اینگونه اقدامات هم جزیی از جرایم رایانهای است و قانون شرایطی را برای برخورد با آنها، پیش بینی کرده است.
از جمله دیگر جرایم رایانهای، میتوان به ایجاد مانع و اختلال در دسترسی کاربران به وبسایتها و صفحههای اینترنتی اشاره کرد. هکرها با ساخت ویروس و بدافزار و یا رباتهای اینترنتی، این خرابکاری را انجام میدهند. هدفی که هکرها از این کار دنبال میکنند، آسیب به سایتها است تا دادههای ذخیره شده در سرورهای آنها پاک شود. این کار میتواند سبب آسیب به سایت و ریزش کاربران و کاهش محبوبیت آن سایت شود.
گاهی برخی از متخلفین به دنبال این هستند که راههای میانبری در پرداختهای مالی پیدا کنند تا از خدمات و امکانات برخی سرویس دهندهها به رایگان استفاده کنند. هدف فرد متخلف با انجام این کار این است که سرویس و خدمات یک نرم افزار ویا یک سایت خدماتی و یا حتی شرکتهایی که به صورت آنلاین خدمات میدهند، به رایگان استفاده کند.انجام این کار در چند سال اخیر گسترش فراوانی یافته استو این روش در کشورهایی که تحریم هستند، فراوانیِ بیشتری دارد.
قانون کپی رایت به معنی نگهبانی از حق نشر یک کالا است که میتواند یک نرم افزار یا یک آهنگ ، یک کتاب و یا حتی فرمول ساخت یک محصول باشد. قانون کپی رایت ساخته شده، تا از این حق به درستی، پاسداری کند. این کالا دارای جنبههای مالی و تجاری است و استفاده دیگران، بدون پرداخت حق استفاده، به صاحب اثر، زیانهای مالی فراوانی وارد میکند. با این حال هنوز بسیاری از افراد با انتشار، آثار گوناگون که مالک آن نیستند، در فضای اینترنت، قانون کپی رایت را نادیده بگیرند و آن را نقض کنند.
این نوع از تخلف به ویژه در کشورهایِ جهان سومی بسیار گسترده است زیرا قانون درستی برای برخورد با متخلفان وجود ندارد، اما در کشورهای توسعه یافته، قانون کپی رایت بسیار سفت و سخت است و با کسانی که آن را زیر پا میگذارند، برخورد میشود.
در بخش قبل به بررسی چند مورد از انواع جرایم رایانهای پرداختیم. دامنه این جرایم گسترده است و اختصاص به دستهبندی مشخصی از جرایم ندارد. با توجه به این که شاهد وقوع انواع گوناگونی از جرایم در بستر اینترنت هستیم، اما شایعترین آن به جرم کلاهبرداری اینترنتی اشاره دارد.
کلاهبرداری جز آن دسته از جرایمی محسوب میشود که به اشکال مختلف رخ داده که یکی از شیوههای وقوع آن، در بستر فضای مجازی است. در واقع کلاهبرداری میتواند به روش سنتی رخ داده و فردی با بهره گیری از ترفندهای فریبنده اقدام به کلاهبرداری از دیگران کند یا این که در بستر اینترنت، جرم کلاهبرداری به وقوع بپیوندد.
در این نوع کلاهبرداری، هیچگونه ارتباط مستقیمی بین شخص یا اشخاص مجرم و فرد بزهدیده وجود نداشته و کلاهبرداران از طریق روشهای مختلف، عمل کلاهبرداری را انجام میدهند. با توجه به گسترش فضای اینترنت، وقوع این دسته از جرایم به همان میزان پیشرفتهتر میشوند و کلاهبرداران از ترفندهای جدیدتری استفاده میکنند. در واقع میتوان پیشرفت فضای وب و اینترنت را، عامل گسترش بروز جرایمی از قبیل کلاهبرداری دانست که البته وقوع این جرایم امری اجتناب ناپذیر است.
در تمام دنیا شاهد این مسئله هستیم که کلاهبرداران با استفاده از راههای نوپا و جدید، اقدام به انجام دادن چنین جرایمی کرده و میتوان گفت که جهان از بروز چنین جرایمی مصون نیستند. در واقع جوامع مختلف به منظور جلوگیری از وقوع جرایم حوزه وب، کارهای مختلفی را انجام دادند اما در نهایت منجر به قطع کامل جرایم مزبور نشد.
کلاهبرداری اینترنتی با کلاهبرداریهایی که به سبک قدیمی و یا سنتی انجام میشوند، متفاوت است. در واقع کلاهبرداران با اغفال اشخاص مختلف، اقدام به کلاهبرداری از آنها میکنند. طبق آمارهای منتشر شده، عمده کلاهبرداریهای صورت گرفته در بستر اینترنت انجام میشود و امروزه کمتر شاهد آن هستیم که کلاهبرداری به شیوههای قدیمی صورت گیرد.
در کلاهبرداری به شیوه سنتی، کلاهبردار با اعمال رفتارهایی از قبیل وارد نمودن یا تغییر دادن دادهها و ارائه لینکهای جعلی و مواردی از این قبیل، اقدام به تصاحب مال معینی کرده و در این صورت جرم کلاهبرداری اینترنتی صورت گرفته است.
اختلاف اصلی بین کلاهبرداری به روش اینترنتی و سنتی این است که در کلاهبرداری سنتی به دلیل وقوع رابطه مستقیم بین کلاهبردار و بزهدیده، طرف مقابل در دام ترفندهای فریبنده کلاهبردار افتاده اما در کلاهبرداری اینترنتی، وقوع جرم از طریق رایانه و در بستر اینترنت انجام میشود.
در ارتباط با این موضوع که مصادیق جرم کلاهبرداری اینترنتی چه است و در کدام مواد قانونی به آن اشاره شده است، ماده 13 قانون جرایم رایانهای و ماده 67 قانون تجارت الکترونیک به این مسئله پرداخته است. بر همین اساس در این بخش به بررسی مواد مزبور پرداخته و مصداق قانونی جرم کلاهبرداری اینترنتی را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
ماده 13 قانون جرایم رایانهای یا همان ماده 741 قانون تعزیرات در این زمینه بیان میدارد که هر شخصی اگر از سامانههای رایانه و مخابراتی به صورت غیر قانونی، مرتکب یک سری رفتارهایی گردد، به مجازات حبس و یا جزای نقدی محکوم میشود.
رفتارهای غیر مجاز استفاده از سیستمهای رایانهای ذکر شده در ماده مزبور، عبارتند از:
به طور کلی میتوان گفت که روش هایی که از طریق سیستمهای رایانهای با هدف ارتکاب جرم کلاهبرداری انجام شود، میتواند به عنوان جرم کلاهبرداری اینترنتی نیز شناخته شود. گفتنی است که ار فردی، سهوا رفتاری را انجام دهد که مصداق رفتارهای فوق باشد و در این زمینه هیچگونه قصد ارتکاب جرم کلاهبرداری را نداشته باشد، به دلیل فقدان عنصر معنوی یا روانی جرم، عملا نمیتوان ارتکاب کلاهبرداری اینترنتی را در این زمینه متصور شد.
با توجه به این که کلاهبرداری اینترنتی، یکی از شناخته شدهترین انواع جرایم حوزه اینترنت به شمار میرود، لازم است که با مجازات آن آشنا شویم. ماده 13 قانون جرایم رایانهای که به بیان جرم کلاهبرداری اینترنتی نیز پرداخته است، به مجازات این جرم نیز پرداخته است.
بر همین اساس، مجازات کلاهبرداری اینترنتی عبارت است از حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست میلیون ریال تا صد میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد. گفتنی که است باید به مجازات مزبور، رد مال به صاحب آن یا بزهدیده را نیز اضافه نمود.
لازم به ذکر است که قانون کاهش حبس تعزیری، تاثیری در اعمال تغییرات در مجازات حبس جرم کلاهبرداری اینترنتی طبق ماده 13 قانون جرایم رایانه نداشته است و همان حبس از 1 تا 5 سال است.
لازمه طرح هرگونه دعاوی کیفری از طرف شاکی، تنظیم شکواییه است. اگر قصد ثبت شکایات مرتبط با جرایم رایانهای را دارید، لازم است که ابتدا شکواییه مناسب که با موضوع دعوا تناسب داشته باشد را تنظیم نمایید. برای نگارش شکواییه لازم است که از وکیل و کارشناسان حقوقی متخصص در امور کیفری مشورت گرفته یا تهیه و تنظیم آن را بر عهده وکلا متخصص در دعاوی کیفری قرار دهید.
در هر صورت، پس از آن که نگارش شکواییه با موضوع جرایم کلاهبرداری اینترنتی، به طور کامل انجام شد، لازم است که مراحل ثبت آن در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی صورت گیرد. رسیدگی به اینگونه جرایم ابتدا در دادسرا تخصصی جرایم رایانهای انجام میشود. دادسرا برای انجام تحقیقات بهتر، پرونده را به پلیس فتا ارجاع میدهد.
دادسرا با همکاری پلیس فتا، اقدام به انجام تحقیقات مقدماتی جرم نموده و پس از تکمیل تحقیقات و اثبات وقوع جرم، کیفرخواستی در این زمینه صادر نموده و پرونده جهت انجام مراحل دادرسی و صدور حکم به دادگاه کیفری ارسال میگردد. دادگاه بر اساس کیفرخواست صادره و انجام تحقیقات نهایی پرونده، در نهایت حکم مقتضی را صادر مینماید.
وکیلی که به صورت تخصصی به پروندههای کیفری خصوصا حوزه جرایم رایانهای میپردازد، به عنوان وکیل جرایم اینترنتی شناخته میشود. طرح دعاوی کیفری، مقررات و به طور کلی شرایطی متفاوت از دعاوی حقوقی دارند و علاوه بر این مسائل، اهمیت بالایی که دعاوی کیفری دارند، لازم است که طرفین دعوا در این زمینه وکیل بگیرند.
امروزه وکلای زیادی در جامعه هستند که تخصص آنها رسیدگی به جرایم حوزه اینترنت و فضای مجازی است و جهت رسیدگی به این دعاوی، بهتر است که با چنین وکلایی در ارتباط بود. به دلیل آن که وکیل متخصص در دعاوی جرایم رایانهای، مسلط به قوانین این حوزه بوده و آشنا با نحوه طرح دعاوی کیفری است، مراجعه به اینگونه وکلا میتواند برای موکلین مزایا فراوانی داشته باشد.
در هر صورت طولانی بودن فرآیند دادرسی دعاوی کیفری و سایر مسائل دیگر، باعث شده است که لزوم مراجعه به یک وکیل کیفری خوب در این زمینه بیش از هر زمان دیگری نیز احساس شود.
در حوزه جرایم رایانهای، علاوه بر وکیل، امکان استفاده از سایر خدمات نظیر مشاوره حقوقی جرایم اینترنتی نیز وجود دارد. از طریق مشاوره حقوقی میتوان اطلاعات لازم و همچنین نحوه طرح چنین دعاوی در مراجع قضایی را نیز کسب نمود. ثبت دعاوی کیفری با موضوع جرایم رایانهای، شرایطی دارد که باید در این زمینه از خدمات مشاوره حقوقی استفاده نمود.
سامانه بنیاد وکلا آماده ارائه هرگونه خدمات حقوقی در ارتباط با دعاوی جرایم رایانهای است که در این زمینه اگر قصد گرفتن وکیل را دارید و یا تمایل به استفاده از خدمات مشاوره حقوقی را دارید، با کارشناسان ما در تماس باشید.