آیا رای دادگاه حقوقی می‌تواند رای دادگاه کیفری را نقض کند؟

خیر. رای دادگاه کیفری را دادگاه حقوقی نمی‌تواند نقض کند

سلام وقت بخیر

خلاصه سریع
۱. در نظام دادرسی ایران «اصل تبعیت امور مدنی از امور کیفری» برقرار است؛ یعنی وقتی درباره یک واقعه (مثلا فروش مال غیر) حکم قطعی کیفری صادر شد، دادگاه‌های حقوقی از حیث وقوع جرم، انتساب فعل به متهم و اصالت یا جعلی‌بودن اسناد، ملزم به تبعیت‌اند.
۲. این الزام فقط وقتی است که سه شرط «وحدت موضوع، وحدت سبب و وحدت اشخاص» بین دعوای کیفری و حقوقی جمع باشد. اگر یکی از شرایط موجود نباشد، دادگاه حقوقی می‌تواند رای متفاوت بدهد.
۳. در عمل دادگاه حقوقی «رای کیفری را نقض نمی‌کند»، بلکه چنانچه شرایط فوق کامل نباشد یا موضوع رسیدگی متفاوت باشد، ممکن است نتیجه‌ای ظاهرا خلاف برداشت کیفری بگیرد؛ در چنین اوضاعی رای کیفری همچنان اعتبار خود را دارد.
۴. اگر واقعا دو رای متناقض قطعی درباره یک موضوع واحد صادر شده باشد، راه اصلاح آن «اعاده دادرسی حقوقی» (ماده ۴۲۶ ق.آ.د.م)، «اعتراض شخص ثالث» یا تقاضای «اعمال ماده‌ ۴۷۷ ق.آ.د.ک» (وحدت ملاک) در بخش کیفری است.

──────────────────────
۱) پشتوانه قانونی الزام دادگاه حقوقی به رای کیفری
• ماده‌ ۲۱۶ قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۹۲: «آراء قطعی کیفری نسبت به وقوع جرم، انتساب آن به متهم و خسارات ناشی از آن برای مراجع حقوقی لازم‌الاتباع است.»
• ماده‌ ۴۰۳ قانون آیین دادرسی مدنی (ق.آ.د.م): «طرح دعوای حقوقی که منوط به اثبات جرم است، تا پایان دادرسی کیفری متوقف می‌شود (قرار اناطه).»
• رای وحدت رویه ۶۷۳ ـ ۱۳۹۳/۱/۲۰ و چند نظریه‌ی مشورتی اداره‌ حقوقی.

بنابراین اگر دادگاه کیفری با کمال قطعیت اعلام کرده باشد «آقای X مال متعلق به آقای B را به Y فروخته است»، دادگاه حقوقی دیگر نمی‌تواند بگوید «اصلا فروش مال غیر محقق نشده است»؛ زیرا درباره همان واقعه و همان اشخاص است.

۲) سه شرط لازم برای اثر قطعی رای کیفری
الف) وحدت موضوع: دقیقا همان ملک، همان معامله یا همان سند.
ب) وحدت سبب: همان واقعه (فروش مال غیر، جعل سند و ...) منشا هر دو دعوا باشد.
ج) وحدت اشخاص: طرفین دعوای حقوقی همان شاکی/متهم دعوای کیفری باشند (یا قائم‌مقام قانونی آنان).

اگر یکی از این شروط موجود نباشد، رای کیفری برای دادگاه حقوقی حالت «اطمینان‌آور» دارد ولی الزام‌آور مطلق نیست و می‌تواند نتیجه دیگری بگیرد.

۳) پاسخ به مثال شما
فرض ۱) رای کیفری می‌گوید: «X، زمین پلاک ۱۲۳ را که مالکش B است، به Y فروخته؛ بنابراین فروش مال غیر است.»
فرض ۲) شما (شخص دیگری) دعوای ابطال مبایعه‌نامه همان پلاک ۱۲۳ را علیه X طرح کرده‌اید؛ دادگاه حقوقی رای داده که «معامله شما هم فروش مال غیر است.»
ظاهرا تناقضی در اصل فروش مال غیر نیست؛ بلکه دادگاه حقوقی صرفا اثر حقوقی جرم را نسبت به معامله شما نیز تسری داده است. این خلاف رای کیفری نیست، زیرا حکم کیفری فقط به فروش اول بین X و Y پرداخته؛ نسبت به معامله بعدی اظهارنظر نکرده است. در نتیجه تعارض واقعی وجود ندارد.

اما اگر واقعا دادگاه کیفری حکم بر «عدم وقوع فروش مال غیر» داده باشد (مثلا تبرئه X)، و دادگاه حقوقی همان معامله بین X و Y را «باطل به علت فروش مال غیر» بداند، تعارض حادث می‌شود. در این حالت راهکارها:
۱. تجدیدنظرخواهی از رای حقوقی و استناد به ماده‌ ۲۱۶ ق.آ.د.ک.
۲. در صورت قطعی شدن رای متعارض، طرح «اعاده دادرسی حقوقی» به استناد بند ۶ ماده‌ ۴۲۶ ق.آ.د.م (وجود حکم قطعی کیفری متناقض).
۳. تقاضای اعمال ماده‌ ۴۷۷ ق.آ.د.ک نسبت به حکم کیفری یا حقوقی، در فرض تخلف بین از شرع.

۴) چک‌لیست کاربردی
✔️ قبل از اقامه دعوای حقوقی، بررسی کنید آیا نسبت به همان ملک قبلا رای کیفری قطعی صادر شده یا نه.
✔️ اگر رای کیفری در جریان است، تقاضای صدور «قرار اناطه» کنید تا ابتدا تکلیف کیفری روشن شود.
✔️ در تجدیدنظر حقوقی، حتما تصویر مصدق دادنامه کیفری قطعی را ضمیمه و به ماده ۲۱۶ استناد کنید.
✔️ چنانچه رای متناقض قطعی شد، ظرف ۲۰ روز از علم به تعارض، اعاده دادرسی حقوقی بخواهید.

جمع‌بندی
۱. اصل بر این است که دادگاه حقوقی نمی‌تواند حکمی برخلاف دادنامه کیفری قطعی درباره همان واقعه صادر کند.
۲. اختلاف آراء فقط وقتی امکان‌پذیر است که وحدت سه‌گانه (موضوع، سبب، اشخاص) محقق نباشد.
۳. در صورت صدور دو رای متناقض، قانون‌گذار ابزارهای اصلاحی (تجدیدنظر، اعاده دادرسی، اعتراض شخص ثالث و ماده‌ ۴۷۷) را پیش‌بینی کرده است.

موفق باشید 🌹

درود

مطابق قانون دادگاه حقوقی ملزم به تبعیت از رای دادگاه کیفری است ولی دادگاه کیفری مطابق قانون این الزام را ندارد

سلام اصل بر تبعیت دادگاه حقوقی از کیفری است لیکن درصورت صدور آرای متناقض در یک موضوع بین همان طرفین از موارد اعاده دادرسی است بهرحال نیاز به بررسی دقیق مدارک شما وآرای صادره است از سایت تقاضای مشاوره کنید مدارک رو به همکاران ارائه دهید

سلام دادگاه حقوقی ملزم به تبعیت از رای کیفری است

با سلام دادگاه حقوقی ملزم به رعایت و تبعیت رای کیفری است

سلام
دادگاه حقوقی ملزم به تبعیت از رای کیفری است