بر اساس قانون مدنی در صورتی که والدین از یکدیگر طلاق گرفته باشند، یا به هر علت دیگری جدا از یکدیگر زندگی کنند، دادگاه در خصوص حضانت فرزندان آنان تصمیم گیری نموده و در نهایت حضانت کودک را به یکی از والدین واگذار می کند.
از جمله حقوقی که در این مدت برای دیگری بوجود می آید، این است که حق ملاقات با فرزند خود را خواهد داشت.
اما گاهی اوقات برخی از والدین سعی در ممانعت از ملاقات فرزند توسط دیگری می نمایند و این امر سبب مشکلاتی برای فرزند و پدر یا مادری که از حضانت محروم شده است می گردد؛ به همین دلیل در قانون ضمانت اجراهایی در خصوص جلوگیری از ملاقات با فرزند پیش بینی شده است.
بر همین اساس در این مقاله قصد داریم جلوگیری از ملاقات با فرزند و ضمانت اجرای جلوگیری از ملاقات فرزند را مطرح کنیم.
ملاقات با فرزند پس از طلاق
حضانت فرزند توسط یکی از والدین سبب نمی شود که دیگری از ملاقات با فرزند خود محروم شود؛ چرا که وجود نیازهای عاطفی و روانی عمیق میان هر یک از پدر و مادر با فرزند، سبب می شود که جلوگیری از ملاقات و دیدار با والدین، احساسات آنها را جریحه دار نماید و این قطعا به مصلحت طفل یا والدین محروم از ملاقات نخواهد بود.
به همین دلیل، ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی در خصوص حق ملاقات با فرزند مقرر نموده است که " در صورتی که به علت طلاق یا به هر جهت دیگر ابوین طفل در یک منزل سکونت نداشته باشند، هر یک از ابوین که طفل تحت حضانت او نمی باشد ، حق ملاقات با فرزند خود را دارد."
ممانعت از ملاقات با فرزند
بر اساس این ماده در صورتی که در خصوص زمان، مکان و سایر جزئیات ملاقات، میان والدین توافقی حاصل شود بر اساس آن عمل می شود و در صورتی که اختلافی باشد، دادگاه زمان و مکان آن را بر اساس شرایط و مصالح کودک تعیین می کند که ممکن است یک الی دو بار در آخر هفته باشد.
بر همین اساس در قانون مواردی پیش بینی شده است تا به واسطه آن حق ملاقات با فرزند برای طرف دیگر حفظ شود؛ به عنوان مثال:
- پدر و مادری که حضانت طفل را بر عهده دارند، نمی توانند او را از محل حضانت او خارج کنند، مگر اینکه این کار با اجازه دادگاه صورت گرفته باشد؛ به عنوان مثال اگر محل سکونت والدین در شهر اهواز باشد، کسی که حضانت بر عهده او است، نمی تواند طفل را به اصفهان ببرد؛ چرا که در این صورت استفاده از حق ملاقات برای طرف دیگر دشوار می شود.
- بر اساس ماده ۴۲ قانون حمایت خانواده، صغیر و مجنون را نمی توان بدون رضایت ولی، قیم، مادر یا شخصی که حضانت و نگهداری آنان به او واگذار شده است، از محل اقامت مقرر بین طرفین یا محل اقامت قبل از وقوع طلاق به محل دیگر یا خارج از کشور فرستاد ؛ مگر آنکه دادگاه آن را به مصلحت بداند و با در نظر گرفتن حق ملاقات اشخاص ذی حق این امر را اجازه دهد.
پس دادگاه می تواند با توجه به مصلحت کودک این امر را اجازه دهد که بنا به درخواست ذی نفع، برای تضمین بازگرداندن صغیر و مجنون تأمین مناسبی اخذ می کند تا حقوق وی رعایت شود.
ضمانت اجرای جلوگیری از ملاقات با فرزند
جلوگیری از ملاقات با فرزند صدمات روحی و معنوی فراوانی را برای فرزند و همچنین پدر یا مادر وی خواهد داشت؛ به همین دلیل است که در قانون حمایت خانواده تمهیداتی در راستای جلوگیری از ملاقات با فرزند اندیشیده شده است.
ضمانت اجرای جلوگیری از ملاقات با فرزند در این قانون شامل موارد ذیل است:
نخست اینکه هرگاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به ملاقات، حضانت، نگهداری و سایر امور مربوط به طفل برخلاف مصلحت اوست، یا در صورتی که مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند و یا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذی حق شود، می تواند در خصوص اموری از قبیل واگذاری حضانت به دیگری یا تعیین ناظر با پیش بینی حدود نظارت وی و با رعایت مصلحت طفل تصمیم مقتضی اتخاذ کند.
بر اساس این ماده، در صورتی که دادگاه تشخیص دهد مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری می کند و یا اینکه جلوگیری از ملاقات با فرزند توسط وی انجام شود، دادگاه می تواند اقداماتی در این خصوص انجام بدهد، از جمله اینکه حضانت را به دیگری واگذار کند و یا اینکه با رعایت مصلحت طفل اقدام به تعیین ناظر با حدود نظارت مشخص کند .
دوم اینکه هرکس از اجرای حکم دادگاه در مورد حضانت طفل استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود یا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضای ذی نفع و به دستور دادگاه صادرکننده رأی نخستین تا زمان اجرای حکم بازداشت می شود.
بنابراین عدم بازگرداندن و جلوگیری از ملاقات با فرزند می تواند سبب شود که بنا به تقاضای ذی نفع (کسی که حضانت با اوست) حکم بازداشت اجرا شود.
