خانوادهنفقه

نفقه و شرایط دریافت آن

امروزه ازدواج و تشکیل خانواده تکالیف حقوقی منحصر به فردی به همراه دارد که پرداخت نفقه یکی از آنهاست.

به بیان دیگر عقد ازدواج موجب ظهور آثار گوناگون اقتصادی، حقوقی، فردی و اجتماعی برای زن و شوهر می شود و در این وضعیت طرفین عقد صاحب حقوق و تکالیفی نسبت یه یکدیگر می شوند؛ یعنی هر کدام در مقابل برخورداری از حقوق این قرار داد مکلف به انجام تکالیفی می شوند.

در حقوق ایران و فقه اسلامی مرد مسئول پرداخت نفقه است.

عقد ازدواج موجب ظهور آثار گوناگون اقتصادی، حقوقی، فردی و اجتماعی برای زن و شوهر می شود و در این وضعیت طرفین عقد صاحب حقوق و تکالیفی نسبت یه یکدیگر می شوند؛ یعنی هر کدام در مقابل برخورداری از حقوق این قرار داد مکلف به انجام تکالیفی می شوند در حقوق ایران و فقه اسلامی مرد مسئول پرداخت نفقه است.

 

 

معانی لغوی نفقه

نفقه در لغت به معنای آنچه انفاق کنند و یاصرف خرج معیشت عیال و اولاد، نماینده هزینه زندگی عیال و اولاد.

به بیان دیگر رفع نیازهای مالی زن و هزینه گذران زندگی خانواده (خرجی) را نفقه گویند.

در معنایی دیگر نفقه به معنای خرج هر روزه، خرج نمودن درهم و مانند آن است.

معنای اصطلاحی نفقه عبارت است از چیزی که زن برای معیشت به آن نیازمند است، مانند طعام، لباس، مسکن و آن­چه میان مردم متعارف می­باشد.

مواد قانونی نفقه

قانون مدنی:

ماده ۱۱۰۶- در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است.

ماده۱۱۰۷- نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه­ های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به ­واسطه نقصان یا مرض.

ماده ۱۱۰۸-هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود.

ماده۱۱۰۹-نفقه مطلقه رجعیه در زمان عده بر عهده شوهر است مگر این­که طلاق درحال نشوز واقع شده باشد، لیکن اگر عده از جهت فسخ نکاح یا طلاق بائن باشدزن حق نفقه ندارد، مگر در صورت حمل از شوهر خود که در این صورت تا زمان وضع حمل حق نفقه خواهد داشت.

ماده ۱۱۱۰- در ایام عده وفات، مخارج زندگی زوجه عندالمطالبه از اموال اقاربی که پرداخت نفقه به عهده آنان است (درصورت عدم پرداخت) تامین می­گردد.

ماده ۱۱۱۱- زن می­تواند در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه به محکمه رجوع کند در این صورت محکمه میزان نفقه را معین و شوهر را به دادن آن محکوم خواهد کرد.

ماده ۱۱۱۲- اگر اجرای حکم مذکور در ماده قبل ممکن نباشد مطابق ماده (۱۱۲۹) رفتار خواهد شد.

ماده ۱۱۱۳- در عقد انقطاع زن حق نفقه ندارد مگر این­که شرط شده یا آن­که عقد مبنی بر آن جاری شده باشد.

ماده ۱۱۱۴- زن باید در منزلی که شوهر تعیین می­کند سکنی نماید مگر آن­که اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد.

ماده ۱۱۱۵- اگر بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای زن باشد، زن می­تواند مسکن علی­ حده اختیار کند و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و مادام که زن در بازگشتن به منزل مزبور معذور است نفقه بر عهده شوهر خواهد بود.

ماده ۱۱۱۶- در مورد ماده فوق مادام که محاکمه بین زوجین خاتمه نیافته محل سکنای زن به تراضی طرفین معین می­شود و در صورت عدم تراضی محکمه با جلب نظر اقربای نزدیک طرفین منزل زن را معین خواهد نمود و در صورتی که اقربایی نباشد خود محکمه محل مورد اطمینانی را معین خواهد کرد.

ماده ۱۱۲۷- هرگاه شوهر بعد از عقد مبتلا به یکی از امراض مقاربتی گردد زن حق خواهد داشت که از نزدیکی با او امتناع نماید و امتناع به علت مزبور مانع حق نفقه نخواهد بود.

ماده ۱۱۲۹- در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجرای حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه زن می­تواند برای طلاق به حاکم رجوع کند و حاکم شوهر را اجبار به طلاق می­نماید.

همچنین است در صورت عجز شوهر از دادن نفقه.

ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی:

هر کس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب­النفقه امتناع نماید، دادگاه او را از سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محکوم می­نماید.

ضمانت اجرای کیفری

به موجب قانون هر کس با داشتن توانایی مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین پرداخت نکند، دادگاه او را به مجازات حبس محکوم خواهد کرد.

توجه به این امر ضروری است که زن می­تواند هم الزام به پرداخت نفقه را با طرح دعوای حقوقی بخواهد و هم با طرح شکایت کیفری، مجازات شوهرش را به اتهام ترک انفاق طلب کند.

اثر شکایت کیفری فوری بودن رسیدگی و امکان جلب و بازداشت شوهر در صورت مهیا بودن شرایط قانونی است.

شرایط پرداخت نفقه

عقد دائم: نفقه برای عقد ازدواج دائم می‌باشد و در عقد موقت زن مستحق نفقه نمی باشد.

عدم نشوز زن: همین که زن حاضر به ایفای وظایف زناشویی باشد، مستحق نفقه خواهد بود و در صورت امتناع از وظائفی که قانونا بر عهده اوست، مستحق نفقه نخواهد بود.

ویژگی­های نفقه زن (در مقایسه با نفقه اقارب یا خویشاوندان نسبی مثل برادر و…)

نفقه زن مقدم بر نفقه­ی اقارب است؛ بدین معنی که اگر کسی توانایی مالی نداشته باشد که هم به زن و هم به خویشاوندان نسبی خود نفقه دهد نفقه زن بر نفقه دیگران مقدم می­باشد.

نفقه­ زن مشروط به فقر و یا تمکن مرد نیست، بدین معنی که زن اگر چه ثروتمندباشد می­تواند از شوهر مطالبه نفقه نماید، ولی در نفقه­ اقارب تمکن یک طرف و عدم تمکن طرف دیگر شرط است.

زن می­تواند نفقه­ زمان گذشته خود را مطالبه کند و برای وصول آن در دادگاه اقامه دعوی نماید، در حالی که اقارب فقط نسبت به آینده می­توانند مطالبه نفقه نمایند.

نفقه زوجه یک تکلیف است و در حقوق ایران زن هیچ­گاه مکلف به دادن نفقه به شوهر خود نیست، در حالی که نفقه اقارب یک تکلیف متقابل است.

طلب زن بابت نفقه یک طلب ممتاز است و در صورت ورشکستگی یا فوت شوهر و عدم کفایت اموال او برای پرداخت دیون، به سایر بدهی­ها مقدم خواهد شد؛ لیکن برای اقارب چنین نیست مگر برای نفقه اولاد.

آن چیزی که نفقه را ساقط می­کند:

فقیر بودن خود شخص منفق

نشوز زوجه

عقد موقت

اگر زن مرتد بشود.

اگر مرد زن را لعان کند و فرزند خود رانفی کند.

زن حامله در طلاق بائن

محل مراجعه جهت طرح دعوی

ابتدا مراجعه به دفاتر خدمات قضایی محل سکونت و سپس ارجاع به دادگاه­های خانواده یا شعب منتخب شورای حل اختلاف در برخی شهرستانها و بخش­ها

چگونگی طرح دعوی

دعوای مطالبه نفقه، دعوای مالی است.

در این دعوا می­توان صدور قرار تامین خواسته را جهت توقیف اموال زوج درخواست کرد تا در فاصله­ تقدیم دادخواست و صدور رای شوهر مبادرت به فروش اموال خود نکند.

و به موجب ماده­ ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی ترک انفاق دارای جنبه­ کیفری است و زن می­تواند در دادسرا علیه شوهر شکایت کرده و تعقیب کیفری او را درخواست نماید.

اما دعوای کیفری تنها برای مجازات شوهر ثمربخش است و برای خواهان پولی به همراه نخواهد داشت.

طرح دعوی کیفری مانع از طرح دعوای حقوقی نخواهد شد و بالعکس.

برای اثبات عدم پرداخت نفقه می­توان به شهادت شهود و انجام تحقیقات محلی استناد نمود.

در دادخواست می­توان محکومیت زوج به پرداخت هزینه­ دادرسی را مطالبه نمود.

مستند به ماده­ ۲۰ قانون حمایت خانواده می­توان ضمن درخواست نفقه، صدور دستور موقت مبنی بر پرداخت مبلغی به عنوان نفقه به­ طور علی ­الحساب را از دادگاه درخواست کرد تا در مدت دادرسی تا قطعی شدن رای دادگاه زن بدون هزینه زندگی نماند.

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۱ رای

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا