برای اینکه ازدواج به صورت صحیح واقع شود باید شرایطی را در نظر گرفت که این شرایط می‌تواند تضمین زندگی مشترک خواهد بود و بعضی از این شرایط از موارد صحت ازدواج می‌باشد که حتما باید رعایت گردد.
به عبارت دیگر ورود به هر وضعیت جدیدی، شرایطی نیاز دارد و ازدواج از این قاعده مستثنی نیست. این مقدمات زندگی مشترک را تضمین می‌کند و آن را از آماج آسیب‌ها در امان نگه می‌دارد. در ادامه شرایط ضروری ازدواج دائم را ذیل ۷ مورد بررسی می‌کنیم و خواهیم دید شرایط چندان پیچیده‌ای هم ندارد.
توصیه حقوقی ما به همه افراد در شرف ازدواج این است که برای تمام مسائل مالی و غیر مالی آینده حتما با وکیل خانواده مشورت کنند.
شرایط ازدواج
داشتن قصد در ازدواج
به طور کلی در هر قراردادی از جمله ازدواج باید قصد و رضایت از جانب خانم و آقا وجود داشته باشد. اگر قصد یکی از دو طرف مخدوش باشد، ازدواج باطل است.
بنابراین کسی که مجنون است و بخواهد خودش ازدواج کند، چون اراده و قصد ندارد ازدواجش باطل است.
این مسئله در ماده ۱۰۶۲ قانون مدنی هم آمده است. آنچه که اراده ازدواج را مخدوش می‌کند، اشتباه در هویت جسمی یا اوصاف و ویژگی‌های طرف دیگر و یا مهر است. البته همه آن‌ها تاثیر یکسانی ندارند.
مثلا اشتباه در هویت جسمی دختر خانمی که می‌خواهید با او ازدواج نمایید باعث بطلان و از بین رفتن عقد می‌شود. مثلا می‌خواهید با دختری که چند خواهر دارد ازدواج کنید، اما به جای او خواهر دیگری را به عقد شما درمی‌آورند. البته در این دوره زمونه این نوع اشتباهات بعید به‌نظرمیرسد!
اشتباه در ویژگی‌های خانم و آقا هم به شرطی که در عقد تصریح شده باشد و یا دو طرف بر سر آن شرط با یکدیگر توافق کرده باشند، باعث ایجاد حق فسخ (حق بر هم زدن) قرارداد برای کسی که شرط کرده می‌شود. مثلا دخترخانم فکر می‌کند که خواستگار او مدرک دکتری دارد در حالی که واقعا چنین نیست.
اشتباه در مهر اینکه مثلا چه مقدار باشد و یا مثلا چه ملکی مهر باشد، به خود ازدواج لطمه‌ای نمی‌زند و تاثیری بر آن ندارد و ممکن است فقط نسبت به قرارداد مهریه تاثیرگذار باشد.
نحوه بیان اراده هم در ازدواج باید با الفاظی که مستقیما قصد ازدواج را برساند، بیان شود. دلیل این سختگیری آن است که قانونگذار می‌خواهد از ابتدا هیچگونه شک و ابهامی در قصد ازدواج وجود نداشته باشد و به همین جهت به کار بردن الفاظی را لازم می‌داند.
ممکن است کسی لال باشد و نتواند الفاظ را به زبان بیاورد. در این صورت او می‌تواند با اشاره‌ای که به وضوح بر ازدواج تصریح می‌کند، قصد خود را برساند.
اینکه نوشته می‌تواند جایگزین لفظ در ازدواج شود، جای سوال است. دیدگاه دین و شریعت ما در ازدواج این است که لفظ از نظر اینکه قصد را بهتر می‌رساند در اولویت است.
لازم هم نیست حتما عقد به صورت عربی خوانده شود و یا با فعل ماضی عربی بیان گردد. به هر زبانی دو طرف می‌توانند اراده‌شان را اعلام کنند و کافی است.
داشتن اهلیت یکی از شرایط اساسی ازدواج است
یکی از شرایط ازدواج اهلیت است. یعنی دو طرف توانایی قانونی برای عقد ازدواج داشته باشند. دختر و پسر باید بتوانند مصلحت خود را تشخیص بدهند.
کسی که سفیه است تصرفش در اموال و حقوق مالی اش چندان عقلانی نیست. بنابراین می‌تواند بدون اجازه ولی (پدر، پدر بزرگ پدری) و یا نماینده قانونی ازدواج کند.
اما اگر ازدواج کرد، قرارداد مهریه غیرنافذ است (یعنی برای اینکه قرارداد مهریه ضمن ازدواج را صحیح بدانیم، نیاز به اجازه ولی و یا نماینده قانونی دارد).
البته برخی از صاحبنظران معتقدند سفیه می‌تواند به صورت مستقل ازدواج کند اما هرگونه توافقی پیرامون مهریه بدون رضایت ولی و یا قیم غیرنافذ است و به طور کلی امور مالی مربوط به ازدواج را ولی یا قیم مدیریت می‌کند.
ازدواج مجنون هم که کلا باطل است. چون او نمی‌تواند هیچگونه قراردادی از جمله ازدواج را انجام دهد. ممکن است شرایطی پیش بیاید که ازدواج برای مجنون خوب باشد و به بهبود او کمک کند.
در این صورت طبق نظر پزشک و موافقت دادستان (ماده ۸۸ قانون امور حسبی)، نماینده قانونی (ولی قهری، وصی منصوب از طرف او و یا قیم) مجنون می‌تواند برای او عقد ازدواج را ببندد.
البته در صورتی که ولی قهری یا وصی منصوب از طرف او بخواهد برای مجنون ازدواج را منعقد کند، می‌تواند بدون اجازه دادستان و نظر پزشک برای مجنون عقد ازدواج را ببندد.
همچنین اگر شخص به صورت دوره‌ای یا فصلی مجنون می‌شود، نمی‌تواند کسی برای او عقد ازدواج را ببندد؛ زیرا خود شخص در حالت بهبودی می‌تواند اقدام به ازدواج نماید.
در صورتی که امکان حضور نزد متخصصین حقوقی را ندارید، وکیل تلفنی خدمت حقوقی مناسب شماست.
شرایط سنی برای ازدواج
قانون برای اینکه حمایت معقولی را از کودک داشته باشد و به او اختیار کامل برای ازدواج را ندهد، شرایطی را پیش بینی کرده است. یکی از آن‌ها سن ازدواج است که آن را مقید کرده است.
در ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی آمده است که «عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی، منوط است به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح».
بنابراین حتما باید هم اذن پدر و یا پدر بزرگ پدری دختر و یا پسر قبل از سن مزبور وجود داشته باشد و هم نظر دادگاه صلاحیت دار با تشخیص رعایت مصلحت کودک.
نکته‌ای که لازم به ذکر است آن است که در شرایط کنونی به ندرت ازدواج رسمی در سنین کمتر از ۱۳ سال و ۱۵ سال صورت می‌گیرد؛ یعنی در شرایط فعلی ازدواج در سن کم متداول نیست.
البته نه به این معنا که اصلا وجود نداشته باشد، مگر در برخی نقاط کشور که مبتنی بر آداب و رسوم آن‌ها است که اکنون به شکل چشمگیری کاهش پیدا کرده است.
قانون نیز برای سن ازدواج ضمانت اجرایی را در ماده ۵۰ قانون حمایت خانواده ۱۳۹۲ در نظر گرفته است که بدین ترتیب است:« ازدواج قبل از بلوغ بدون اذن ولی ممنوع است. اگر مردی با دختری که به حد بلوغ نرسیده بر خلاف مقررات ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی و تبصره ذیل آن ازدواج نماید به حبس تعزیری از شش ماه تا دو سال محکوم می‌گردد.»
اجازه پدر برای ازدواج دختر
شرط دیگر پیرامون اجازه پدر و یا پدر بزرگ پدری دختر است. دختری که هنوز باکره محسوب می‌شود باید برای ازدواج اجازه پدر خود را و یا اجازه جد پدری را داشته باشد.
علت این امر می‌تواند متعدد باشد. یکی از دلایل آن این است که در دوره آشنایی دختر خانم و آقا پسر، دختر خانم بر اساس احساسات خود ممکن است تصمیم نادرستی پیرامون ازدواج بگیرد و پسری را که خواستگار اوست، علیرغم ایرادهایی که دارد برای همسری برگزیند و آقا پسر هم از این ویژگی خانم سوءاستفاده کند و او را فریب دهد.
دختران می‌توانند از خدمات وکیل آنلاین جهت کسب مشاوره پیرامون ازدواج خود در ارتباط باشند.
اجازه دولت برای ازدواج با دختر ایرانی با پسر خارجی
اگر خانم ایرانی به مرد خارجی علاقه‌مند شد و خواست با او ازدواج کند، باید از دولت اجازه بگیرد (ماده ۱۰۶۰ قانون مدنی). این اجازه بنا به مصلحت‌هایی در نظر گرفته شده است. یکی حمایت از خانم و دیگری مصالح دولت.
مقام صالح برای صادر کردن مجوز، وزارت کشور است که می‌تواند به استانداری‌ها و فرمانداری‌های کل و همچنین با موافقت وزارت خارجه، به بعضی از نمایندگان سیاسی و کنسولی ایران در خارج از کشور، اجازه دهد که پروانه زناشویی را مستقیما در محل صادر کرده و سپس به ثبت احوال اعلام کنند.
در عمل هم چنین است. یعنی ابتدا زوجین باید با مراجعه به اداره امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری، درخواست صدور پروانه زناشویی را نموده و گواهینامه از مرجع رسمی کشور متبوع مرد، مبنی بر بلامانع بودن ازدواج با زن ایرانی را ضمیمه درخواست کنند.
گواهینامه مبنی بر تاهل یا تجرد مرد نیز از سوی مراجع محلی یا ماموران سیاسی و کنسولی متبوع مرد صادر می‌شود، البته اگر زوج پناهنده باشد، طبیعتا صدور چنین گواهینامهای امکان ندارد، چون و از حمایت ماموران سیاسی و کنسولی برخوردار نیست.
البته ازدواج بدون اجازه دولت باطل نیست و از نظر شرعی مشکلی ندارد، اما مجازات زندان و حبس را به همراه دارد و مهم‌تر از آن اینکه اگر اختلافی بین زوجین به وجود بیاید، دادگاه‌های ایران به این ازدواج‌ها کاری ندارند و دولت ایران نمی‌تواند از حقوق خانم حمایت کند.
ثبت کردن ازدواج
در صورتی که اختلافی راجع به اثبات ازدواج پیش بیاید، دو طرف باید بتوانند ازدواج خود را اثبات کنند و قانونگذار راه‌حل آن را ثبت ازدواج در دفتر ازدواج رسمی پیش‌بینی کرده است.
حتی عدم ثبت ازدواج نیز دارای مجازات تا یک سال حبس است (ماده ۶۴۵ قانون مجازات اسلامی- قسمت تعزیرات). البته برای ثبت ازدواج حتما باید گواهینامه تندرستی تهیه شود.
در قانون حمایت خانواده جدید نیز به الزامی بودن ثبت ازدواج تصریح شده است. این مورد برای رسمی بودن ازدواج ضروری است هر چند اگر ازدواج ثبت هم نشود، شرعی است.
همسرمان باید مسلمان باشد
در ازدواج دائم باید حتما همسرتان مسلمان باشد و نمی‌توانید شمایی که مسلمان هستید با غیرمسلمان ازدواج کنید حتی اگر غیرمسلمان پیرو ادیان الهی باشد؛ یعنی یهودی، مسیحی و یا زرتشتی باشد.
یادمان نرود احکام دینی به ضرر ما حکمی نمی‌دهند و منافع و مصالح ما در تمامی احکام در نظر گرفته شده است. شاید شنیده باشید که مردم می‌گویند زن به دین همسرش است. بنابراین وقتی اعتقاد و باورهای دینی می‌تواند بر خانم تاثیرگذار باشد، دین همسر مهم می‌شود.
در صورت نیاز به دریافت اطلاعات تکمیلی از خدمات مشاوره حقوقی خانواده بنیاد وکلا استفاده نمایید.
