بررسی انواع وکالت‌نامه

طبق تعریف ماده ۶۵۶ قانون مدنی "وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین طرف دیگر را برای انجام امری نایب خود می نماید."

بنابراین ملاحظه می شود که وکالت نیز مانند بیع، اجاره و غیره یک عقد (قرارداد) است.

قراردادهای مختلف آثار مختلفی را به وجود می آورند؛ مثلا بیع موجب می شود که مالکیت از شخصی (فروشنده) به شخصی دیگر (خریدار) منتقل شود یا اینکه عقد اجاره موجب می شود که مالکیت منافع مال برای مدت معین از شخصی (موجر) به شخص دیگر (مستاجر) منتقل شود.

اثر اصلی عقد وکالت همانطور که در تعریف فوق ملاحظه می شود نیابت است، به این صورت که شخصی (موکل) شخص دیگری را (وکیل) نایب خود در انجام کاری قرار می دهد تا از جانب او اقدام کند.

دنیای حقوق به واسطه گستردگی خود، اصطلاحات و مفاهیم زیادی را در برمی‌گیرد.

این مفاهیم گاهی شباهت زیادی به هم دارند و موجب اشتباه در تعریف آن‌ها برای مردم عادی می‌شوند، از این رو آشنایی با این اصطلاحات و شناخت تفاوت‌های آن‌ موجب می‌شود، با دغدغه و مشکلات کمتری در زمان ضرورت از آن‌ها استفاده کنیم.

در این مطلب با توجه به توصیه‌های وکیل پایه یک دادگستری در توضیح وکالتنامه رسمی قصد داریم با این نوع وکالتنامه آشنا شویم و در ضمن با تفاوت آن با وکالت در دادگاه آشنا شویم.

وکالتنامه رسمی چیست؟

هر شخصی می‌تواند امور خود را به دیگری بسپارد.

این واگذری امور می‌تواند به صورت جزئی و در یک کار مشخص باشد یا اینکه انجام تمامی امور به شخص دیگری بسپارد که در مورد اخیر اصطلاحا می‌توان گفت وکالت تام داده شده است.

وکالتنامه برای اعتبار خود و رسمیت بخشیدن به آن باید در دفتر اسناد رسمی تنظیم شود، در غیر این صورت وکالتنامه رسمی نیست و از اعتبار کمتری برخوردار است.

وکالتنامه رسمی چه کاربردی دارد؟

به وسیله وکالتنامه این امکان وجود دارد که شخص در ه ر امری بتواند انجام کاری را به دیگری بسپارد.

وکالتنامه در موضوعات مختلف مانند خرید، فروش، انواع معامله، ازدواج و …، می‌تواند تنظیم شود؛ به همین منظور شخصی که می‌خواهد دیگری را وکیل در امری نماید، با حضور در دفترخانه وکالتنامه را تنظیم می‌کند.

انجام مورد وکالت توسط وکیل

در صورتی که شخصی، با تنظیم وکالتنامه دیگری را مسئول انجام کاری نماید، خود آن شخص نیز می‌تواند به طور هم زمان مورد وکالت را انجام دهد.

برای مثال اگر شخصی برای انجام امور اداری به پسر خود وکالت دهد، علاوه بر اینکه می‌تواند به طور کامل کار را به او بسپارد، امکان انجام کار یا به عبارت دیگر موازی کاری برای خود او نیز وجود دارد.

انواع وکیل در وکالتنامه

همه ما با واژه وکیل آشنایی کافی داریم اما لازم است بدانیم که وکیل دادگاه با وکیل تعیین شده در وکالتنامه متفاوت است، به این صورت که وکیل دادگاه به منظور پیگیری امور قضایی مسئول پیشبرد کار شما می‌شود؛ به همین دلیل می‌توان گفت، وکیل در وکالتنامه رسمی دفترخانه متفاوت از وکیل دادگاه است.

تفاوت وکاتنامه رسمی و وکالت در دادگاه

انجام وکالت و پیگیری امور غذایی صرفا در از طریق وکیل دادگستری امکان پذیر است.

به عبارت دیگر مجوز پیگیری امور قضایی با امور اداری متفاوت است؛ یعنی وکالت در دادگاه‌ها و سایر مراجع حل اختلاف توسط وکیل دادگستری و با داشتن پروانه وکالت دادگستری امکان‌پذیر است.

ضمن اینکه وکلای دادگستری می‌توانند در امور دیگر نیز وکیل باشند و به موجب وکالتنامه رسمی در دفاتر اسناد رسمی به انجام امور اداری را نیز به عهده بگیرند.

وکالت بلاعزل چیست؟

در وکالتنامه‌های محضری عنوانی به نام وکالت بلاعزل وجود دارد.

در واقع این نوع وکالت یکی از انواع وکالت ساده و بلاعزل به شمار می‌رود.

به عبارت دقیق تر اگر شما به دیگری برای انجام کاری وکالت دهید، هر زمان که بخواهید می‌توانید یک‌ جانبه وکالت خود را فسخ و وکیل را از رسیدگی به امر مورد نظر عزل کنید.

در حالی که در وکالت بلاعزل شما اختیار انجام کاری را به دیگری می‌سپارید و حق عزل او و فسخ یک جانبه عقد وکالت را ندارید.

قانون مدنی در ماده ۶۷۹ به این قسم از وکالت اشاره کرده است:

«موکل می تواند هر وقت بخواهد وکیل را عزل کند، مگر اینکه وکالت وکیل یا عدم عزل وکیل در ضمن عقد شرط شده باشد.»

از بین رفتن عقد وکالت با وجود وکالتنامه رسمی

در صورتی که موکل به موجب وکالتنامه شخصی را وکیل خود کرده باشد، اگر وکالت از نوع ساده باشد، هر زمان که بخواهد می‌تواند او را عزل کند به علاوه قانون در برخی موارد دیگر از بین رفتن عقد وکالت را اعلام کرده است.

برای مثال اگر وکیل یا موکل فوت نماید، عقد وکالت منتفی است، همچنین اگر موردی که درباره آن باید وکالت صورت گیرد، از بین برود.

در این زمینه در واقع موضوعی وجود ندارد که وکیل نسبت به آن اقدام به کاری کند.

در صورتی که وکیل ضمن وکالت، اقدام به انجام کاری نماید که با مورد وکالت در تضاد باشد، در این وضعیت نیز عقد وکالت از بین می‌رود.

در نهایت موردی که می‌تواند یکی دیگر از موارد از بین رفتن عقد وکالت باشد، انقضای مدت عقد است.

 تنظیم وکالتنامه

برای تنظیم تمامی امور رسمی، باید به دفترخانه‌های ثبت اسناد و املاک مراجعه کرد.

در واقع وکالتنامه ها با موضوعات مختلفی تنظیم می‌شوند که باید در دفاتر اسناد رسمی به ثبت برسند، در غیر این صورت اعتبار قانونی ندارد.

در این زمینه تنها استثنایی که وجود دارد، وکالتی است که ضمن عقد ازدواج داده می‌شود.

در این مورد به دلیل وجود دفاتر ازدواج و طلاق و یکسان بودن موضوع، وکالتنامه نیز در همین دفاتر تنظیم می‌شود.

 توضیح وکالتنامه رسمی

سپردن امور به صورت جزئی یا کلی به اشخاص دیگر، امر رایجی است که به دلایل مختلف مانند مشغله‌های فراوان، نبود دانش و آگاهی کافی از مسائل یا روند اداری، ناتوانی، نبود زمان کافی و …، صورت می‌گیرد.

این امر علاوه بر مزایای فراوانی که دارد باید با آگاهی کافی صورت بگیرد؛ چرا که انجام وکالت و سپردن امور به شخص دیگر می‌تواند موجبات سوءاستفاده را برای دیگران فراهم کند.

این امر در وکالتنامه‌های عادی به  کرات اتفاق می‌افتد، از این رو علاوه بر استفاده از وکلای  مطمئن با مشورت و آگاهی کافی افرادی چون وکیل پایه یک دادگستری اقدام به این امر نمایید.

پایان یافتن موضوع وکالت را نیز باید بر عوامل خاتمه قرارداد وکالت افزود، مثلا در صورتی که شخصی وکیل دیگری در گرفتن مجوز خاصی از شهرداری باشد، با اخذ مجوز، موضوع وکالت هم خاتمه یافته است و لذا عقد وکالت نیز منقضی می شود.

همچنین اگر برای وکالت مدتی معین شود (مثلا یک ماه با یک سال و غیره) با انقضای مدت، وکالت هم خاتمه می یابد.