مقدمه
ماده ی ۳۹۶ را قانون گذار در ذیل مبحث پنجم قانون مدنی و در ذیل فقره ی اول در خیارات ذکر کرده است.
ماده ی ۳۹۶ مقرر داشته است:
"خیارات از قرار ذیل اند:
- خیار مجلس
- خیار حیوان
- خیار شرط
- خیار تاخیر ثمن
- خیار رؤیت و تخلف وصف
- خیار غبن
- خیار عیب
- خیار تدلیس
- خیار تبعض صفقه
- خیار تخلف شرط
خیار تدلیس
تدلیس در لغت از ریشه ی دلس آمده است، به معنی مبهم کردن، به معنی تاریک کردن است.
در اصطلاح حقوقی، براساس ماده ی ۴۳۸ قانون مدنی تدلیس این طور تعریف شده است: (تدلیس عبارت است از: عملیاتی که موجب فریب طرف معامله شود)؛ عملیاتی، که موجب فریب طرف معامله شود.
اگر عملیاتی نسبت به مورد معامله انجام بشود، این عملیات به دو صورت ممکن است انجام بشود:
- یک وقت هست که عملیاتی انجام می شود و عیبی را که در کالا وجود دارد مخفی می کند مثلا: سقف یک اتاقی پوسیده و تمام گچ و سیمان های آن ریخته می آیند یک سقف کاذبی درست می کنند که این اتاق را سقفش را سالم جلوه بدهند این جا فرد مرتکب تدلیس شده است.
- یک وقت هست که عیبی از عیوب مخفی نمی شود اصلا ممکن است عیبی هم نداشته باشد کالا، اما یک امتیازی را، یک و صفی را که در آن کالا نیست، می آیند طوری جلوه می دهند که انگار در آن کالا هست.
به عنوان مثال: میز و صندلی را کسی خریداری می کند به قصد این که از چوب گردو باشد، بایع با این که می داند این از چوب گردو نیست اما می آ ید یک رنگ روغنی را ا ستفاده می کند که وقتی مشتری این را نگاه می کند گول می خورد، فریب می خورد؛ یعنی با عملیاتی که روی این میز و صندلی انجام شده است این چوب به عنوان چوب گردو معرفی شده است.
این جا هم خیار تدلیس به وجود می آیدعملیات در تدلیس، باید موجب بشود که طرف معامله فریب بخورد، پس اگر مشتری می‌داند که وضعیت مورد معامله به چه صورتی هست می داند که واقعا میزو صندلی جنسش از چوب گردو نیست با این حال اقدام به انعقاد عقد می کند در ا ین صورت خیار تدلیس به و جود نمی آید، قاعده ی اقدام اجرا می شود؛ چون بر ضرر خودش اقدام کرده است عقد را منعقد کرده است.
