اظهارنامه انواع مختلفی داشته و در ارتباط با ارگان‌های مختلف است که یکی از شناخته‌شده‌ترین آن در خصوص مراجع قضایی است.
گاهی اوقات ممکن است که اشخاص مختلف قصد طرح دعوا علیه افرادی را نداشته باشند اما از طریق روش قانونی برای آگاه ساختن طرف مقابل بخواهند که وی را از انجام رفتار نامناسب آگاه سازند.
در این شرایط می‌توان با ارسال اظهارنامه به طرف مقابل، او را ملزم به انجام رفتار مشخص نمود. ارسال اظهارنامه قضایی، روشی قانونی برای دفاع از حق خود به شمار می‌رود که البته بدون طر دعوا صورت می‌گیرد.
در واقع اظهارنامه یکی از انواع اوراق قضایی محسوب می‌شود که البته شرایط تنظیم آن با سایر اوراق قضایی نظیر دادخواست و شکواییه متفاوت است.
قانونگذار اظهارنامه را به عنوان ابزار و روش قانونی در اختیار افراد قرار داده است تا بتوانند از این طریق، خواسته خود را به طرف مقابل برسانند. زماتی که بین طرفین، اختلافی به وجود می‌آید، می‌توان بدون ثبت شکایت در مراجع قضایی و صرفا از طریق ارسال اظهارنامه، اینگونه مسائل را حل و فصل نمود.
ارسال اظهارنامه قضایی قبل از طرح دعوا در محاکم دادگستری صورت گرفته و هدف از تنظیم آن، جلوگیری از طرح دعوا نسبت به یکدیگر و برطرف کردن اختلافات پیش آمده به صورت مسالمت آمیز است.
به طور کلی، تنظیم و ارسال اظهارنامه عموما جنبه اختیاری دارد اما در برخی مواقع نیز قانونگذار ارسال آن را اجباری کرده است. تنظیم اظهارنامه در مورد موضوعات مختلف از جمله روابط بین موجر و مستاجر، حل اختلافات بین اهالی ساختمان، روابط بین زوجیت و سایر موارد دیگر نیز کارایی دارد.
بسیاری از اختلافات بین اشخاص مختلف بدون آن که نیازی به اقامه دعوا در مرجع قضایی باشد و تنها از طریق اظهارنامه قضایی قابل رسیدگی است.
لازم به ذکر است که اگر با ارسال اظهارنامه قضایی، طرف مقابل اقدامی را جهت انجام خواسته درخواست دهنده اجرا ننماید، در این صورت باید برای طرح دعوا قضایی اقدامات لازم را انجام داد.
فردی که اقدام به تنظیم و ثبت اظهارنامه می‌نماید، در واقع قصدی برای شکایت ندارد و تمایل دارد بدون طرح دعوا و با روش آسان تر بتواندد مشکل به وجود آمده را حل و فصل کند.
در ارتباط با این موضوع که اظهارنامه چگونه تنظیم می‌شود و چه هزینه‌ای را باید برای تنظیم آن توسط وکیل تلفنی است، در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
اظهارنامه قضایی چیست؟
در خصوص این موضوع که اظهارنامه قضایی چیست باید گفت که اظهارنامه قضایی متفاوت از سایر انواع اظهارنامه‌ها مانند اظهارنامه مرتبط با امور مالیاتی است و هرکدام دارای شرایطی هستند.
اظهارنامه این مزیت را دارد که با ارسال کردن آن به طرف مقابل می‌توان، هرگونه خواسته و درخواستی را داشته باشیم، به طرف مقابل گفته و دیگر لزومی برای مراجعه به دادگاه نیست.
با توجه به این موضوع و مزایایی که عموما اظهارنامه قضایی دارد، قانونگذار توجه خاصی به این مسئله داشته است.
در قانون آیین دادرسی مدنی، مقررات مربوط به اظهارنامه عنوان شده است و آن را ابزاری برای رسیدگی و حل و فصل مسائل مطرح شده بدون تنظیم شکایت در دادگاه عنوان نموده است.
ارسال اظهارنامه جنبه فراخوان و اطلاعیه دارد و با ارسال آن، اشخاص دیگر را از موضوعات مختلف مطلع نموده و درخواست خود را از این طریق به آن‌ها اعلام می‌نماییم.
گاهی اوقات، افراد مختلف نمی‌خواهند که از طریق مراجع قضایی اقدام به طرح دعوا کرده و حق خود را با ثبت شکایت بگیرند. همچنین شاکی ممکن است که قبل از انجام مقدمات لازم برای طرح دعوا، بخواهد با تنظیم اظهارنامه، خواسته خود را به اطلاع طرف دیگر برساند.
برخی افراد، ارسال اظهارنامه را همانند ابلاغیه دادگاه تصور می‌کنند اما اظهارنامه قضایی، شرایط خاص خود را دارد و با سایر اوراق قضایی متفاوت است.
در واقع اگر قصد دارید که اختلافات خود با شخص یا اشخاص دیگر را به صورت توافقی و سازش حل و فصل کنید، گزینه مناسب برایتان، تنظیم و ارسال اظهارنامه است. با این اوصاف با ارسال اظهارنامه، لزومی برای ثبت شکایت در دادگاه نیست.
یکی از دلایلی که باعث می‌شود، اظهارنامه قضایی تنظیم و تقدیم مرجع مربوطه گردد، این است که متقاضیان تمایلی برای طرح دعوا در محاکم دادگستری نداشته و در این صورت، خواسته خود را طی فراخوان قضایی به طرف دیگر می‌رسانند.
اظهارنامه قضایی را می‌توان نوعی فراخوان و دعوت به انجام کاری جهت برطرف شدن اختلافات پیش آمده و جلوگیری از بروز مسائل مختلف در نظر گرفت.
با ارسال اظهارنامه، می‌توان طرف مقابل را از موضوعات مطرح شده آگاه کرد و در این صورت، طرفی که برای وی اظهارنامه ارسال شده است، از اراده و خواسته طرف دیگر مطلع شده و اقدامی را در این زمینه انجام می‌دهد.
عدم توجه دریافت کننده اظهارنامه می‌تواند تبعات منفی را برای وی به همراه داشته باشد و احتمال طرح دعوا علیه او در دادگاه زیاد است.
امکان حل و فصل نمودن اختلافات طرفین به وسیله تنطیم اظهارنامه قضایی امکان پذیر است و لزومی برای آن که متقاضی اقدام به ثبت شکایت و انجام مراحل دادرسی نماید.
در خصوص این که قانون در ارتباط با اظهارنامه قضایی، چه عنوان کرده است و ارائه مقررات مربوطه، در بخش بعدی به آن‌ها می‌پردازیم.
تنظیم اظهارنامه طبق قانون
همانطور که در بخش قبل به آن اشاره کردیم، اظهارنامه قضایی و مقررات مربوط به تنظیم آن در قانون آیین دادرسی مدنی ذکر شده است.
به موجب ماده ۱۵۶ این قانون، هرکس می‌تواند قبل از تقدیم دادخواست، حق خود را به وسیله اظهارنامه از دیگری مطالبه نماید؛ مشروط بر اینکه موعد مطالبه فرا رسیده باشد.
از این ماده می‌توان به وضوح فهمید که اشخاص مختلف برای احقاق حق خود لزومی برای ثبت درخواست از طریق مراجع قضایی را ندارند و می‌توانند با تنظیم اظهارنامه و ثبت آن به خواسته خود نیز برسند.
اظهارنامه در واقع ابزاری قانونی برای آن که افراد، اراده و خواسته خود را به اشخاص دیگر رسانده و بتوانند از این طریق به اهداف خود برسند.
ماده مزبور عنوان نموده است که ذی نفعان این امکان را دارند که قبل از ارائه دادخواست و ثبت شکایت حقوقی، بتوانند خواسته خود را به وسیله اظهارنامه احقاق کنند.
واضح است که اظهارنامه در جریان رسیدگی به دعوا در مرجع قضایی کارایی ندارد و هدف اصلی از تنظیم اظهارنامه این است که به مرجع قضایی مراجعه نشود.
در خصوص ارسال اظهارنامه، ماده مزبور به مشروط بودن رسیدن موعد مطالبه اشاره کرده است. طبیعتا زمانی می‌توان برای مطالبه حق خود اقدام کرد که زمان آن رسیده باشد، در غیر این صورت هیچکدام از روش‌های قانونی از جمله اظهارنامه قضایی نیز کارایی نخواهد داشت.
ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی در ادامه عنوان می‌کند که به طور کلی هر کس حق دارد اظهاراتی را که راجع به معاملات و تعهدات خود با دیگری است و بخواهد به‌طور رسمی به وی برساند، ضمن اظهارنامه به طرف ابلاغ نماید.
در واقع اظهارنامه، برگه ساده جهت اطلاع رسانی به طرف مقابل نیست بلکه روش قانونی و رسمی برای مطلع کردن فرد یا افراد است که خواسته مطرح شده را انجام دهند.
با توجه به این که اظهارنامه جنبه رسمی داشته و از طرف دادگاه ابلاغ می‌شود، باید نحوه تنظیم آن به صورت رسمی بوده و از الفاظ رایج در جامعه و عمومی استفاده شود.
همانطور که در تنظیم دادخواست باید یک سری شرایط خاص رعایت شود و متن آن نیز بر اساس تشریفات قانون باشد، در خصوص تنظیم اظهارنامه نیز رویه به همین صورت است.
مطابق تبصره ماده مزبور، دفتر دادگاه‌ها می‌توانند از ابلاغ اظهارنامه‌هایی‌که حاوی مطالب خلاف اخلاق و خارج از نزاکت باشد، خودداری نمایند. بنابراین باید در تنظیم اظهارنامه، نهایت ادب و احترام را رعایت نمود و همچنین از ذکر مطالب غیر رسمی و نامرتبط با خواسته مطرح شده، خودداری کرد.
ماده ۱۵۷ قانون آیین دادرسی مدنی نیز در مورد اظهارنامه عنوان می‌کند که درصورتی که اظهارنامه مشعر به تسلیم چیزی یا وجه یا مال یا سندی از طرف اظهارکننده به مخاطب باشد، باید آن چیز یا وجه یا مال یا سند هنگام تسلیم اظهارنامه به مرجع ابلاغ، تحت نظر و حفاظت آن مرجع قرار گیرد، مگر آن که طرفین هنگام تعهد محل و ترتیب دیگری را تعیین کرده باشند.
ارسال اظهارنامه در چه مواردی کاربرد دارد؟
اظهارنامه روشی برای مطالبه حق به صورت قانونی است که البته در این روش، لزومی برای ثبت شکایت در دادگاه و انجام مراحل دادرسی نیست. به طور کلی، تنظیم اظهارنامه اختیاری است و در مواردی خاص، قانونگذار ارسال آن را الزامی کرده است.
یکی از سوالات مطرح شده برای اظهارنامه قضایی در مورد کارایی آن است. در واقع همواره این سوال مطرح می‌شود که ارسال اظهارنامه در چه مواردی کاربرد دارد؟
به طور کلی می‌توان گفت که کارایی ارسال اظهارنامه، در ارتباط با مطالبه حق آن هم به روش قانونی است. زمانی که فردی بخواهد حق خود را مطالبه نماید، این اختیار طبق قانون به آن‌ها داده شده است که حتی بدون طرح دعوا در مرجع قضایی بتوانند با روش آسان‌تر و از طریق اظهارنامه قضایی به حق خود برسند. کاربرد استفاده از اظهارنامه بسیار زیاد است که در این بخش تنها به بخش از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
در مورد موضوعات زیر، تنظیم اظهارنامه کارایی دارد:
- در روابط بین بدهکار و طلبکار. اگر فردی طلبی از فرد دیگر دارد، می‌تواند به جای شکایت کردن از او، اظهارنامه قضایی برای او ارسال کند و از این طریق بتواند طلب خود را وصول نماید.
- در صورتی که فردی متعهد به انجام کاری نسبت به طرف دیگر باشد، طی اظهارنامه امکان ملزم نمودن او به انجام تعهد صورت گرفته وجود دارد.
- برای صلح و سازش بین طرفین نیز امکان ارسال اظهارنامه وجود دارد. از این طریق، طرفین می‌توانند سازش صورت گرفته را به اطلاع یکدیگر برسانند.
- در مواردی که نیاز به ارائه ادله مورد نیاز جهت به اثبات رسیدن ادعای مطرح شده در دادگاه وجود نداشته باشد، امکان تنظیم و ارسال اظهارنامه وجود دارد.
- در مواردی که طرفین بر اساس توافقات خود، متعهد به تعیین داور شده باشند، اما به دلایلی امکان تعیین داور از طرف آن‌ها وجود نداشته باشد نیز تنظیم اظهارنامه کارایی دارد.
- در روابط موجر و مستاجر نیز شاهد استفاده از اظهارنامه هستیم. مستاجر قصد تخلیه کردن مورد اجاره را داشته اما موجر اقدامی را برای تحویل گرفتن ملک انجام ندهد، در این صورت با ارسال اظهارنامه می‌توان او را برای انجام این امر ملزم کرد.
- کاربرد دیگر ارسال اظهارنامه قضایی در مورد نحوه روابط بین ساکنین آپارتمان و در نظر گرفتن قانون تملک آپارتمان است.
- تنظیم اظهارنامه در روابط زوجیت نیز کارایی دارد. شوهر می‌تواند برای عدم تمکین همسر خود به تنظیم اظهارنامه اقدام نماید. همچنین زوجه به دلیل عدم پرداخت نفقه از طرف شوهر نیر امکان ارسال اظهارنامه را دارد.
کارایی اظهارنامه قضایی در ارتباط با دعاوی مختلف نظیر دعاوی خانواده، ملکی، کار و غیره است و صرفا استفاده از آن‌ها در یک سری از موارد خاص محدود نمی‌شود.
چند نمونه از اظهارنامه قضایی
در بخش قبل به بررسی کارایی ارسال اظهارنامه قضایی و مواردی که در خصوص آن، اظهارنامه تنظیم می‌شود، پرداخته شد. حال در این بخش قصد داریم به چند نمونه از اظهارنامه قضایی بپردازیم.
یکی از موضوعاتی که عموما برای آن اظهارنامه تنظیم می‌گردد، در روابط زوجیت است که در ادامه به اظهارنامه عدم تمکین و مطالبه نفقه می‌پردازیم.
بعد از بررسی نمونه ارسال اظهارنامه مرتبط با دعاوی خانواده به بررسی نمونه‌هایی از اظهارنامه در ارتباط با روابط آپارتمان نشینی خواهیم پرداخت.
اظهارنامه عدم تمکین
با شکل گیری روابط زوجیت، یک سری وظایف برای زن و شوهر به وجود می‌آید که هریک از آن‌ها موظف به انجام آن‌ها هستند. زوجه طبق مواردی که در قانون عنوان شده است، مکلف به تمکین اعم از عام و خاص است.
یکی از مواردی که در خصوص تمکین زوجه در نظر گرفته شده است، سکونت در منزل شوهر است که تحت عنوان تمکین عام شناخته می‌شود. مورد دیگر برای تمکین نیز در ارتباط با روابط زوجیت است.
اظهارنامه عدم تمکین قبل از آن که دعوا عدم تمکین در دادگاه مطرح شود، به طرف مقابل ارسال می‌شود. تنظیم اظهارنامه عدم تمکین از طرف شوهر صورت گرفته و برای زوجه ارسال می‌شود.
در صورتی که زوجه به دلایلی تمکین نکند، شوهر طبق قانون می‌تواند بدون ثبت دادخواست و تنظیم شکایت در دادگاه، با ارسال اظهارنامه به همسر خود او را به صورت قانونی الزام به تمکین کند.
تصور کنید که زن بدون داشتن دلایل موجه، در منزل شوهر سکونت نکرده یا این که بدون وجود موانع شرعی و قانونی، به درخواست شوهر مبنی بر برقراری رابطه جنسی توجه نمی‌کند. در این صورت زوج، به جای این که از زوجه اقدام به طرح شکایت کند، قانونا این اختیار را دارد که اقدام به ارسال اظهارنامه عدم تمکین نیز کند.
در اظهارنامه عدم تمکین شوهر بیان می‌دارد که نفقه زوجه پرداخت شده است و با وجود شرایط مناسب زندگی به لحاظ رفاهی و غیره، باز هم زوجه برای حضور در منزل او تمکین نمی‌کند.
با ارسال اظهارنامه عدم تمکین، وی ملزم به تمکین در برابر شوهر خود می‌شود که در این صورت، اگر تمکین نکند، زوج باید اقدامات لازم جهت طرح دعوا را انجام دهد.
اظهارنامه مطالبه نفقه
پرداخت نفقه یکی از وظایف شوهر در روابط زوجیت است. عدم توانایی مالی شوهر دلیلی بر نپرداختن نفقه نیست و صرفا این موضوع می‌تواند مانع از طرح شکایت کیفری از طرف زوجه و زندانی شدن مرد شود.
در صورتی که شوهر نخواهد که نفقه همسر خود را پرداخت کند، طبق ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی، موعد مطالبه حق (نفقه) فرا رسیده و در این صورت زن می‌تواند با ارسال اظهارنامه قضایی به شوهر، نفقه را از وی مطالبه کند.
اظهارنامه مطالبه نفقه به اظهارنامه‌ای گفته می‌شود که قبل از طرح دعوا نفقه در دادگاه، از طرف زوجه تنظیم شده و جهت مطالبه آن برای شوهر فرستاده می‌شود.
با توجه به این که یکی از شرایط اساسی برای دریافت نفقه، تمکین زوجه است، بنابراین در صورتی زوجه امکان ارسال اظهارنامه به شوهر را دارد که نسبت به او تمکین کرده باشد.
اظهارنامه عدم پرداخت شارژ ساختمان
اهالی آپارتمآن‌ها باید به صورت ماهانه مبلغی را که تحت عنوان شارژ ساختمان نیز شناخته می‌شود، به مدیر مجتمع پرداخت کنند.
شارژ ماهیانه به طور کلی برای وجود خرابی‌های موجود در ساختمان گرفته می‌شود و همسایه طبق قانون موظف است که در موعد تعیین شده برای پرداخت شارژ آپارتمان اقدام کند.
حال اگر یکی از اهالی ساختمان، بعد از گذشت مدت زمان طولانی از موعد مقرر، نسبت به پرداخت شارژ ماهیانه اقدام نکند، مدیر ساختمان می‌تواند با ارسال اظهارنامه به او، پرداخت شارژ ماهیانه را مطالبه می‌نماید.
مدیر مجتمع اگر نتواند به صورت گفتکو ساده از فرد بدهکار پرداخت سارژ ساختمان را مطالبه کند، باید از طریق اظهارنامه پرداخت نمودن هزینه‌های مزبور را تقاضا کند.
نحوه ثبت الکترونیکی اظهارنامه قضایی
تنظیم و ثبت اظهارنامه به صورت الکترونیک در دفاتر خدمات قضایی انجام می‌شود. بعد از آن که اظهارنامه مربوطه تنظیم شد، برای ثبت آن می‌توان به صورت حضوری به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نمود یا از طریق سامانه عدل ایران بدون نیاز به مراجعه حضوری انجام داد.
در هر صورت برای ثبت الکترونیکی اظهارنامه کافی است به دفاتر خدمات قضایی مراجعه نموده و با ارائه مدارک لازم به مسئول مربوطه، درخواست شما ثبت شده و به شخص مورد نظر ارسال می‌گردد.
مزایا تنظیم اظهارنامه قضایی توسط وکیل
یکی از خدماتی که وکلا دادگستری در اختیار عموم مردم قرار می‌دهند، نگارش انواع اوراق قضایی است. تنظیم اوراق قضایی باید از طرف افراد متخصص و ماهر در این زمینه مانند وکیل انجام شود تا در این زمینه برای فرد درخواست کننده مشکل خاصی به وجود نیاید.
تنظیم اظهارنامه قضایی توسط وکیل می‌تواند مزایا قابل توجهی داشته باشد و تنظیم اصولی این اوراق باعث می‌شود تا در اسرع وقت و بدون وجود مشکلی به طرف مقابل ارسال گردد.
همانطور که نگارش دادخواست و شکواییه باید بر اساس اصول قانونی انجام شود، تنظیم اظهار نامه قضایی نیز باید طبق مقررات تعیین شده صورت گیرد. در تنظیم اظهارنامه باید ادبیات متن در نظر گرفته مانند سایر اوراق قضایی، رسمی بوده و از ارائه مطالب خلاف اخلاق باید خودداری شود.
چگونه اظهارنامه قضایی تنظیم کنیم؟
از آن جهت که نگارش اظهارنامه قضایی نیازمند برخورداری از مهارت خاص حقوقی است، برای تنظیم آن باید به وکلا دادگستری و یا افراد متخصص در این حوزه مراجعه شود. تنظیم اظهارنامه غیر اصولی تبعات منفی برای متقاضیان دارد و قاعدتا به خواسته خود نیز نمی‌رسند.
جهت تنظیم اظهارنامه اصول و قانونی به شما پیشنهاد می‌کنیم که این امر را بر عهده مجموعه بنیاد وکلا قرار دهید. برای تنظیم اظهارنامه کافیست با کارشناسان ما از طریق راه‌های درج شده در سایت در ارتباط باشید. همچنین می‌توانید پیش از اقدام به تنظیم اظهارنامه از مشاوره حقوقی بنیاد وکلا نیز استفاده کنید.
برای دریافت اطلاعات بیشتر با مشاوره حقوقی آنلاین ما در ارتباط باشید.
