دعاوی ای که در دادگاه ها اقامه می شود را می توان به انواع مختلفی تقسیم بندی کرد.
تقسیم دعاوی مختلف سبب به وجود آمدن آثاری می گردد که توجه به آنها در آیین دادرسی مدنی حائز اهمیت فراوانی است.
یکی از مهمترین تقسیم بندی ها، مربوط است به انواع دعاوی اعم از دعاوی عینی، شخصی و مختلط؛ بنابراین قصد داریم در این مقاله به بررسی دعوای عینی بپردازیم.
در این مقاله ابتدا به بررسی دعاوی عینی پرداخته و سپس انواع دعاوی عینی و ثمره تفکیک دعوای عینی را مطرح می نماییم.
دعوای عینی
بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، دعاوی را با توجه به ماهیت حق مورد اجرا می توان به دعاوی عینی، شخصی و مختلط تقسیم نمود، اما دعوا در صورتی عینی شمرده می شود که ماهیت حق از جمله حقوقی باشد که برای اشخاص نسبت به اعیان اموال حاصل می شود.
با توجه به ماده ۲۹ قانون مدنی، این حقوق اعم اند از حق مالکیت اعم از عین و منفعت، حق انتفاع و حق ارتفاق نسبت به ملک دیگری.
انواع دعاوی عینی
بر اساس ملاک تشخیص دعوای عینی که اشاره کردیم، از جمله انواع دعاوی عینی بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
دعاوی خلع ید، دعوای تخلیه ید، دعاوی راجع به حق العبور، دعوای مربوط به حق المجرا، سایر دعاوی راجع به حق ارتفاق، دعوای مزاحمت، دعوای ممانعت از حق، دعوای تصرف عدوانی، دعوای استرداد سند و دعوای افراز از جمله انواع دعاوی عینی شمرده می شوند.
ثمره تفکیک دعاوی عینی
فایده مهم و ثمره تفکیک دعاوی عینی در خصوص شخصی است که می خواهیم علیه او اقامه دعوا نماییم؛ بنابراین، چون دعاوی عینی تابع عین مال هستند، دعاوی عینی را می توان علیه هر شخصی که عین مال مورد نظر را در اختیار دارد اقامه کرد.
حتی حکمی که صادر شده را می توان علیه هر شخصی که عین مال یعنی محکوم به را در اختیار دارد نیز اجرا کرد؛ مثلا اگر مستاجری در یک منزل سکونت دارد، می توان عین مستاجره را تخلیه نمود.
در حالیکه به عنوان مثال، در دعاوی شخصی، حکم را تنها در مورد کسی می توان اجرا کرد که حق اصلی بر عهده او بوده است.
ثمره دیگر تفکیک دعاوی عینی در مورد صلاحیت دادگاهی است که باید دعوا را در آن اقامه کرد.
معمولا دادگاهی صلاحیت رسیدگی به دعاوی عینی را دارد که مال غیر منقول در حوزه آن قرار دارد.
