کارت دانشجویی به عنوان کارت شناسایی دانشجویان هر دانشگاه توسط مقامات رسمی آن دانشگاه صادر می‌گردد. با وجودی که اصلی‌ترین کاربرد کارت دانشجویی برای ارائه به محل تحصیل است اما کاربردهای دیگری نیز برای آن قابل تصور است، برای مثال برخی از جشنواره‌ها برای دانشجویان تخفیف ویژه در نظر می‌گیرند.
همچنین با توجه به اینکه کارت دانشجویی پس از احراز هویت توسط دانشگاه واجد صلاحیت صادر می‌شود، می‌تواند به نوعی کارت شناسایی محسوب گردد.
صرف نظر از کارد و استفادهای که از کارت دانشجویی می‌شود، ضروری است که به مدرک ارائه شده بتوان اعتماد کرد یا به عبارت ساده‌تر ضروری است که اعتبار کارت دانشجویی ارائه شده قطعی باشد به همین سبب نیز جعل کارت دانشجویی و ارائه کارت مجعول جرم شناخته می‌شود و مشمول مجازات خواهد بود.
در این نوشتار به بررسی این موضوع یعنی بررسی جرم جعل کارت دانشجویی و مجازات آن پرداخته خواهد شد، به همین سبب نخست ضروری است که با جرم جعل و انواع آن آشنا شویم، سپس و در گام بعدی به جعل کارت دانشجویی به طور خاص پرداخته خواهد شد.
جرم جعل
جرم جعل من جمله جرایم تعزیری بوده و به معنای ساختن شی یا سندی یا مخدوش کردن شی یا سندی و یا وارد کردن محتوای خلاف واقع حین تنظیم یک سند حقیقی است. حال باید ببینیم هر یک از گذاره‌های یاد شده چه معنایی به همراه دارند.
بیان شد که جعل جرم تعزیری است، اما جرایم تعزیری به کدام گروه از جرایم گفته می‌شود؟ در متون کیفری ما جرایم به چهار گروه کلی تقسیم می‌شوند: جرایم مشمول مجازات حد، جرایم مشمول مجازات قصاص، جرایم مشمول مجازات دیه و جرایم مشمول مجازات تعزیر.
جرایم تعزیری را می‌توان به گروهی از جرایم اطلاق کرد که در هیچ یک از گروه‌های قبلی نمی‌گنجد، به عبارت دیگر جرایم موجب مجازات تعزیر توسط حکومت اسلامی در مواقعی تعیین می‌شود که رفتار خاصی طبق دیگر دسته‌ها جرم شناخته نمی‌شود، به همین دلیل نیز تعزیرات را برگرفته از دل اجتماع می‌دانند که پاسخگوی نیازها و انتظارات اجتماع است.
به دلیل ماهیت اجتماعی که جرایم تعزیری دارد، نوع آن‌ها به همراه مجازات‌ها و نحوه اجرای مجازات‌ها در دوره‌های زمانی مختلف با تغییرات اجتماعی و تغییرات رویکرد فلسفی حقوق کیفری دستخوش تغییرات می‌شود.
برای مثال در آخرین بازنگری قانون مجازات اسلامی تلاش شده است که از میزان مجازات حبس و اجرای آن کاسته شود و مجازات‌هایی جایگزین حبس شود که مرتکب را برای بازگشت به زندگی اجتماعی آماده سازد.
از مقدماتی که بیان شد به تعریف جرایم تعزیری پی بردیم، همانطور که بیان شد جعل یک جرم تعزیری است، در نتیجه شرایط تحقق جرم و نیز شرایط و ویژگی‌های مجرم در تعیین میزان مجازات و نحوه اجرای مجازات موثر است، ممکن است مجازات مشمول تخفیف واقع شود و یا آن که تشدید شود.
همچنین این امکان وجود دارد که اجرای مجازات به طور موقت معلق شود، نکات یاد شده باید با توجه به هر مورد بررسی و اظهار نظر شود و به همین دلیل در این نوشتار نمی‌گنجد، برای کسب اطلاعات لازم در این خصوص می‌توانید نسبت به دریافت مشاوره حقوقی و تخصصی اقدام نمایید.
انواع جعل
تا اینجا با جرایم تعزیری آشنا شدیم اما باید ببینیم که جرم جعل چه تعریفی دارد؟ جعل مطابق با احکام حقوق کیفری ما به دو گروه تقسیم می‌شود، گروه اول را جعل مادی می‌گویند و گروه دوم را جعل معنوی.
جعل مادی به بیان قانونگذار در کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی، به وضعیتی گفته می‌شود که سند یا شی غیرحقیقی ساخته می‌شود، این ساخته شدن معمولا از روی نمونه حقیقی صورت می‌پذیرد، برای مثال اسکناس جعلی از روی نمونه حقیقی آن ساخته می‌شود اما اعتبار و کاربرد اسکناس حقیقی را دارا نیست.
نوع دیگر از جعل مادی زمانی است که سند حقیقی در دست قرار دارد و مرتکب تغییری در آن ایجاد می‌کند، تغییر می‌تواند در بخشی از محتوای سند باشد، برای مثال عباراتی از سند را محو کند و یا می‌تواند در مهر و امضای سند باشد، همچنین ممکن است مهر شخص ثالث در اختیار مرتکب باشد و وی بدون رضایت مالک از مهر در جهت ناصواب استفاده نماید.
برای مثال مهر سردفتر را بر روی برگ نادرستی وارد کرده و به آن جنبه قانونی ببخشد، این حالت نیز به عنوان جعل مادی شناخته می‌شود.
با این تعریف می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که کارت دانشجویی جعلی ممکن است ساختن یک کارت جعلی از روی نمونه حقیقی آن باشد و یا تغییر در کارت اصلی باشد، برای مثال تغییر در تاریخ اعتبار کارت واقعی.
در مقابل جعل مادی، جعل معنوی وجود دارد. در جعل معنوی سند حقیقی و معتبر است، حتی توسط اشخاص واجد صلاحیت نیز تنظیم شده است، همچنین بخشی از محتوای آن صحیح است، اما بخشی از محتوا برخلاف واقع تنظیم شده است.
در جعل معنوی معمولا تنظیم‌کننده سند مطالب خلاف واقعی را در محتوای سند وارد می‌سازد، برای مثال نام گواهان را در یک گزارش اشتباه وارد می‌کند، یا تاریخ تنظیم گزارش را برخلاف حقیقت ثبت می‌نماید و یا بخشی از مطالب بیان شده توسط اشخاص را در سند تنظیمی وارد نمی‌سازد، کلیه موارد یاد شده به عنوان جعل معنوی شناخته می‌شوند.
عناصر جرم جعل
با تعاریف و مصادیق جرم جعل آشنا شدیم، اما برای آن که مجازات بتواند به رفتاری وارد شود باید چند عنصر در کنار هم جمع باشد، عناصر سه‌گانه تشکیل جرم عبارتند از عنصر مادی، عنصر معنوی و عنصر قانونی. احراز وجود عناصر سه‌گانه و انتساب آن به یک شخص خاص برای تحقق جرم و اجرای مجازات ضروری بوده و بر عهده مقام قضایی قرار دارد.
به عبارت دیگر اصل بر آن است که اشخاص بیگناه بوده و جرمی مرتکب نشده‌اند و این وظیفه مراجع قضایی است که خلاف آن را اثبات نمایند و راه احراز آن اثبات وجود عناصر سه‌گانه به طور همزمان است. به همین سبب نیز دفاع مناسب از متهم برای رفع اتهام از وی ضروری است.
همانطور که بیان شد عناصر سه‌گانه‌ای برای تحقق جرم باید وجود داشته باشند، عنصر اول که عنصر قانونی نام دارد پایه و اساس عناصر بعدی است و به معنای آن است که در متون حقوق کیفری رفتار خاصی به عنوان جرم شناسایی شده باشد.
وجود عنصر قانونی نه تنها به رفتار خاصی وجهه جزایی می‌بخشد، بلکه عنصر مادی و در مواقعی معنوی آن را نیز تعیین می‌کند. همانطور که پیش از این بیان شد فصلی از کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی به جرم جعل اختصاص داده شده است، پس بدیهی است که عنصر قانونی وجود دارد.
عنصر دوم را عنصر معنوی می‌نامند، عنصر معنوی پیششرط تحقق یک جرم است و بدین معناست که شخص باید در ذهن خود قصد ارتکاب رفتار خاصی را داشته باشد که مشمول عنوان مجرمانه است، به عبارت ساده‌تر از آن جایی که خاستگاه رفتار ذهن انسان است، ضروری است که قصد ارتکاب رفتار خاصی در ذهن وجود داشته باشد.
در مواردی علاوه بر انجام رفتار ضروری است که نتیجه خاص آن نیز مدنظر مرتکب باشد، برای مثال در قتل عمد ضروری است که شخص با علم و آگاهی رفتاری را مرتکب شود تا شخص خاصی را به قتل برساند، و در جرم جعل نیز ضروری است که شخص رفتاری را مرتکب شود که مشمول عنوان مجرمانه جعل باشد با این نیت که حیله و تقلبی رخ دهد.
عنصر نهایی را عنصر مادی جرم می‌گویند. عنصر مادی به رفتاری اطلاق می‌شود که مطابق با قانون جرم شناخته می‌شود، عنصر مادی است که جرایم مختلف را از هم تفکیک می‌کند.
خوشبختانه عنصر مادی جرایم به دقت در قوانین مربوطه شرح داده شده‌اند، و برای مثال اگر برای یک جرمی تحقق سه شرط ضروری دانسته شده باشد، وجود تنها دو شرط برای انتساب جرم و اعمال مجازات کفایت نمی‌کند.
در جرم جعل همانگونه بیان شد عنصر مادی می‌تواند ساختن سندی باشد، می‌تواند مخدوش کردن سندی باشد و نیز می‌تواند تحریف محتوای یک سند باشد، در هر سه حالت باید قصد تقلب وجود داشته باشد. البته قانونگذار علاوه بر اینکه عنصر مادی جعل را به طور کلی مطرح کرده است، مصادیقی از جعل که اهمیت خاصی داشته را به همراه مجازات هر کدام بیان داشته است.
حال که با تعریف جرم جعل و انواع آن آشنا شدیم، در ادامه به بررسی جعل کارت دانشجویی و مجازات آن و دریافت کمک از مشاوره حقوقی آنلاین پرداخته خواهد شد.
جعل کارت دانشجویی و مجازات آن
تا اینجا با جرم جعل آشنا شدیم و دیدیم که جرم جعل به دو نوع مادی و معنوی تقسیم می‌شود، در تحقق جرم جعل کارت دانشجویی هر دو گونه مادی و معنوی قابل تصور است اما ضروری است که اول نوع سند تعیین شود.
اسناد در یک تقسیم‌بندی به عادی و رسمی تقسیم می‌شوند، تفاوت نوع سند از نظر عادی یا رسمی بودن در ارزش اثباتی و اجرایی سند است، البته کاربردهای دیگری نیز برای آن‌ها متصور است.
باید توجه داشت که اصل بر عادی بودن اسناد است، در نتیجه اگر در عادی بودن یا رسمی بودن سندی شک داشتیم و مدرکی دال بر رسمی بودن در دسترس نبود، فرض را بر عادی بودن سند می‌گذاریم.
سند رسمی به اسنادی گفته می‌شود که توسط مقام رسمی و در حین انجام وظیفه وی تنظیم شوند. با توجه به این تعریف به نظر می‌آید که کارت‌های دانشجویی را می‌توان سند رسمی به شمار آورد.
با توجه به قانون ثبت احوال شناسنامه و کارت ملی اسناد رسمی هستند، همچنین با توجه به قانون الزام اختصاص شماره ملی و کد پستی برای کلیه اتباع ایرانی، صدور هرگونه کارت شناسایی اداری و صنفی مشروط بر قید شماره ملی بر روی آن شده است.
حال با توجه به اینکه کارت دانشجویی توسط متصدی دانشگاه در مقام انجام وظیفه ایشان تنظیم می‌شود می‌تواند سند رسمی حساب شود، البته ممکن است بیان شود که متصدی دانشگاه شخص رسمی نیست و در نتیجه کارت دانشجویی صادره توسط وی نیز سند عادی خواهد بود.
با وجودی که هر دو نظر فوق قابل توجه به نظر می‌رسد، خوشبختانه حکم موضوع در ماده مربوطه از کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی تعیین شده است. مطابق با قانون چنانچه شخصی مدارک اشتغال به تحصیل یا فارغ التحصیلی را جعل نماید به حبس از یک تا سه سال محکوم می‌شود.
حال با توجه به اینکه کارت دانشجویی در حین تحصیل دانشجویان به ایشان اعطا می‌شود و پس از فارغ التحصیلی توسط دانشگاه محل تحصیل بازستانده می‌شود، می‌تواند نوعی مدرک اشتغال به تحصیل به حساب آید و در نتیجه جعل آن مشمول مجازات مقرر یعنی یک تا سه سال حبس باشد.
در اینجا باید توجه داشت که جعل کارت دانشجویی و مجازات مقرر هم برای حالتی متصور است که شخصی کارت دانشجویی را از ابتدا به گونه‌ای که بتوان آن را با کارت دانشجویی حقیقی اشتباه گرفت و این شخص قصد حیله و تقلب نیز داشته است، و هم در حالتی که شخصی کارت واقعی را مخدوش می‌نماید.
برای مثال نام دانشجو را تغییر می‌دهد، شماره دانشجویی را مخدوش می‌کند یا تاریخ اعتبار کارت را عوض می‌کند، در تمام حالت‌های یاد شده جرم جعل کارت دانشجویی محقق بوده و مرتکب به یک تا سه سال حبس محکوم می‌گردد.
نکته دیگری که از ماده مربوطه به دست می‌آید این است که علاوه بر جعل کارت دانشجویی، چنانچه شخصی کارت جعلی را با آگاهی نسبت به جعلی بودن آن مورد استفاده قرار دهد، مرتکب جرم استفاده از سند مجعول شده و مجازاتی برابر با جرم جعل کارت دانشجویی یعنی یک تا سه سال حبس به همراه خواهد داشت.
موضوع دیگری نیز در ماده مربوطه بیان شده است، بدین صورت که اگر مرتکب جرم در یکی از سازمان‌ها یا موسسات یا وزارتخانه‌های دولتی مشغول به کار باشد به حداکثر مجازات یعنی سه سال حبس محکوم می‌شود، این حکم برای کارکنان شهرداری و نهادهای انقلابی نیز جاری است.
به عنوان نکته پایانی باید توجه داشت که در هر دو حالت جعل کارت دانشجویی و استفاده از کارت جعلی دانشجویی با آگاهی نسبت به جعلی بودن آن، علاوه بر مجازات حبس جبران خسارات وارده نیز بر مرتکب بار می‌شود، همچنین مطابق با آیین‌نامه‌های مربوط به دانشگاه قربانی جرم، ممکن از مجازات‌های انتظامی بر وی بار شود.
مشاوره مجازات جعل کارت دانشجویی
در این نوشتار تلاش شد که جرم جعل و انواع آن معرفی گردد، همچنین عناصر و ارکان ارتکاب جرم جعل مورد بررسی قرار گرفت، در گام بعدی به موضوع جعل کارت دانشجویی و انواع مجازات‌هایی که مرتکب با آن رو به رو خواهد شد پرداخته شد.
به همین سبب چنانچه نسبت به جرم جعل کارت دانشجویی سوالاتی داشتید و یا در مقام اتهام به انجام این جرم واقع شدید، می‌توانید با وکیل و مشاورین متخصص بنیاد وکلا ارتباط گرفته و جواب سوالات خود را از ایشان بخواهید.
مشاوران بنیاد وکلا راهنمایی‌های لازم در خصوص مجازات جعل کارت دانشجویی را از طریق وکیل تلفنی و آنلاین در اختیار شما قرار خواهند داد.
