نشوز در لغت به معنای ارتفاع و بلند شدن است و در اصطلاح حقوقی به نافرمانی زوجین و عدم ایفای وظایف زناشویی از جانب آن‌ها گفته می‌شود در واقع اگر هر یک از زوجین به هر علت وظایف زناشویی خود را ایفا نکند نشوز کرده است.
عدم تمکین یا به عبارتی عدم ایفای هر یک از وظایف و تکالیف زناشویی خواه از نوع تکالیف مشترک باشد و خواه از نوع تکالیف اختصاصی، از سوی هر یک از زوجین می‌تواند اتفاق بیفتد، اما در قلمروی حقوقی اصطلاح نشوز معمولاً به عدم انجام وظایف زناشویی از جانب زن گفته می‌شود و به همین علت زنی را که به وظایف زناشویی خود در برابر همسرش عمل نکند ناشزه نامیده می‌شود.
هنگامی که عقد ازدواج میان دو نفر منعقد شود رابطه زوجیت میان زن و مرد برقرار می‌گردد و هر یک از طرفین دارای حقوق و تکالیفی نسبت به یکدیگر می‌گردند برخی از این تکالیف مشترک و برخی از آن‌ها اختصاصی هستند. دو تکلیف مشترک میان زوجین که در قانون مدنی به آن‌ها اشاره شده عبارت است از: حسن معاشرت و معاضدت در تشیید مبانی خانواده و تربیت اولاد.
یکی از این تکالیف اختصاصی که به موجب عقد نکاح بر عهده زن قرار می گیرد، تمکین در برابر شوهر است.
بر اساس قانون، تمکین را می توان به دو نوع تمکین عام و تمکین خاص تقسیم بندی کرد.
در صورتی که زن در امور کلی زندگی مشترک و یا روابط زناشویی از همسر خود تمکین نکند، در اصطلاح فقهی و حقوقی به وی ناشزه گفته می شود.
به موجب مقررات قانونی نشوز زن سبب به وجود آمدن آثاری می شود که به همین منظور در ادامه مقاله به بررسی نفقه زن ناشزه، ازدواج مجدد مرد و محرومیت از حقوق مالی بعد از طلاق خواهیم پرداخت.
نفقه زن ناشزه
ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی، در خصوص رابطه تمکین و نفقه چنین مقرر کرده است که: "هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت خودداری کند، مستحق نفقه نخواهد بود".
بنابراین، در صورتی که زن از تمکین در برابر شوهرش خودداری کند، از حق نفقه برخوردار نخواهد بود.
البته، در صورتی که زن به یکی از دلایل قانونی از تمکین در برابر شوهرش خودداری کند، همچنان حق نفقه خواهد داشت.
ازدواج مجدد مرد
در صورت عدم تمکین زن از شوهر خود، مرد می تواند با مراجعه به دادگاه، دعوای عدم تمکین اقامه نماید، در این صورت دادگاه خانواده حکم الزام زن به تمکین صادر می کند.
در صورتی که این حکم قطعی بشود و زن در عمل تمکین نکند، در صورتی که مرد تقاضا نماید، دادگاه اجازه ازدواج مجدد مرد را خواهد داد.
محرومیت از حقوق مالی بعد از طلاق
یکی از حقوق مالی زن بعد از طلاق، تنصیف اموال و دارایی مرد بعد از طلاق است البته شرط تعلق گرفتن نصف اموال مرد بعد از طلاق این است که طلاق از طرف مرد باشد و به دلیل تخلف زن از وظایف زناشویی خود (نشوز زن) نبوده باشد، به همین دلیل، در صورتی که زن ناشزه شود مستحق نصف اموال و دارایی زوج نیست.
البته نکته مهمی که در این خصوص وجود دارد آن است که نشوز زن سبب محرومیت زن از مهریه نمی شود و کماکان مهریه به زن ناشزه تعلق می گیرد.
