خانواده، مقدس ترین نهادی است که در اسلام به تشکیل و حفظ آن تاکید فراوان شده است.
پیامبر اکرم ( ص ) می فرمایند: "در اسلام هیچ بنیانی نزد خداوند محبوب تر از بنیان ازدواج نیست."
آثار فردی، اجتماعی و حقوقی این نهاد را نمی توان نادیده گرفت؛ به همین دلیل این نهاد مورد حمایت قانونگذار نیز قرار گرفته است.
یکی از مسائل مهم در این خصوص ، لزوم ثبت ازدواج است که سبب بهره مندی زوجین از برخی مزایای قانونی و اجتماعی خواهد شد و از آنجایی که عدم ثبت ازدواج مشکلاتی برای طرفین و بی نظمی هایی در جامعه بوجود خواهد آورد، قانونگذار مجازات هایی را برای عدم ثبت آن پیش بینی کرده است.
بر این اساس در ادامه این مقاله به بررسی لزوم ثبت ازدواج دائم و مجازات عدم ثبت ازدواج دائم خواهیم پرداخت.
لزوم ثبت ازدواج دائم
مطابق قانون، ازدواج هیچگونه تشریفاتی ندارد و می تواند بدون سند رسمی انجام شود؛ اما قانونگذار به دلیل برخی مصالح اجتماعی بر لزوم ثبت ازدواج دایم در دفتر رسمی ازدواج تأکید نموده است.
برای مثال با ثبت ازدواج در صورت بروز اختلاف، اثبات آن به آسانی امکان پذیر خواهد بود، علاوه بر این، با استناد به ازدواجی که ثبت نشده است، نمی توان در دادگاه درباره مسائل مربوط به آن ازدواج دعوایی مطرح کرد؛ برای مثال زن نمی تواند به واسطه ازدواجی که ثبت نشده است، نفقه اش را مطالبه نماید.
به همین دلیل، قانونگذار لزوم ثبت ازدواج دائم را پیش بینی نموده است و برای عدم انجام این تکلیف، مجازات هایی نیز در نظر گرفته که در ادامه آن را بیان می نماییم.
همچنین گفتنی است که در کنار ثبت ازدواج، ثبت طلاق و ثبت رجوع از طلاق نیز به عنوان نوعی تکلیف ، الزامی شده است؛ چرا که طلاق زوجین و یا رجوع مرد از طلاق نیز آثار و پیامدهای حقوقی مهمی را به دنبال خواهد آورد که عدم ثبت کردن این وقایع، ممکن است بی نظمی هایی را در زمینه حقوق اشخاص به ویژه زوجه و فرزندان حاصل از ازدواج به وجود بیاورد که در مقاله ای جداگانه به صورت مفصل به توضیح این موضوع خواهیم پرداخت.
مجازات عدم ثبت ازدواج دائم
سوالی که در این قسمت قصد داریم به آن پاسخ دهیم این است که آیا در قانون، مجازات عدم ثبت ازدواج دائم پیش بینی شده است؟ و در صورتی که پاسخ به این سوال مثبت است، مجازات ثبت نکردن عقد نکاح دائمی چیست؟
پاسخ به این سوال را می توان در قانون حمایت خانواده جستجو نمود.
بر اساس ماده ۴۹ قانون حمایت از خانواده، چنانچه مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی اقدام به ازدواج دائم نماید و از ثبت آن خودداری کند، علاوه بر اینکه ملزم به ثبت ازدواج می شود، به پرداخت جریمه نقدی (از ۸۰ میلیون ریال تا ۱۸۰ میلیون ریال) و حبس (از ۹۱ روز تا ۶ ماه) محکوم خواهد شد.
با تصویب این قانون، مجازات پیش بینی شده در ماده ۶۴۵ قانون مجازات اسلامی در مورد عدم ثبت ازدواج (یک سال حبس) لغو شده است.
بنابراین، در حال حاضر مطابق مقررات قانونی ، جرم عدم ثبت ازدواج دائم برای مردان، مجازات پیش بینی شده در قانون حمایت خانواده یعنی الزام به ثبت ازدواج دائم و جریمه نقدی را در پی خواهد داشت.
البته این حکم مختص ازدواج دائم است؛ یعنی در ازدواج موقت، شوهر موظف به ثبت کردن عقد نکاح نیست؛ مگر در شرایط خاصی که در قانون بیان شده است.
