حضور رایانه در کنار سایر ابزار اطلاعرسانی در گوشی‌های تلفن همراه در قالب شبکه های اطلاعرسانی، بر شتاب گردش اطلاعات در جهان افزوده و قابلیت تحصیل اطلاعات را بسیار افزایش داده است.
با وجود این، محیط سایبر محیطی مخفی، آزاد و نامحدود است و بنابراین، به نظم احتیاج دارد و اگر خلاف این باشد، هر «صفحه» از این محیط می‌تواند صحنه جرم و آشفتگی بسیار شود.
توهین در فضای مجازی، زندان و جریمه نقدی سنگین را در پی دارد.
در ماده ۱۶ قانون جرایم رایانه‌ای در حوزه هتک حیثیت و نشر اکاذیب به این مورد پرداخته شده است.
در این ماده می‌خوانیم: «هرکس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.»
و همچنین «چنانچه تغییر یا تحریف به صورت مستهجن باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات محکوم خواهد شد.»
تعریف توهین رایانه ای
توهین رایانه‌ای، نوع جدیدی از جرم توهین به معنی سنتی آن است که در آن، وسیله ارتکاب رایانه است.
جرم توهین رایانه‌ای، به معنی نسبت دادن هر چیز وهنآور، اعم از دروغ یا راست، به وسیله رایانه یا انجام دادن رفتاری است که در نظر عرف و عادت و جامعه، موجب کسر شأن یا هتک حرمت فرد شود، با توجه به ماده ۱۶ قانون جرایم رایانه‌ای، می‌توان شخصی را که مرتکب جرم توهین در فضای مجازی می‌شود مجازات کرد.
در قانون راست و دروغ بودن موردی که نسبت داده می‌شود اهمیتی ندارد؛ همین که باعث کسر شأن فرد شود و محل انتشار هم فضای مجازی باشد، جرم توهین در فضای مجازی رخ داده است.
به عبارتی برابر قوانین کشور جرم هتک حرمت همان توهین به حساب می‌‌آید و مرتکبان این جرم را به عنوان یکی از مصادیق هتک حرمت، به حبس از ۹۱ روز تا ۲ سال یا جزای نقدی از ۵ میلیون ریال تا ۴۰ میلیون ریال یا هر ۲ مجازات محکوم کرد؛ با توجه به مجازات سنگین این جرم، بهتر از پیش از هر اقدامی با مشاورین و وکلای کاربلد بنیاد وکلا مشورت کنید.
ویژگی‌های جرم توهین در فضای مجازی
جرم توهین در فضای مجازی بسیار وسیع است.
در حقیقت، فضای سایبر، همانند فضای واقعی و جهان خارجی، شاهد بروز انواع جرایم و جنایات است، به گونه‌ای که آنچه در جهان واقعی رخ می‌دهد، در اینترنت و شبکه‌های اطلاعرسانی نیز امکان تحقق یافتن دارد، با این تفاوت که به لطف فناوری‌های پیشرفته جهان مجازی، ارتکاب جرم و بزهکاری آسان شده است و همگان امکان ارتکاب آن را دارند.
به علاوه، به علت تعداد زیاد کاربران، امکان رد‌گیری و دستگیری مجرمان خیلی کمتر از تعقیب مجرمان در جهان واقعی است.
بر این اساس، می‌توان ویژگی‌های خاص جرایم رایانه‌ای را به این ترتیب برشمرد:
- گستردگی
- فراوانی
- فرامرزی بودن
- وقوع سهل و آسان
- تنوع داشتن
و غیره….
کدام دادگاه صلاحیت رسیدگی دارد؟
در توهین سایبری، اینترنت فقط یک وسیله برای ارتکاب جرم است (مثل مزاحمت تلفنی) و نباید آن را با مکانی که جرم واقع می‌شود، اشتباه گرفت؛ زیرا در این صورت، در تشخیص دادگاه صالح نیز با مشکل مواجه خواهیم شد.
بنابراین در جرایم رایانه‌ای، متضرر در هر مکانی از توهین رایانه‌ای اطلاع یابد، می‌تواند به شکایت کیفری اقدام کند.
به گفته رئیس پلیس فتا، کاربران فضای مجازی توجه داشته باشند، اگر شخصی مطلب نامناسبی برای آن‌ها ارسال کرد از هرگونه فحاشی و توهین خودداری کرده و از طریق مراجع قانونی و پلیس فتا موضوع را پیگیری کنند.
