بیع در لغت به معنای خرید و فروش و داد و ستد می‌باشد و در اصطلاح فقهی ایجاب و قبولی است که بر نقل ملک در مقابل عوض معلوم و متعین دلالت کند.
بیع کالا در قانون مدنی ایران قواعد عامی دارد که بر مبادله اموال منقول و غیرمنقول هر دو حاکم است. به همین دلیل مقررات بیع کالا را از بیع املاک و مستغلات جدا می‌نماییم، لذا هرجا که بحث بیع مطرح است مقصود بیع کالا مدنظر بوده و تحت عنوان Contract for sale of Goods بحث می‌شود.
همچنین بیع به مجموع اعمالی گفته می‌شود که از بایع و مشتری به منظور مبادله سرمیزند و در حقوق به معنی عقدی است میان دو طرف به نام بایع و مشتری که به موجب آن بایع دربرابر عوض معین (تادیه ثمن مانند مبلغ معینی پول یا تعهد به تادیه آن) مالکیت خود برعین را به مشتری منتقل می‌نماید و عین را به تصرف او می‌دهد.
بیع و معامله گاهی مترادف هم به کار می‌رود.
به بیان ساده‌تر، عقد بیع قرارداد یا عقدی است که به موجب آن شخصی، مالی را در ازای مال دیگر به شخص دیگری واگذار کند به نحوی که مالک مال (فروشنده)، مالکیت کالای خود را در مقابل پول یا مالی که دریافت می‌کند به طرف مقابل (خریدار) انتقال دهد و طرف نیز در مقابل دریافت کالا، پول یا مال خود را به فروشنده بدهد.
عقد بیع به محض انشای اراده‌ی طرفین تشکیلدهنده‌ی آن، یعنی فروشنده و مشتری، تحقق می‌یابد و دارای اثر حقوقی می‌شود.
اقسام بیع عبارتند از:
- بیع عین معین
- بیع عین کلی در معین
- بیع عین کلی در ذمه
بین کالای موجود و کالایی که بعدا به وجود خواهد آمد تفاوت وجود دارد.
در تعریف بیع کالای موجود به محض انعقاد، اجرا می‌گردد و به همین دلیل آن را بیع حال Present sale هم نامیده‌اند.
عقد بیع می‌تواند به شکل قرارداد موافقت بر بیع کالا در آینده هم باشد، و آن عقدی است که به موجب آن بایع موافقت می‌نماید که مالکیت او بر کالا در برابر ثمن در زمان معین در آینده به مشتری منتقل شود.
نتیجتا در زمان انتقال مالکیت کالا به خریدار، بیع Sale محقق می‌گردد، و آن را Contract for sale می‌نامند.
تحقق بیع مشروط به شروطی است که در آینده محقق می‌گردد. اصطلاح صحیح آن Executory Sale است.
این عقد را Agreement to sell قرارداد موافقت بر فروش هم نامیده‌اند. به لحاظ تحلیلی این بیع یک قرارداد است.
چنان چه افراد جامعه قصد فروش کالاهای خود را داشته باشند به موجب قرارداد فروش (عقد بیع) مالی را در ازای مال دیگر به شخص دیگری واگذار می‌کند، به این صورت که مالک مال، یعنی فروشنده در ازای دریافت پول، مالکیت مال خود را به شخص دیگر، یعنی خریدار واگذار می‌کند و متقابلا خریدار نیز با دریافت مال از فروشنده پول خود را در اختیار وی قرار می‌دهد.
مفاد قرارداد فروش کالا شامل موارد زیر است:
- متعاملین
- مبیع و اوصاف مبیع
- ثمن و شرایط پرداخت آن
- تعهدات طرفین قرارداد فروش
