در شرایط کنونی اقتصادی برای هر کدام از ما پیش آمده است که حداقل یک بار وامی بگیریم یا ضامن وام بانکی دیگری شویم. خصوصا اگر شما کارمند دولتی باشید و فیش حقوقی داشته باشید، افراد از شما می‌خواهند ضمانتشان را کنید تا بتوانند وام بگیرند.
در بسیاری از این موارد ما با رودربایستی به افراد نزدیک خود کمک می‌کنیم و در موقعیت ضامن قرار می‌گیریم، گاهی هم شاید چک یا سفته‌ای برای ضمانت از وام‌گیرنده بگیریم تا خیالمان از بابت پرداخت وی راحت باشد.
عقد ضمانت و اختیارات طلبکار
عقد ضمانت جز عقود لازم در قانون مدنی است که به موجب آن شخصی در برابر طلبکار دیگری ضامن می‌شود تا اگر مدیون اصلی بدهی خود را در موعد مقرر تادیه نکرد، او به جای دیگری بدهی را پرداخت کند.
یکی از مصادیق اصلی عقد ضمانت، ضمانت بانکی است. در واقع شما با ضامن شدن برای دیگری به بانک این تعهد را می‌دهید که اگر وام‌گیرنده در موعد مقرر ماهانه اقساط خود را پرداخت نکرد، بانک این حق را دارد که برای طلب دینش به شما رجوع کند.
ضمانتی که در اینجا از آن سخن می‌گوییم، یک نوع مسئولیت تضامنی است؛ یعنی اگر وام‌گیرنده یک ضامن یا چند ضامن داشته باشد و قسط وام خود را به موقع پرداخت نکند، بانک به عنوان طلبکار اصلی این حق را دارد که برای گرفتن مبلغ قسط به شما یا ضامن دوم یا بدهکار اصلی یعنی وام‌گیرنده رجوع کند و به هر کسی که رجوع کرد و طلبش را وصول نمود، مسئولیت دیگران در برابر بانک ساقط می‌شود.
برای پذیرش درخواست وام از سوی وام‌گیرنده بانک، او را ملزم به معرفی یک یا چند ضامن و گرو گذاشتن یک وثیقه می‌کند. ضامن مورد تایید از سوی بانک باید چند ویژگی اساسی داشته باشد. البته ممکن است با توجه به مبلغ وام و نوع بانک برخی از شرایط فرعی متفاوت باشد اما شرایط اصلی اصولا ثابت است.
اولا ضامن یا ضامنین باید با اهلیت کامل یعنی بلوغ، عقل و رشد و با رضایت و به دور از هر گونه اکراه و اجبار، تصمیم به قبول ضمانت کسی بکنند.
دوما عقد ضمانت عقدی لازم و غیر قابل فسخ است پس باید با الفاظ خاصی ایجاد شود و تنها در شرایط خاصی باطل می‌شود.
در نظر داشته باشید که اساسا بانک کسی را به عنوان ضامن قبول می‌کند که یا کارمند دولتی باشد و فیش حقوقی داشته باشد که در صورت تعویق در پرداخت اقساط به راحتی از فیش حقوقی کارمند ضامن مبلغ را کسر کند یا کسی که از لحاظ مالی و دارایی از خود وام‌گیرنده غنی‌تر باشد پس نیازی به تعویق مجدد پیش نمی‌آید.
حالا فرض کنید شما به همراه شخص دیگری هر دو ضامن کسی شدید تا وام بانکی دریافت کند. هنگامی که وام‌گیرنده قسط خود را پرداخت نکند، بانک می‌تواند فقط از شما یا فقط از ضامن دوم و یا مجموعا از هر دوی شما مطالبه پرداخت قسط عقب افتاده را نماید.
در این صورت شما نمی‌توانید از پداخت آن شانه خالی کرده و رهایی یابید. حتی ممکن است شما نتوانید مبلغ قسط یا اقساط عقب افتاده تادیه کنید و بانک اقدام به فروش اموال شما به جای دین خود بکند.
شکایت ضامن یا ضامن‌های بانکی از وام‌گیرنده در راستای عدم پرداخت اقساط معوقه
اگر گرفتار چنین وضعی شدید، ابتدا باید طلب بانک را تسویه نمایید و سپس اسناد پرداختی و گواهی تسویه وام را از بانک دریافت کنید و به سراغ وام‌گیرنده یعنی بدهکار اصلی بروید.
اگر وام‌گیرنده مبلغ پرداختی را به شما بازگرداند که مشکل به خودی خود حل شده است اما در اکثر مواقع وام‌گیرنده‌ای که اقساط معوقه خود را پرداخت نکرده است، از پرداخت آن به شما نیز عاجز است و شما چاره‌ای جز شکایت ندارید.
برای شکایت از وام‌گیرنده لازم است تا اسناد پرداختی و گواهی تسویه صادره از بانک را به انضمام دادخواست مطالبه وجه پرداختی به طرفیت وام‌گیرنده برای ضمانت بانکی به دادگاه صالح تقدیم نمایید.
دادگاه پس از بررسی و صدور حکم به نفع شما، وام‌گیرنده را ملزم به پرداخت مبلغ مورد نظر می‌کند و اگر او دارایی داشته باشد با فروش آن مبلغ به شما مسترد می‌گردد. اگر هم دارایی نداشته باشد، به صورت اقساطی و در یک بازه زمانی باید پول را تهیه نماید.
نکاتی جهت محکم‌کاری در ضمانت
در وضعیت کنونی جامعه همه افراد گرفتاری‌های مالی خود را دارند و هر فردی هر چقدر هم به شما نزدیک باشد باز هم نمی‌توان از او توقع داشت که مسئولیت مشکلات مالی شما را کاملا به عهده بگیرد؛ پس در بسیاری از مواقع فرد با قبول ضمانت فردی دیگر، اقدام به گرفتن چک یا سفته برای تضمین بازگشت وجه خود می‌گیرد تا اگر روزی قسطی عقب افتاد و ضامن مجبور به پرداخت شد بعدتر به راحتی از طریق چک ضمانت پول خود را مسترد کند و دیگر کار به اقامه دعوا و دادرسی نکشد.
گرفتن چک یا در مواقعی سفته از مدیون اصلی یعنی وام‌گیرنده نیاز به رعایت چند نکته مهم است. چکی که صادر می‌شود باید تاریخ‌دار باشد و تاریخ آن بعد از تاریخ اتمام پرداخت اقساط بانکی در نظر گرفته شود؛ یعنی اگر اقساط در ۳ سال آینده تمام می‌شود، چک باید برای بعد از این سه سال صادر شود.
همچنین مانند سفته در چک هم باید ذکر شود که به چه دلیلی صادر شده است یعنی این چک تاریخ‌دار برای ضمانت پرداخت وام بانکی آقای الف در وجه خانم ب صادر گشته است.
با وجود مشکلات معیشتی، پیشنهاد ما به شما این است که در قبول ضمانت و رجوع به مضمون‌عنه و استرداد پول خود حتما دقت و پافشاری نمایید و در صورت گرفتار شدن از یک وکیل مجرب کمک بگیرید.
