جرم و جنایت‌هایی که در جامعه رخ می‌دهد گاهی منجر به قطع عضو افراد می‌گردد. قطع شدن اعضای حیاتی بدن مانند زبان، به دلیل کارکردی که دارد موجب پرداخت دیه کامل می‌شود. چرا که با از بین رفتن و یا آسیب رساندن به زبان، قدرت تکلم، گویایی و چشایی فرد از بین رفته و باعث سرخوردگی و ناامیدی وی در جامعه می‌شود.
از این رو نقص بعضی از اعضا چون زبان مورد توجه قانونگذار بوده و شرایط متفاوتی را برای آسیب رساندن به آن تصور نموده و همگی را موجب پرداخت دیه یا ارش می‌داند.
قطع زبان می‌تواند به شیوه‌های گوناگونی رخ دهد، در هر صورتی که باشد تغییری در مقدار دیه آن ایجاد نخواهد شد. با مشاوره حقوقی تلفنی بنیاد وکلا همراه باشید تا با دیه زبان و انواع آن آشنا شوید.
انواع جنایات مستوجب دیه
در قانون مجازات اسلامی، جرم و جنایات را در دو دسته کلی جنایات عمدی و جنایات غیر عمدی تقسیم بندی کرده است. جنایات غیر عمدی خود نیز شامل دو نوع خطای محض و شبه عمد می‌شود.
هر دو نوع جنایت غیر عمدی که منجر به قطع زبان یا آسیب رساندن به آن می‌شود، مرتکب ملزم به پرداخت دیه است. در جنایات عمدی نیز در شرایطی خاص فرد به جای قصاص ملزم به پرداخت دیه می‌شود. در ادامه انواع جنایات و شرایط وقوع آن‌ها را معرفی می‌نماییم.
جنایت عمدی
در ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی، شرایطی را برای عمدی محسوب شدن مجازات آورده است:
- مرتکب قصد انجام جنایت بر فرد یا افرادی معین یا غیر معین را داشته باشد و بخواهد با انجام آن کار، جنایت مورد نظر یا مثل آن را انجام دهد.
- زمانی که مرتکب عمدا کاری را انجام می‌دهد که معمولا باعث ایجاد جنایت یا مانند آن می‌شود. حتی اگر قصد انجام آن کار را نداشته باشد، باز هم عمدی محسوب می‌شود. مانند حمله کردن به دیگری با چاقو یا اسلحه.
- زمانی که فرد بدون قصد جنایت و بدون استفاده از ابزاری که موجب ایراد جنایت می‌شود، به فردی که دارای بیماری، ضعف و پیری و غیره. آسیب برساند. یا اینکه فرد در مکان و زمانی قرار دارد که هر آسیب جزئی به وی نیز می‌تواند منجر به ایراد جنایت شود. اگر مرتکب از شرایط فرد اطلاع داشته و این کارها را انجام داده باشد، جنایت عمدی محسوب می‌شود.
- زمانی که مرتکب بدون در نظر گرفتن فرد یا افراد خاصی، با قصد و انگیزه کاری را انجام می‌دهد که موجب جنایت می‌شود. مانند بمب گذاری کردن در اماکن عمومی.
همانطور که در این قانون آمده، مجازات جنایت عمدی قصاص است. البته قانونگذار برای قصاص شرایطی را ذکر کرده که اگر آن‌ها وجود نداشته باشد، در نتیجه مجرم قصاص نشده و ملزم به پرداخت دیه می‌گردد.
طبق ماده ۲۷۷ همین قانون اگر قصاص موجب تلف شدن جان یا اعضای دیگر او شود، امکان قصاص وجود ندارد. از این رو در جنایاتی که نسبت به اعضای بدن مانند زبان صورت می‌گیرد، امکان قصاص وجود ندارد و قانون برای آن دیه را تعیین نموده است.
جنایت شبه عمد
در ماده ۲۹۱ قانون مجازات اسلامی، جنایتی که شرایط زیر را داشته باشد، غیر عمدی از نوع شبه عمد محسوب می‌شود:
- زمانی که مرتکب قصد انجام عملی را داشته اما نمی‌خواسته که جنایت واقع شده یا مانند آن را انجام دهد، اگر این مورد شامل جنایت عمدی نشود، شبه عمد محسوب می‌شود.
- زمانی که مرتکب نسبت به موضوع جاهل و ناآگاه باشد. مثلا به تصور اینکه حیوان است شلیک کند و بعد متوجه شود یک انسان بوده، اگر بتواند جهل خود را ثابت نماید شبه عمد است.
- زمانی که جنایت به دلیل تقصیر و کوتاهی مرتکب صورت بگیرد. قطع عضو در تصادفات معمولا از این دسته هستند.
جنایت خطای محض
جنایت خطای محض در ماده ۲۹۲ قانون مجازات اسلامی چنین آمده است:
- جنایتی که در خواب، بی‌هوشی و مانند آن اتفاق بیفتد.
- جنایتی که به وسیله صغیر یا مجنون رخ دهد.
- جنایتی که مرتکب آن نه قصد جنایت داشته و نه قصد انجام فعل واقع شده را. مانند تیراندازی اشتباهی به فرد در حین شکار.
در جنایات غیر عمدی شبه عمد و خطای محض که منجر به نقص عضو و یا قطع آن مانند از بین بردن زبان می‌شود، مرتکب ملزم به پرداخت دیه می‌گردد.
انواع دیه
دیه خسارتی است که قانونگذار برای جبران زیانی که به فرد وارد شده تعیین می‌کند. با توجه به نوع جنایت و میزان جنایت رخ داده مقدار دیه می‌تواند متفاوت باشد.
به طور کلی سه نوع دیه در قانون شناخته شده است:
- دیه قتل یا نفس
- دیه منافع بدن، مانند دیه چشایی، بینایی، تکلم و غیره.
- دیه اعضای بدن. یعنی از بین بردن هر کدام از اعضا و جوارح داخلی بدن.
اگر از آن عضو تنها یکی در بدن وجود داشته باشد، مشمول دیه کامل می‌گردد. مانند قطع زبان. اما اگر دو تا در بدن وجود داشته باشد و یکی از آن‌ها از بین برود، نصف دیه کامل به آن تعلق می‌گیرد و در صورت از بین رفتن هر دوی آن‌ها دیه کامل می‌شود.
چنان که گفته شد، قطع زبان نیز در زمره دیه اعضا قرار می‌گیرد. البته دیه با توجه به نوع آسیب و مقدار آن می‌تواند متفاوت باشد. که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت. اگر نیاز به برقراری ارتباط با متخصصین بنیاد وکلا را دارید، در پیام رسان ما به وکیل آنلاین پیام دهید.
دیه قطع شدن یا از بین بردن کامل زبان
دیه از بین رفتن زبان می‌تواند به چند صورت رخ دهد:
- اگر جنایت وارد شده به فرد سبب قطع زبان وی به صورت کامل گردد، مبلغی که مرتکب باید پرداخت کند، برابر با دیه کامل انسان است.
- اما اگر جنایت باعث شود تا تنها بخشی از زبان قطع شود، دیه آن بر اساس تلفظ حروف الفبا تعیین می‌شود. بدین شکل که مبلغ دیه کامل تقسیم بر ۳۲ حرف فارسی خواهد شد. سپس بر اساس تعداد حروفی که فرد دیگر قادر به تکرار آن نیست، دیه محاسبه شده و پرداخت می‌شود.
- اگر آسیب وارده باعث شود تا فرد در ادای حروف مختلف مشکل داشته باشد؛ مثلا «د» را «ر» تلفظ کند، مجموع دیه آن حروف را از مرتکب دریافت می‌کند. در این نوع آسیب، طبق تبصره ماده ۶۱۱ قانون مجازات اسلامی، شخصی که لکنت زبان داشته و یا به تندی و یا کندی سخن می‌گوید، یا اینکه برخی از حروف را نمی‌تواند تلفظ کند نیز گویا محسوب می‌شود
دیه کبود شدن زبان
در ماده ۷۱۴ قانون مجازات اسلامی، یکی از مصادیق آسیب رساندن به اعضای صورت را تغییر رنگ پوست مانند سیاه شدن، کبودی و سرخ شدن دانسته و برای آن دیه مقرر داشته است. این قانون در مورد کبودی زبان نیز قابل اجرا میباشد. یعنی اگر زبان فرد به دلیل ایراد جراحت سیاه شده باشد، مرتکب با شش هزارم دیه کامل را به فرد بپردازد.
اگر جراحت وارده منجر به کبودی زبان شود، مبلغ دیه سه هزارم دیه کامل خواهد بود. در صورتی که زبان در اثر جراحت صرفا سرخ شده باشد، مبلغ دیه آن یک و نیم هزارم دیه کامل میباشد.
دیه دامیه یا خونی شدن زبان
دامیه یکی از انواع جراحاتی است که در قانون به آن اشاره شده است. دامیه به جراحتی گفته می‌شود که اندکی وارد گوشت شود و مقداری خون از آن جاری می‌شود.
اگر جراحت وارد شده به زبان در این سطح باشد، دیه آن دو صدم دیه کامل خواهد بود.
دیه حارصه یا خراشیدگی زبان
حارصه نیز یکی دیگر از انواع جراحاتی است که به زبان وارد می‌شود. حارصه به خراشیدگی روی زبان، بدون اینکه خونی جاری شود گفته می‌شود. دیه این نوع جراحت زبان یک صدم دیه کامل خواهد بود.
دیه متلاحمه یا بریدگی عمیق زبان
متلاحمه به بریدگی و جراحت عمیق در گوشت گفته می‌شود. اگر جراحت وارد شده به زبان از نوع متلاحمه باشد، دیه آن سه صدم دیه کامل فرد خواهد بود.
دیه تورم زبان
در ماده ۷۱۵ قانون مجازات اسلامی آمده است: صدمه‌هایی که موجب تورم بدن، سر یا صورت گردد، ارش دارد و چنانچه، علاوه بر تورم، موجب تغییر رنگ پوست نیز گردد، حسب مورد، دیه و ارش تغییر رنگ نیز به آن افزوده می‌شود.
بنابراین اگر جراحت وارد شده به زبان باعث ایجاد تورم یا قرمزی خفیف شده باشد، به آن ارش تعلق می‌گیرد. قاضی و کارشناس پرونده ارش را تعیین نموده و مرتکب ملزم به پرداخت آن خواهد بود
انواع دیگر جراحات زبان
در تبصره یک ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی، که در مورد انواع جراحات و دیه آن‌هاست ذکر شده که جراحات مربوط به زبان، در مواردی که برای آن‌ها دیه معین تعیین شده است، در حکم جراحات سر و صورت است.
جراحاتی که مقدار دیه آن در قانون نیامده ارش تعلق می‌گیرد. ارش را قاضی با توجه به نظریه پزشکی قانونی و نسبت به آسیب وارد شده تعیین می‌نماید.
دیه فلج کردن زبان
اگر جراحت وارد شده به زبان سبب فلج شدن زبان فرد گردد، تابع قانون فلج شدن دیگر اعضای بدن که در ماده ۵۶۴ قانون مجازات اسلامی ذکر شده، خواهد بود. در این صورت میزان دیه آن برابر با دو سوم دیه کامل خواهد بود.
اگر زبانی که فلج شده از بین برود، دیه آن برابر با یک سوم دیه کامل میباشد. اگر جراحت وارد شده سبب فلج نسبی زبان شده و باعث شود تا کارایی خودش را از دست بدهد، طبق نظر قاضی به آن ارش تعلق خواهد گرفت.
دیه قطع کردن زبان شخص لال و دارای لکنت
از دیگر مواردی که موجب پرداخت دیه می‌شود، قطع کردن زبان شخص لال و دارای لکنت زبان است.
همانطور که ذکر شده در تبصره ۲ ماده ۶۱۱، قانون مجازات اسلامی، فردی که لکنت زبان داشته، به تندی یا کندی سخن می‌گوید و یا اینکه از ادای برخی حروف عاجز است در حکم فرد گویا تلقی شده و در صورت قطع زبان وی، دیه کامل به آن تعلق خواهد گرفت.
در ماده ۶۱۲ همین قانون، آمده است اگر مجنی علیه لال باشد اعم از اینکه مادرزادی بوده و یا به سبب حادثه‌ای به وی عارض شده باشد، قطع کامل زبان وی موجب پرداخت یک سوم دیه کامل خواهد شد.
اگر تنها مقداری از زبان وی قطع گشته یا از بین برود، میزان دیه بر اساس نسبت همان مقدار به تمام مساحت زبان محاسبه خواهد شد.
دیه قطع زبان کودک
اگر جراحت وارد شده سبب شود تا زبان کودکی که هنوز زمان سخن گفتنش فرا نرسیده قطع شده و یا از بین برود، دیه کامل به آن تعلق می‌گیرد. اما اگر ثابت شود که وی لال بوده، مازاد بر یک سوم آن مسترد خواهد شد.
همچنین اگر قسمتی از زبان کودک از بین برود، دیه آن قسمت به میزان نسبت مساحت قطع شده پرداخت می‌گردد. اما اگر بعدا معلوم شود لال بوده، دو سوم آن برگردانده می‌شود. اما اگر معلوم شود گویا بوده، در صورتی که دیه حروف از بین رفته از دیه نسبت گویایی از بین رفته بیشتر باشد، مابه التفاوت آن پرداخت خواهد شد.
دیه از بین رفتن منافع زبان با قطع آن
زبان یکی از اعضای مهم بدن بوده که دارای دو منفعت مهم میباشد: حس چشایی و قدرت تکلم و گویایی. اگر قطع شدن زبان و یا آسیب رساند به آن باعث نقص یا زایل شدن این دو شود، به آن دیه تعلق می‌گیرد.
از بین رفتن حس چشایی با قطع بخشی از زبان، بسته به ناحیه‌ای که چشایی آن از بین رفته به آن دیه یا ارش تعلق خواهد گرفت. این مقدار از دیه‌ای که بابت قطع زبان پرداخت می‌شود، جدا میباشد.
اگر آسیب وارد شده نیز باعث کاهش حس چشایی فرد شود، به نظر قاضی برای آن ارش تعیین می‌شود.
اگر قطع زبان، آسیب رساندن و یا فلج کردن زبان باعث تغییردر تکلم فرد شود، به نسبت قدرت ادای حروف به آن دیه یا ارش تعلق می‌گیرد.
مجازات تعزیری قطع زبان
همانطور که گفته شد، قطع زبان می‌تواند بر اثر جنایت عمد، شبه عمد و خطای محض رخ دهد. در جنایات غیر عمد معمولا مرتکب تنها به پرداخت دیه محکوم می‌شود. اما در جنایت عمدی مجرم علاوه بر پرداخت دیه، به مجازات تعزیری نیز محکوم خواهد شد.
چنانچه در ماده ۴۰۱ قانون مجازات اسلامی آمده است: در جنایت مامومه، دامغه، جائفه، هاشمه، مُنقّله، شکستگی استخوان و صدماتی که موجب تغییر رنگ پوست یا ورم بدن می‌شود، قصاص ساقط است و مرتکب علاوه بر پرداخت دیه به تعزیر مقرر در کتاب پنجم «تعزیرات» نیز محکوم می‌شود.
البته قانونگذار در ادامه به ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی ۱۳۷۵ ارجاع داده و تعزیر در جرائم عمدی را تنها شامل نقصان، شکستن، از کار افتادن عضوی از اعضا، بیماری دائمی، فقدان یا نقص یا یکی از حواس یا منافع یا زوال عقل مجنی علیه می‌داند.
طبق این تعریف اگر جراحت وارد شده به فرد سبب قطع زبان وی به طور کامل یا بخشی از آن، از بین رفتن منافع و یا کاهش آن شود، مشمول تعزیر شده و مرتکب به مجازات زندان از دو تا پنج سال محکوم خواهد شد.
پیگیری پرونده دیه زبان با بنیاد وکلا
زبان یکی از نعمت‌های الهی است که فرد با آن می‌تواند با دنیای اطراف و آدم‌هایش ارتباط برقرار کند و از بین رفتن آن می‌تواند زندگی فرد را با مشکلات فراوانی مواجه نماید.
از آن جایی که مجازات دیه برای این‌گونه جرائم تعیین شده تا حداقل کمی از خسارات وارده به فرد را جبران نماید، باید به نحوی پیگیری شود که فرد آسیب بیشتری نبیند. داشتن اطلاعات حقوقی از سوی مشاوره حقوقی در پیشبرد این‌گونه پرونده‌ها بسیار تاثیرگذار است.
مجموعه حقوقی بنیاد وکلا، با داشتن بیش از هزار وکیل و کارشناس حقوقی به صورت شبانه روزی به شما مشاوره آنلاین و تلفنی ارائه می‌نمایند. در صورت نیاز می‌توانید برای محاسبه مقدار دیه و چگونگی تنظیم شکوائیه نیز از آن‌ها مشاوره دریافت نمایید.
