بررسی شرایط ارث بردن افراد مختلف از یکدیگر

موضوع ارث زمانی قابل طرح است که از شخص متوفی اموالی بر جای مانده باشدو این اموال به عنوان ماترک به وراث برسد.

موضوع ارث از قوانین امریست؛ یعنی هر شخص می‌تواند نسبت به ثلث اموال خودش وصیت انجام بدهد و این موضوع که مورث احدی از فرزندانش را از ارث محروم کند و یا تعلق کل اموالش رو به یکی دیگر از فرزندانش وصیت کند, مورد پذیرش قانون قرار نمی‌گیرد.

لکن اگر پس از فوت مورث، وراث نسبت به تقسیم ماترک توافق کنند که بر همان مبنا ترکه بینشان تقسیم می‌شود، در غیر این صورت اگر مورث پدر و مادر در قید حیات داشته باشد، یک ششم از ماترک ارث می‌برند و فرزندان نیز بدین صورت که ذکور دو برابر اناث صاحب ارثیه می‌شوند و همسر نیز یک هشتم ارث می‌برد.

اما اگر هر یک از زن و شوهر که فوت نمایند و فرزندی نداشته باشند، ارث بردن آن‌ها از یکدیگر بدین صورت است که مرد از ماترک زن یک دوم و زن از ماترک شوهر یک چهارم ارث می‌برد.

در خصوص فرزند خواندگی نیز این نکته مهم است که فرزند خوانده از پدر و مادر ارث نمی‌برد، مگر آن که در زمان قید حیات اموالی به فرزند خوانده به صورت قانونی منتقل شود.

درخصوص ازدواج موقت هیچ یک از زن و شوهر از دیگری ارث نمی‌برد.

چنانچه وراث متوفی درخصوص تقسیم ماترک به توافق نرسند, بایستی از طریق مراجع قضایی درخواست تقسیم ترکه نمایند و رویه در این خصوص بدبن صورت است که وراث حین الفوت بدوا تقاضای انحصار وراثت در محل اقامتگاه متوفی نموده تا گواهی انحصار وراثت صادر شود.

سپس به استناد آن درخواست تقسیم ترکه مطرح می‌نمایند این در فرض اینکه صورت اموال مشخص باشد، قابل طرح است لکن در صورتی که اموال مشخص نباشد، ابتدا درخواست تحریر ترکه سپس تقسیم ترکه بایستی تقدیم شود.

حال این سوال پیش می‌آید که اگر شخصی در زمان حیات تمایل داشته باشد اموالش به شخص خاص از قبیل پدر و مادر یا احدی از فرزندان یا همسر تعلق داشته باشد و این موضوع با قانون امورحسبی و وارثت که هر کس می‌تواند نسبت به ثلث اموال وصیت کند، در تعارض است می‌تواند اموال خود را طی صلح عمری به هر کسی که بخواهد انتقال دهد.

طبقات ارث‌بری

همانطور که پیش‌تر عنوان شد ارث کلیه اموالی است که از شخص متوفی بر جای مانده است؛ لذا اشخاص یا به سبب ارث می‌برند؛ مثل زن و شوهر یا به نسب ارث می‌برند که در سه طبقه قرار دارند:

• طبقه اول: پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد
• طبقه دوم: اجداد برادر، خواهر و اولاد آن‌ها
• طبقه سوم: اعمام، عمات، اخوال، خالات و اولاد آن‌ها

موانع ارث

یعنی موانعی که موجب می‌شود، وراث از ارث محروم بمانند:

• قتل: هر گاه شخص، مورث خود یعنی ارث دهنده را به قتل عمد برساند.
• لعان: یعنی زوج زوجه دائمی خود را نسبت زنا بدهد در این صورت زن و شوهر از هم ارث نمی‌برند، همچنین فرزندی که به واسطه زنا به دنیا آمده باشد.
• کفر: وارث کافر از مورث خود ارث نمی‌برد و بالعکس وارث مسلمان از مورث کافر خود ارث می‌برد و نیز مانع از ارث بردن ورثه دیگر هر گاه کافر هستند می‌شود، اگر چه آنان نزدیک‌تر به متوفی باشند.
• ولد زنا: نـسب از موجبات ارث است ولی زمانی که ناشی از زنا نباشد، ولی اگر حرمت رابطه‌ای که طفل ثمره آن است نسـبت به یکی از ابوین ثابت و نسبت به دیگری به واسطه اکراه یا شبهه زنا نباشد، طفل فقط از این طرف و اقوام او ارث می‌برد و بالعکس.
• ارث: کلیه اموال و حقوق و دارایی قابل انتقال باقی مانده از متوفی است.

اما شاید دانستن این موضوع که طبقه سوم چطور از متوفی ارث می‌برند، با توجه به اینکه نحوه ارث بردن طبق اول و دوم به کرار شنیده شده است ضروری باشد که ذیلا طریقه ارث بردن طبقه سوم به طور مفصل توضیح داده شده است:

عموها و عمه‌ها و خاله‌ها و دایی‌ها و فرزندان آن‌ها

وراث طبقه سوم در صورتی ارث می‌برند که در طبقات اول و دوم وارثی وجود نداشته باشد.

باید توجه کرد هر یک از وراث طبقه سوم اگر تنها باشند تمام ارث را می‌برند. اعمام یعنی عمو و عمه و اخوال یعنی خاله و دایی.

منظور از اخوه ابوینی یعنی خواهر و برادری که پدر و مادر مشترک دارند و اخوه ابی یعنی خواهر و برادری که فقط پدرشان مشترک است، اما منظور از امی یعنی خواهر و برادری که فقط مادرشان مشترک باشد.

اگر میت اعمام یا اخوال ابویینی عموها و عمه‌ها پدر و مادری داشته باشد، اعمام یا اخوال ابی خاله‌ها و دایی‌ها پدری ارث نمی‌برند و در صورت نبودن و در صورت نبودن اعمام یا اخوال ابوینی اعمام یا اخوال ابی سهم آن‌ها را می‌برند.

هر گاه وراث متوفی چند نفر عمو یا چند نفر عمه باشند ترکه بین آن‌ها بصورت مساوی تقسیم می‌شود، در صورتی که همه آن‌ها ابوینی یا همه ابی یا همه امی باشند.

هر گاه عمو و عمه با هم باشند در صورتی که همه امی باشند ترکه را مساوی تقسیم می‌نمایند و در صورتی که همه ابوینی یا امی باشند، سهم ذکور آقایان دو برابر اناث خانم ها خواهد بود.

در صورتی که اعمام امی و اعمام ابوینی یا ابی باهم باشند عمو یا عمه امی اگر تنها باشند سدس ترکه به او تعلق می‌گیرد و اگر متعدد باشند، ثلث یک سوم ترکه و این ثلث یک سوم را مابین خود به صورت مسا‌وی تقسیم می‌کنند و مابقی ترکه به اعمام ابوینی یا ابی می‌رسد که در تقسیم ذکور دو برابر اناث می‌برند.

هرگاه وراث متوفی چند نفر دایی یا چند نفر خاله یا چند نفر دایی و چند نفر خاله باهم باشند ترک بین آن‌ها بالسویه تقسیم می‌شود، خواه همه ابوینی پدر و مادری خواه همه ابی پدری و خواه همه امی مادری باشند.

اگر وراث میت دایی و خاله ابی یا ابوینی یا دایی  خاله امی باشند طرف امی اگر یکی باشد سدس ترکه را می‌برد و اگر متعدد باشد، ثلث یک سوم آن را می‌برند و بین خود به طور مساوی تقسیم می‌کنند.

مابقی مال دایی و خاله های ابوینی یا ابی است که آن‌ها هم بین خود به صورت مساوی تقسیم می‌نمایند.

اگر برای میت یک یا چند نفر اعمام یا یک یا چند نفر اخوال باشد ثلث یک سوم ترکه به اخوال و دو ثلث آن به اعمام تعلق می‌گیرد. تقسیم ثلث یک سوم بین اخوال به صورت مساوی به عمل می‌آید لیکن اگر بین اخوال یک نفر امی باشد، یک ششم سهم اخوال به او می‌رسد و اگر چند نفر امی باشند ثلت یک سوم آن سهم به آن ها داده می‌شود و در صورت اخیر تقسیم بین آن‌ها مساوی به عمل می‌آید.

در تقسیم دو ثلث یک سوم بین اعمام عمه ها و عموها حصه ذکور آقایان دو برابر اناث خانم ها خواهد بود، یک اگر بین اعمام عمه ها و عموها یک نفر امی باشد یک ششم سهم اعمام به او می‌رسد و اگر چند نفر امی باشند ثلث یک سوم آن سهم به آن‌ها می‌رسد و در صورت اخیر آن ثلث یک سوم را مساوی تقسیم می‌کنند.

در تقسیم  پنج، یک ششم و یا دو ثلث یک سوم که از حصه اعمام عمو و عمه‌ها باقی می‌ماند، بین اعمام ابوینی عمه‌ها و عموهای پدر و مادری یا ابی پدری سهم ذکور آقایان دو برابر اناث خانم‌ها خواهد بود.

در صورت نیاز به دریافت مشاوره حقوقی انحصار وراثت و یا اعطای وکالت به وکیل انحصار وراثت می‌توانید از طریق سامانه حقوقی بنیاد وکلا با ما در ارتباط باشید.