زمانی که افراد با هم قرارداد یا عقدی را براساس شرایط صحت معامله با هم منعقد می کنند، ممکن است بعد از مدتی به هر دلیلی بخواهند، عقد را منحل کنند یا آن عقد بعد از اینکه بین طرفین منعقد شده است به علت یا سببی اجرا نشود و عقد منحل گردد.
قانونگذار در قانون مدنی انواع انحلال و شرایط هر یک را به تفصیل بیان کرده است که بر طبق این قانون انحلال به سه صورت ممکن است شکل گیرد: یا با اقاله و یا با فسخ یا به حکم قانون.
اقاله به معنی این است که دو نفری که عقد را بستند توافق کنند که عقد را به هم بزنند.
در واقع اقاله راحتترین راه انحلال یک عقد است و دو صورت دیگر انحلال عبارت است از فسخ و انفساخ .
در این مقاله از بنیاد وکلا به بررسی تفاوت اقاله با فسخ و انفساخ می پردازیم.
تفاوت اقاله با انفساخ
یکی از موارد انحلال عقد یا قرارداد انفساخ است.
زمانی که به حکم قانون در اثر یک حادثه عقد منحل می شود؛ به عبارت دیگر طرفین عقد دخالت یا قصد انحلال آن را ندارند بلکه قانون به دلیل حادثه حکم به انحلال می دهد.
انفساخ هم در عقود جایز و هم در عقود لازم اتفاق می افتد.
طبق ماده ۹۵۴ قانون مدنی عقد وکالت که عقد جایز است با فوت یا حجر منفسخ می گردد و طبق ماده ۳۸۷ قانون مدنی در عقد لازم به عنوان مثال بیع زمانی کالا (مبیع) قبل از تحویل از بین برود عقد منفسخ می گردد.
برای مثال در عقد نکاح فوت یا حجر یکی از طرفین موجب انفساخ نکاح می شود، اما در اقاله یا تفاسخ با تراضی و توافق طرفین عقد منحل می شود؛ یعنی اینکه طرفین قرار داد تصمیم می گیرند که عقد را به هم بزنند.
اقاله فقط در عقود لازم وجود دارد.
تفاوت اقاله با فسخ
یکی دیگر از راه های منحل شدن عقد، فسخ است.
فسخ به معنای آن است که یکی از طرفین با اراده خود عقد را به هم بزند . فسخ در عقود جایز و عقود لازم صورت می گیرد؛ به طور مثال فسخ در عقد نکاح که عقدی لازم است.
طبق ماده ۱۱۲۰ قانون مدنی «عقد دائم به فسخ یا طلاق منحل می شود» و همچنین ماده ۱۱۲۲ قانون مدنی موارد فسخ نکاح که به طرفین اختیار فسخ را می دهد بیان کرده است.
تفاوت فسخ با اقاله (تفاسخ) در این است که در اقاله دو طرف با هم تصمیم به برهم زدن معامله دارند اما در فسخ به اراده یک طرف عقد منحل می گردد.
