حریم خصوصی به اطلاعاتی گفته میشود که آن اطلاعات میتواند در صورت فاش شدن آسیبهایی را به صاحب داده چه از لحاظ روحی و چه مالی و یا جسمی وارد سازد. در این مقاله، برایتان در مورد حریم خصوصی توضیح میدهیم.
حریم خصوصی
حریم خصوصی حداقل به دو معنی بهکار میرود: در معنای اول مفهوم حوزهای خصوصی و تعرضناپذیر از حیات فردی انسان است. در معنای دوم (که تا حدودی توأم با مسامحه در تعبیر نیز هست) بهمعنای حق افراد در مصونیت از تعرض نسبت به حریم خصوصی به مفهوم اول است و میتوان آن را حق بهرهمندی از حریم خصوصی نیز نام نهاد. اصطلاح حریم خصوصی، بیشتر در همین معنی آخر بهکار میرود.
__tel_banner
هرچند ارائه تعریف مورد اجماع از اصطلاح موردنظر بسیار دشوار است، لیکن سعی میکنیم که تعریفی مختصر از آن ارائه نماییم. موارد ذیل نمونههایی از تعاریف ارائهشده توسط حقوقدانان هست که خدمتتان ارائه می شود:
- حق شخص مبنی بر اینکه تنها به حال خود رها شود.
- حق اشخاص به اینکه آزادانه تصمیم بگیرند که تحت چه شرایطی و تا چه میزانی، خود، وضعیت و رفتارشان را برای دیگران فاش کنند.
- حق اشخاص دایر بر اینکه در مقابل هرگونه مداخله در زندگی یا امور شخصی یا امور خانوادگی از طریق ابزارهای فیزیکی یا افشای اطلاعات مصون بمانند.
- حریم خصوصی متشکل از سه رکن است: محرمانگی، گمنامی و تنهایی.
هریک از این تعاریف سعی دارند تا عناصر مهم و ارکان حریم خصوصی را به تصویر بکشند. در اینجا بدون آنکه قصد داوری و ارزیابی تکتک این تعاریف را داشته باشیم، باید بگوییم که عنصر اساسی حریم خصوصی،اختیار و آزادی انسانها در تصمیمگیری راجع به میزان وقوف و مداخلهی سایرین نسبت به زندگی شخصی آنهاست.
هر کس اصولاً و بنا بر مبانی که مورد بررسی قرار خواهیم داد، این حق را دارد که خود در خصوص اینکه دیگران تا چه میزان در خصوص زندگی شخصی او بدانند و یا در آن وارد شوند، تصمیم بگیرد و در صورت عدم تمایل، ایشان را منع کند.
بنا بر مراتب مذکور میتوان گفت حریم خصوصی در مفهوم دوم عبارت است از حق اولیه افراد در مصون ماندن حوزه خصوصی ایشان از هر گونه مداخله و تعرض فاقد مجوز قانونی و همچنین منع دیگران از وقوف بر اطلاعات این حوزه. در این معنا، عبارت حریم خصوصی معادل اصطلاح حق خلوت است.
__online_banner
انواع حریم خصوصی
- حریم خصوصی در منازل و اماکن: حق اولیهی افراد در مصون بودن از تعرض و تجاوز به منازل و اماکن و بهطور کلی تمامی مکانهای سرپوشیده یا محصور متعلق به ایشان.
- حریم خصوصی جسمانی: حق اشخاص در حمایت و مصونیت از تعرض به تمامیت جسمانی و بدنی ایشان، از جمله، جنبههای مرتبط با سلامت جسمی و روحی و همچنین مشخصات و خصوصیات محرمانه بدنی آنها.
- حریم خصوصی اطلاعاتی: عبارت است از حق اولیه افراد در محرمانه ماندن و جلوگیری از تحصیل، پردازش و انتشار دادههای شخصی مربوط به ایشان، مگر در موارد مصرح قانونی.
- حریم خصوصی ارتباطاتی: حق اشخاص در امنیت و محرمانه باقی ماندن محتوای کلیه اشکال و صور مراسلات و مخابرات متعلق به ایشان.
مسئولیت کیفری تجاوز به حریم خصوصی
پس از شناسایی حق حریم خصوصی، باید از مسئولیت قانونی نقض و تجاوز به این حق سخن گفت. نقض حریم خصوصی افراد مانند سایر جرائم، مسئولیت اخلاقی و حقوقی در پی دارد. اگرچه مسئولیت اخلاقی مهمترین جلوه مسئولیت ناشی از تجاوز به حریم خصوصی است، قانونگذار مسئولیت کیفری نیز برای نقض حریم خصوصی مقرّر کرده است.
مسئولیت کیفری متوجه افرادی است که مرتکب جرائم مصرح در قانون میشوند. در قوانین جزایی ایران مقررات ناظر به حریم خصوصی با الهام از اصول قانون اساسی و آراء صاحبنظران، تحت عنوان هتک حرمت مراسلات، هتک حرمت اشخاص، افشاء اسرار و… ذکر شده است.
بر اساس ماده ۶۴۸ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی «اطبا، جراحان، ماماها و داروفروشان و کلیه کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار میشوند هرگاه در غیر از موارد قانونی، اسرار مردم را افشا کنند، به سه ماه و یک روز تا یک سال حبس و یا به یک میلیون و پانصد هزارتا شش میلیون ریال جزای نقدی محکوم میشوند.»
