بر اساس ماده ۱۱۳۹ قانون مدنی "طلاق مخصوص عقد دائم است و زن منقطعه به انقضای مدت یا بذل آن از طرف شوهر از زوجیت خارج می شود"، لذا بر اساس این ماده یکی از اسباب انحلال عقد نکاح را می توان بذل مدت دانست.
بذل مدت را تنها می توان در عقد موقت جاری کرد؛ از آن رو که یکی از شرایط درستی عقد موقت تعیین زمان است، عقد موقت صرفا در همان محدوده زمانی صحیح و معتبر است، اما اگر مرد تمایل داشته باشد، می تواند مدتی را که از عقد باقی مانده است به زن ببخشد که در اصطلاح حقوقی به آن بذل مدت می گویند.
علاوه بر این، مرد می تواند به زن وکالت دهد که مدت را به خود ببخشد؛ به همین دلیل، در این مقاله به بررسی اینکه بذل مدت چیست و ماهیت بذل مدت در صیغه خواهیم پرداخت.
بذل مدت چیست؟
همانطور که گفته شد، عقد در قانون مدنی به شیوه دائم و موقت می تواند انجام گیرد.
هرکدام از این دو نوع عقد شیوه های انحلال مخصوص به خود را دارند؛ یکی از روش های انحلال عقد موقت، بذل مدت است.
بذل مدت صرفا مخصوص عقد موقت است و در عقد دائم راه ندارد.
از آنجا که مدت در عقد موقت به نفع مرد تلقی می شود، وی می تواند از این نفع بگذرد و مدتی را که باقی مانده است را به زن ببخشد؛ به این عمل حقوقی بذل مدت می گویند.
مطابق تعریفی که از بذل مدت ارائه شد، بذل مدت صرفا از طرف مرد به عمل می آید؛ با این وجود مرد می تواند برای بذل مدت به زن وکالت بدهد تا به نیابت از او مدت باقی مانده را به خود بذل نماید و اقدام به بخشیدن مدت صیغه موقت نماید.
مانند آنکه شوهر به زن وکالت دهد که در صورت وقوع حادثه معینی مانند سوء رفتار مرد و یا ترک زندگی خانوادگی از جانب او یا مسافرت طولانی ، بقیه مدت را به خود بذل کند و یا اینکه به زن وکالت دهد تا هرگاه بخواهد بقیه مدت را به خود ببخشد .
علاوه بر این، در شرایطی که مدت عقد موقت طولانی است و مرد به وظایف زناشویی خود عمل نمی کند، زن باید بتواند به دادگاه مراجعه کرده و الزام شوهر به بذل مدت را از دادگاه بخواهد که در این صورت دادگاه حکم به بخشیدن مدت صیغه موقت صادر خواهد کرد.
ماهیت بذل مدت
همانگونه که گفتیم اساسا بذل مدت به اراده شوهر به وقوع می افتد.
بخشیدن مدت در ازدواج موقت با طلاق متفاوت است؛ طلاق یک ایقاع تشریفاتی است که به صیغه خاص و با حضور دو مرد عادل انجام می شود، اما بذل مدت به هیچگونه تشریفاتی نیاز ندارد.
ادامه عقد موقت از حقوق مرد است و هرگاه بخواهد می تواند از آن صرفنظر کند، لذا وجود شرایطی که برای صحت طلاق لازم است، مانند اینکه طلاق نباید در زمان عادت ماهیانه باشد، در بذل مدت لازم و ضروری نیست، فلذا می تواند با هر لفظی واقع بشود.
اما برای صحت بذل مدت یا بخشیدن مدت زمان صیغه موقت مرد باید عاقل و بالغ و رشید و مختار باشد و همچنین بایستی اراده خود را اعلان کند و قصد درونی او به تنهایی اثری نخواهد داشت، فلذا می توان گفت که بذل مدت ماهیت ویژه ای دارد که با فسخ نکاح و طلاق متفاوت است.
