نظر به اهمیتی که ازدواج نزد جامعه و قانونگذار دارد ، قوانینی در رابطه با آن تدوین شده است.
برای حفظ نظم اجتماعی قانونگذار لزوم ثبت ازدواج دائم را در قانون حمایت خانواده مقرر کرده است و برای عدم ثبت آن نیز مجازاتی مقرر کرده است.
علاوه بر اینکه هر یک از طرفین باید شرایط صحت عقد نکاح را داشته باشند، برای ثبت ازدواج نیز مدارک و مراحلی لازم است که در نظامنامه دفتر ثبت ازدواج و طلاق مقرر شده است.
به همین دلیل، در این مقاله لزوم ثبت ازدواج دائم و تشریفات ثبت ازدواج دائم را مورد برسی قرار می دهیم.
لزوم ثبت ازدواج دائم
بر اساس ماده ۲۰ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۲، "ثبت نکاح، فسخ و انفساخ آن، طلاق، رجوع و اعلام بطلان نکاح یا طلاق الزامی است".
لذا در همه نقاط کشور ثبت نکاح اجباریست، ضمانت اجرای عدم ثبت ازدواج نیز در ماده ۴۹ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۲ بدین شرح پیش بینی شده است:
"چنانچه مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی به ازدواج دائم، طلاق، یا فسخ نکاح اقدام یا پس از رجوع تا یک ماه از ثبت آن خودداری یا در مواردی که ثبت نکاح موقت الزامی است از ثبت آن امتناع کند، ضمن الزام به ثبت واقعه به پرداخت جزای نقدی درجه پنج و یا حبس تعزیری درجه هفت محکوم می شود.
این مجازات در مورد مردی که از ثبت انفساخ نکاح و اعلام بطلان نکاح یا طلاق استنکاف کند نیز مقرر است".
تشریفات ثبت ازدواج دائم
تشریفات ثبت نکاح مانند ثبت سایر اسناد رسمی است.
زن و مرد باید شناسنامه و گواهی پزشک دائر بر نداشتن اعتیاد به مواد مخدر و عدم ابتلا به بیماری های موضوع ماده ۲۳ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۲ و اجازه ولی خود در مواردی که اجازه ولی لازم است (نکاح دختر باکره) را به سردفتر بدهند.
همچنین در برخی موارد ارائه اسناد دیگری لازم است؛ مانند زمانی که زن ایرانی بخواهد با مرد خارجی ازدواج کند یا زنی که برای بار دوم ازدواج می کند، باید مدارک مربوط به انحلال نکاح قبلی را ارائه کند؛ همچنین، مردی که زن دوم می گیرد باید اجازه دادگاه را به سردفتر بدهد.
سر دفتر هویت زوجین را با معرفی دو نفر از اشخاص معتمد احراز می کند و در غیر اینصورت از ثبت نکاح امتناع خواهد کرد.
پس از این مرحله، سند نکاح در دفاتر مخصوص ثبت می شود و آنگاه سردفتر صیغه نکاح را می خواند و رضای طرفین و سلامت اراده آنها را احراز می کند؛ پس از آن، زن و شوهر زیر ورقه ازدواج را امضا می کنند.
این ورقه به منزله رونوشت سند ثبت نکاح است که در دو نسخه تهیه و به هریک از زوجین یک نسخه از آن داده می شود.
