یکی از روش هایی که از طریق آن، کارمندان دولت از خدمت در ادارات دولتی معاف می شوند و رابطه استخدامی آنها با دولت قطع می گردد، بازخرید شدن یا باز خریدی کارمندان دولت است که بر اساس قوانین و مقررات استخدامی، در سه حالت قابل تصور است که این روش های بازخرید شدن کارمندان طبق قانون عبارتند از باز خریدی با تقاضای خود کارمند، باز خریدی به عنوان مجازات اداری و باز خریدی به اختیار دولت.
به همین مناسبت، در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی این سوال که مفهوم بازخریدی خدمت کارمندان دولت اعم از رسمی و پیمانی چیست بپردازیم و در ادامه، نحوه و شرایط مربوط به بازخرید کردن خدمت کارمندان را مورد بررسی قرار بدهیم.
بازخرید به تقاضای کارمندان
یکی از مهم ترین شرایط و روش های مربوط به باز خرید نمودن کارمندان دولت اعم از رسمی و پیمانی، بازخرید خدمت به تقاضای خود کارمندان می باشد که این مطلب در قانون استخدام کشوری مورد پیش بینی قرار گرفته است .
طبق تبصره ۱ ماده ۷۴ قانون مذکور، وزارتخانه ها، شرکت ها و موسسات دولتی، شهرداری ها، بانک ها، موسسات و شرکت ها و سازمان هایی که شمول قانون بر آن ها مستلزم ذکر نام است، می توانند مستخدمین رسمی یا ثابت یا دارای عناوین مشابه خود را (به جز مشمولان قانون کار و قانون تامین اجتماعی) در مشاغل غیر تخصصی، بر اساس درخواست کتبی خود آنان و با موافقت بالاترین مقام دستگاه اجرایی، در صورتی که سابقه خدمت آنان کمتر از بیست سال باشد بازخرید نمایند.
به افرادی که بر اساس این قانون بازخرید می شوند ، مبلغی معادل ۴۵ روز حقوق و مزایای مستمر در ازای هر سال سابقه خدمت قابل قبول در ادارات دولتی وی پرداخت خواهد شد (در صورتی که کمتر از یک سال و بیشتر از ۶ ماه باشد، یک سال تمام محسوب خواهد شد).
به علاوه اینکه کسور بازنشستگی یا حق بیمه پرداخت شده توسط خود کارمند و حقوق و مزایای مربوط به مرخصی های استحقاقی که توسط کارمند استفاده نشده است نیز به وی مسترد خواهد شد.
لازم به ذکر است که طبق تبصره ۲ همان ماده، در مشاغل تخصصی نیز بازخرید خدمت کارمندان دولتی از طریق درخواست کتبی خود کارمند دولت و موافقت بالاترین مقام دستگاه اجرایی و با تصویب شورایی مرکب از تمام نمایندگان تام الاختیار سازمان برنامه و بودجه و دبیر کل سازمان امور اداری و استخدامی کشور و دستگاه اجرایی مربوط قابل اجرا خواهد بود و مزایای ذکر شده در قسمت قبل نیز به این کارمندان بازخرید شده پرداخت خواهد شد.
بازخرید به عنوان مجازات انضباطی
یکی دیگر از موارد و روش هایی که از طریق آن ممکن است به خدمت کارمند در دستگاه اجرایی خاتمه داده شده و کارمند دولت بازخرید گردد، بازخرید شدن کارمند به عنوان مجازات انضباطی و اداری است.
به موجب بند ح ماده ۹ رسیدگی به تخلفات اداری کارمندان دولت، بازخرید نمودن خدمت ، در صورت داشتن کمتر از بیست سال خدمت دولتی در مورد کارمندان زن و کمتر از ۲۵ سال در مورد کارمندان مرد اعمال خواهد شد.
البته این حالت از بازخریدی نیز با پرداخت ۳۰ تا ۴۵ روز حقوق مبنای مربوط در قبال هر سال خدمت دولتی پیشبینی شده که هیات های رسیدگی به تخلفات اداری می توانند کارمند را به دلیل تخلفات اداری و انضباطی کارمند، اعمال نمایند.
طبق تبصره ۲ ماده فوق الذکر، کسور بازنشستگی کارمندانی که در اجرای این قانون به مجازات اداری بازخریدی محکوم شده یا می شوند و نیز حقوق مرخصی استحقاقی استفاده نشده آنان، قابل پرداخت خواهد بود.
بازخرید به اختیار دولت
در قانون مدیریت خدمات کشوری، بازخریدی کارمند توسط دستگاه های اجرایی دولتی در دو مورد پیش بینی شده است که این نحوه از بازخریدی، به اختیار دولت خواهد بود.
- الف) بازخریدی به دلیل کسب نتایج ضعیف در ارزیابی عملکرد.
طبق ماده ۴۸ قانون مدیریت خدمات کشوری، کارمندان رسمی به دلیل کسب نتایج ضعیف از ارزیابی عملکرد در سه سال متوالی یا چهار سال متناوب بر اساس آیین نامه ای که با پیشنهاد سازمان به تصویب هیات وزیران می رسد، بازخرید می شوند.
در آیین نامه اجرایی ماده ۴۸ این قانون نیز مقرر شده است کارمندانی که در اجرای نظام ارزشیابی عملکرد کارکنان، امتیازات آنان در سه سال متوالی یا چهار سال متناوب از پنجاه درصد کل امتیازات پیش بینی شده برای ارزیابی کارکنان دولت کمتر باشد، در صورت نداشتن شرایط بازنشستگی موضوع ماده 103 قانون مدیریت خدمات کشوری، باز خرید می شوند.
- ب) باز خریدی پس از مدت یک سال آمادگی به خدمت
طبق تبصره ۱ ماده ۱۲۲ قانون مدیریت خدمات کشوری، در صورت عدم اشتغال کارمند در دستگاه های اجرایی پس از گذشت مدت یک سال از آمادگی به خدمت، در صورت دارا بودن شرایط بازنشستگی، کارمندان دولت بازنشسته خواهند شد و در غیر این صورت، با دریافت یک ماه و نیم حقوق و مزایای مستمر به ازاء هر سال سابقه خدمت، از خدمت دولت بازخرید خواهند شد.
