کلاهبرداریکیفری (جرائم)

کلاهبرداری در قانون مجازات اسلامی

کلاهبرداری عبارتست از« تحصیل مال غیر با توسل به وسایل متقلبانه یا ترکیبی از وسایل حقیقی همراه با مانورهای متقلبانه»کلاهبرداری جرمی آنی است . یعنی عنصر مادی این جرم در زمان استمرار ندارد.این جرم به لحاظ ارکان تشکیل دهنده یک جرم مرکب است.در رکن اول فرد بزهکار به وسایل متقلبانه متوسل می شود و در رکن دوم فرد بزه دیده مال را در اختیار کلاهبردار قرار می دهد و آن فرد مال را به یغما می برد.از منظر نتیجه ، کلاهبرداری یک جرم مقید به نتیجه است.

بنابراین کلاهبرداری: اولا مقید به وسیله است؛ یعنی تحقق جرم حتما باید وسیله متقلبانه باشد . ثانیا جرمی است مقید به نتیجه؛ یعنی باید فرد بزهکار الزاما مالی برده شود تا کلاهبرداری محقق شود.

عنصر قانونی کلاهبرداری

عنصر قانونی کلاهبرداری ماده یک ق . ت . م . م . ا . ا .ک . است که در سال ۱۳۶۴ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است و در آذر ماه ۱۳۶۷ با اصلاحاتی به تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام رسیده است. اما این ماده تعریفی از کلاهبرداری ارائه نمی دهد.

طبق ماده یک ق . ت . م . م . ا . ا . ک : هر کس از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرکتها، تجارتخانه ها، کارخانه ها ، موسسات موهوم یا به داشتن اموال و اختیارات واهی …کلاهبردار محسوب می شود و علاوه بر رد اصل مال به صاحبش به حبس از ۱ تا ۷ سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ نموده، محکوم می شود.

در ادامه این ماده، برخی کیفیات مشدده برای مرتکب باعث می شود که مجازات کلاهبرداری او به حبس از ۲ تا ۱۰ سال افزایش یابد و اگر سمت یا مقام دولتی داشته باشد یا در یکی از نهادهای انقلابی، شرکتهای دولتی، نیروهای مسلح، موسسات مامور به خدمت عمومی مشغول به کار باشد یا اینکه آن فرد جرمش را فارغ از اینکه سمت دولتی دارد یا خیر … علاوه بر رد اصل مال به صاحبش، به حبس از ۲ تا ۱۰ سال، انفصال ابد از خدمت دولتی و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده محکوم می شود.

عنصر مادی کلاهبرداری

رفتار فیزیکی در کلاهبرداری فعل مثبت مادی است. ترک فعل حتی اگر با سؤ نیت هم همراه باشد و موجب اغفال طرف مقابل و ورود ضرر به وی شود هیچگاه نمی تواند عنصر مادی جرم کلاهبرداری باشد.

شرایط و اوضاع و احوال لازم برای تحقق جرم کلاهبرداری:

  1. متقلبانه بودن وسایل مورد استفاده کلاهبردار
  2. فریب خوردن قربانی
  3. رابطه سببیت
  4. تعلق مال برده شده به دیگری
  5. متقلبانه بودن وسایل مورد استفاده کلاهبردار

در بعضی از جرایم وسیله تاثیری در تحقق جرم ندارد اما در برخی از جرایم مانند کلاهبرداری وسیله در تحقق جرم مؤثر است .البته تقلبی بودن وسیله اعم از شکلی و ماهوی در جرم کلاهبرداری جنبه حصری دارد .

تعلق مال برده شده به دیگری

از متن ماده یک ق . ت . م . م . ا . ا .ک که صراحتا مقرر می دارد: و از این راه مالی دیگری را ببرد … به راحتی مستفاد می شود که برای تحقق کلاهبرداری باید مال متعلق به دیگری برده شود بنابراین عمل شخصی که با توسل به وسایل متقلبانه ، مال خودش را تحصیل می کند ، کلاهبرداری نیست هر چند ممکن است جرم مستقلی مثل مداخله و تصرف در اموال توقیفی باشد مثل مالکی که با فریب امین ، اموالش را که توقیف شده و نزد وی به امانت است ، می برد .

کلاهبرداری از جرایم مقید است که شرط تحقق آن حصول نتیجه مجرمانه یعنی بردن مال دیگری است.

عنصر معنوی کلاهبرداری

کلاهبرداری جرمی است عمدی و سوء نیت عام آن بکار بردن ارادی و آگاهانه وسایل متقلبانه برای اغفال دیگری است یعنی کلاهبردار علاوه بر اینکه حیله و تقلب را از روی عمد بکار برده باشد بایستی به متقلبانه بودن وسیله هم عالم باشد و سوء نیت خاص آن ، قصد بردن مال دیگری است.

لذا قصد بردن مال غیر و سوء نیت ، رکن مهم کلاهبرداری است. لذا می توان گفت؛ سوء نیت ، نخستین رکن و اولین عنصر تشکیل دهنده بزه کلاهبرداری است و بدون احراز آن ، عمل ، کلاهبرداری نیست.

موضوع جرم کلاهبرداری

بر خلاف سرقت که موضوع آن اموال منقول است، موضوع کلاهبرداری اعم از منقول و غیرمنقول است. فی الواقع یکی از نقاط مشترک ۳ جرم کلاهبرداری ، اختلاس ، خیانت در امانت این است که موضوع جرم در آنها اموال منقول و غیرمنقول است.

  1. وجه همان پول است .
  2. اموال اعم است از منقول و غیرمنقول
  3. اسناد همانگونه که در ق . م . تعریف شده سند عبارت از هر نوشته ای است که در مقام دفاع یا دعوی قابل استناد باشد.
  4. قبوض

نتیجه گیری

بنابراین برای غیر واقعی بودن یک بنگاه یا شخصیت حقوقی لازم نیست که مورد ادعا، معدوم باشد بلکه ملاک موهوم بودن آنست که آنچه در خارج وجود دارد ، خلاف آن چیزی است که کلاهبردار ادعا می نماید. پس ادعای داشتن یک شخص حقوقی چه معدوم باشد و چه توانایی های مورد ادعای کلاهبردار را به طور کلی یا جزئی نداشته باشد و یا هنوز تشکیل نشده و در حال تاسیس یا ثبت در اداره ثبت شرکتها باشد و یا هنوز ثبت نشده باشد هر چند از نظر ظاهری، واقعی است ولی از نظر ماهیت موهوم و غیر واقعی است و تمسک به آن توسل به وسایل، مانور متقلبانه محسوب می شود.

 

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۱ رای

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا