۲ مجازات فرار از خدمت سربازی در زمان صلح

با توجه به مسئولیت خطیر نیروهای مسلح و وظیفه سنگین و حساسی که این نیروها برای حفظ اساس امنيت و استقلال کشور بر عهده دارند لزوم صلابت و انضباط در نیرو های مسلح امری اجتناب ناپذیر است و  بایستی از صلابت و انضباط آن محافظت شود. پس فرار از خدمت نیز مصداق مهمی در این میان می باشد.

لذا برخورد باهر نوع تخلف و جرمی که موجب خدشه و خلل در انجام ماموریت ها و وضایف این نیروها شود امری ضروری است چه بسا کوچکترین کوتاهی و قصور هر یک از کارکنان این نیروها لطمات جبران ناپذیری به استقلال کشور وارد نماید.

به همین علت و برای جلوگیری از کوتاهی و قصور کارکنان نیروهای مسلح مقررات قانونی راجع به تخلفات و جرایم این نیروها به صورت مجزا و با رویکردی سختگبرانه نسبت به سایر قوانین تدوین شده است و این قوانین بعضا مواردی را جرم انگاری کرده اند که در رابطه با سایر کارکنان دولت موضوعیت ندارند.

مانند جرم فرار از خدمت جرم ترک پست نگهبانی و خوابیدن در سر پست نگهبانی و غیره و همچنین نسبت به جرایمی هم که در رابطه با سایر کارکنان دولت قابل وقوع است ماننده ارتشا و اختلاس قوانین نیروهای مسلح مجازات سنگین تری پیش بینی نموده است.

همچنین نسبت به جرایمی مانند سرقت که توسط هر شخصی قابل وقوع است قوانین نیروهای مسلح مجازات سنگین تری پیش بینی نموده اند.

در رابطه با فرار از خدمت وقوع جرم فرار از خدمت در زمان صلح و جنگ از نظر مجازات و شیوه وقوع متفاوت هستند در این مقاله به بررسی جرم فرار از خدمت در زمان صلح می پردازیم این جرم در رابطه با کارکنان پایور و وظیفه نیروهای مسلح قابل ارتکاب است.

در مجموعه حقوقی بنیاد وکلا خدمات حقوقی نظیر مشاوره حقوقی سربازی و نظام وظیفه توسط متخصصین ارائه می شود.

تعریف جرم فرار از خدمت

در قانون مجازات نیروهای مسلح تعریفی از جرم فرار از خدمت ارائه نشده و مردم نیز اکثرا موضوع غایبین از انجام خدمت سربازی و فراریان از خدمت سربازی را در یک ردیف می دانند در حالی که این دو جرم و نحوه ارتکاب هر یک از آنان متفاوت از هم می باشند.

غایبین از خدمت کسانی هستند که پس از مشمولیت برای طی دوره خدمت سربازی خود را معرفی نکرده اند. بنابراین غایبین از خدمت فقط شامل کارکنان وظیفه می شود و در رابطه با کارکنان پایور خروج موضوعی دارد.

این دسته از مشمولین اگر داوطلبانه خودرا معرفی نمایند فقط ۶ ماه اضافه خدمت را بایستی متحمل شوند وبه مراجع قضایی معرفی نخواهند شد ولی اگر دستگیر شوند، علاوه بر اینکه ۶ ماه اضافه خدمت را باید متحمل شوند، با توجه به اینکه در زمان دستگیری نظامی محسوب نمی شوند مرجع قضایی رسیدگی به جرم آن ها دادسرا و دادگاه عمومی است.

دادسرا و دادگاه های نظامی صالح به رسیدگی به اتهام این دسته از متهمین نیستند ولی فرار از خدمت زمانی واقع می شود که فرد به عنوان پایور یا سرباز در حال خدمت است و بیش از مدت معینی که متعاقبا عرض می شود مبادرت به نهست یا همان غیبت می کند.

صدر ماده ۵۶ قانون مجازات نیروهای مسلح مصوب ۸۲ به جرم فرار از خدمت کارکنان پایور در زمان صلح اشاره دارد. مستنبط از این ماده هر نظامی پایور که در زمان صلح بیش از ۱۵ روز غیبت نماید فراری محسوب می شود و بندهای الف و ب نیز مجازات آن را تعیین می کند که معرفی داوطلبانه فراری مستوجب مجازات دو تا شش ماه حبس است.

اگر فراری دستگیر شود مستوجب مجازات شش ماه تا دو سال حبس است. البته در عمل آنچه رویه دادگاه های نظامی می باشد در فرار برای بار اول مجازات جزای نقدی لحاظ می شود.

در رابطه با کارکنان وظیفه یا به زبان عامیانه سربازان نیز مانند کارکنان پایور شرط غیبت متوالی بیش از ۱۵ روز وجود دارد و در این مورد تفاوتی بین کارگنان پایور و وظیفه وجود ندارد اما مجازات ناشی از جرم در رابطه با کارکنان وظیفه و پایور قدری متفاوت است.

مجازات فرار از سربازی

ماده ۵۹ قانون مجازات نیروهای مسلح به فرضی اشاره دارد که سرباز فراری توسط ضابطین نظامی یا ضابطین عام دستگیر می شوند که در این صورت  به سه ماه تا یک سال حبس محکوم می شوند.

ماده ۶۰ همین قانون برای مجازات سربازان فراری از خدمت که به صورت داوطلبانه خود را معرفی نمایند مجازات سبک تری در نظر گرفته است و بین اولین بار و تکرار فرار فرق قائل شده است:

• اگر فرار برای بار اول باشد و مدت فرار بیش از شصت روز نشود پرونده به مرجع قضایی ارسال نمی شود و  به ازای هر روز فرار دو روز به مدت خدمت اضافه می شود و مدت اضافه خدمت حداکثر تا ۳ ماه خواهد بود.
• اگر مدت فرار بیش از ۶۰ روز باشد یا سرباز فراری بیش از یک بار فرار از خدمت داشته باشد به دو تا شش ماه حبس محکوم می شود.

آنچه مسلم است اگر فرار برای بار دوم یا بیشتر ارتکاب یافته باشد در هر صورت چه مدت فرار کمتر از ۶۰ روز باشد و چه مدت فرار بیشتر از ۶۰ روز باشد مجازات تشدید می شود.

البته آنچه در رویه دادگاه های نظامی مرسوم است اگر ارتکاب فرار برای بار اول باشد مرتکب به جزای نقدی محکوم می شود و مجازات حبس اعمال نمی شود.

اگر فراری از خدمت مدعی عذر موجه باشد عذر وی توسط هییتی از مسئولین یگان بررسی و تصمیم مقتضی گرفته می شود و همچنین اگر ادامه خدمت سربازان فراری مورد رضایت مسئولین و فرماندهان یگان باشد اضافه خدمت ناشی از فرار آن ها قابل بخشش است.

در رابطه با فرار کارکنان پایور اگر فرار آن ها بیش از شش ماه باشد به صورت خودکار از سیستم نیروهای مسلح اخراج می گردند مگر اینکه پس از مراجعت عذر موجهی اعلام نمایند که ادعای عذر موجه آنان در کمیسیونی متشکل از فرماندهان ارشد یگان بررسی و تصمیم مقتضی اتخاذ می شود.

اخراج این دسته از کارکنان پایور نافی معرفی آن ها به مرجع قضایی نیروهای مسلح نخواهد بود و این دسته از کارکنان برای پاسخگویی به جرم ارتکابی خود به مرجع قضایی نظامی معرفی می شوند و نکته حائز اهمیت دیگر در رابطه با محل نگهداری محبوسین نظامی است.

این محبوسین در زمان خدمت نظامی در بند مخصوص نظامیان حبس می شوند و پس از خاتمه خدمت نظامی به دلایلی مانند اخراج یا بازنشستگی در بند محبوسین جرایم عمومی ادامه مدت حبس را متحمل خواهند شد.

محبوسین جرایم نظامی نسبت به محبوسین جرایم عمومی از امتیازاتی برخوردار هستند که ذکر آن ها در این مقال نمی گنحد.

برای آگاهی از آن ها و تطبیق با شرایط خواسته یا ناخواسته خویش، با کارشناسان حقوقی و متخصصان کیفری بنیاد وکلا مشورت کنید؛ وکیل تلفنی و حضوری.

اگر شما نیز درگیر مسئله فرار از خدمت سربازی هستید، وکیل سربازی و نظام وظیفه آشنا به امور دادگاه های نظامی به شما کمک خواهد کرد تا دردسر کمتری را تحمل نمایید.