قانونگذار در ماده ۶۹۸ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ در مورد جرم افترا بیان کرده است:
هرکس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله نامه، شکواییه، مراسلات، عرایض، گزارش یا توزیع هرگونه اوراق چاپی یا خطی با امضا یا بدون امضا اکاذیبی را اظهار کند یا به همان مقاصد اعمالی را بر خلاف حقیقت راسا یا به عنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی تصریحا یا تلویحا نسبت دهد، اعم از اینکه به طریق مزبور به نحوی از انحا ضرر مادی یا معنوی به غیر واقع شود یا نه، علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امکان، باید به حبس از ۲ ماه تا ۲ سال یا شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم شود.
اعاده حیثیت نیاز به شاکی خصوصی دارد، بنابراین با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و سپس دادسرا و طرح شکایت به کمک وکیل علیه فرد مزبور می‌توان به این کار مبادرت ورزید.
مجازات کسانی که تهمت/ افترا می‌زنند چیست؟
افترا در لغت به معنی دروغ بستن و بهتان زدن است و در اصطلاح حقوقی عبارت است از نسبت دادن صریح عمل مجرمانه برخلاف حقیقت و واقع به شخص یا اشخاص معین به یکی از طرق مذکور در قانون، مشروط بر اینکه صحت عمل مجرمانه نسبت داده شده، در نزد مراجع قضایی ثابت نشود.
افترا انواع گوناگونی دارد، افترای به وجود آمده توسط جملات بیان شده یا اشارات بدنی، افترای شفاهی نامیده می‌شود.
افترا در نوشتار یا به اشکال پایدار دیگر، مانند نامه‌ها، مقالات روزنامه، تصویرهای گرافیکی، اصوات ضبط شده، پخش رادیو و تلویزیون، ایمیل و موارد مشابه، افترای رسانه‌ای نامیده می‌شود.
در مورد افترای شفاهی شاکی باید آسیب‌هایی که به اعتبار و آبروی او وارد شده است را اثبات کند؛ زیرا این آسیب‌ها پایدار و مستدل نیست اما در مواردی که شخص مورد افترای رسانه‌ای قرار می‌گیرد، آسیب‌های واردشده به اعتبار او مفروض هستند و دادگاه باید حکم آنها را صادر کند، بدون اینکه نیازی به اثبات این آسیب‌ها باشد.
شرایط تحقق جرم افترا
از جمله شرایط تحقق جرم افترا می‌توان به انتساب جرمی به دیگری، معین بودن شخص طرف اسناد و عجر از اثبات صحت اسناد اشاره کرد. برای تحقق جرم افترا باید جرمی به کسی نسبت داده شود و عمل مورد انتساب باید برطبق قوانین موضوعه جرم تلقی شود. در راستای احراز این شرایط پیش از اقامه دعوا مشاوره حقوقی دریافت نمایید.
نسبت دادن ارتکاب یک عمل خلاف یا تخلف اداری نمی‌تواند افترا تلقی شود. در اسناد جرم، برای اینکه افترا شناخته شود، خود به خود و ابتدایی بودن اسناد شرط است؛ بنابراین نسبت دادن ارتکاب یک جرم از طرف کسی در مقام دفاع از خود، افترا محسوب نمی‌شود.
همچنین جرم افترا در صورتی محقق می‌شود که اسناد‌دهنده نتواند ادعای خود مبنی بر ارتکاب جرم توسط شخص دیگر را ثابت کند.
منظور از وسیله اسناد، وسایلی است که شخص با استفاده از آنها جرم افترا را مرتکب می‌شود که عبارت از نوشتن اوراق چاپی یا خطی، انتشار اوراق، نطق در مجامع و درج در روزنامه و جراید است.
- بیاناتی که مورد اعتراض قرار گرفته است، باید حامل یک اتهام افترا باشد:
دادگاه معتقد است که جمله توهین‌آمیز، جمله‌ای است که موجب بدنامی یا بی‌اعتباری شود یا عموما از دیدگاه اعضای یک جامعه به این صورت جلوه کند و در غیر این صورت جمله‌ای باشد که نشان‌دهنده دشمنی، تحقیر، اهانت یا استهزا باشد و باعث آسیب رساندن به اعتبار شخص در محل کار و تجارت و حرفه او باشد.
- گفته‌ای که مورد اعتراض قرار گرفته است، باید به شاکی نسبت داده شده باشد:
این موضوع بدان معنا نیست که در هر جمله، از شاکی نام برده شود بلکه کافی است ثابت شود که جملات به‌کار‌برده‌‌شده، طبق استنباط یک شخص منطقی، به شاکی نسبت داده شده است؛ خواه متهم چنین مقصودی داشته باشد یا خیر.
- گفته‌ای که مورد اعتراض قرار گرفته است باید منتشر شده باشد:
برای پیگیری در دادگاه، جملات توهین‌آمیز باید به شخصی غیر از شاکی منتقل شده باشد. هر شخصی که این جملات توهین‌آمیز را به شخص دیگر بگوید، آن را انتشار داده و مسئول این اتهام افترای رسانه‌ای است.
- گفته‌ای که مورد اعتراض قرار گرفته است، باید به آبرو و اعتبار شاکی خسارت وارد کرده باشد:
بنا بر نظر وکیل تلفنی فرض می‌کنیم که موضوع آسیب به اعتبار و آبروی یک فرد در مورد افترای رسانه‌ای موجود باشد. شاکی باید با یک مدرک یا شاهد ثابت کند که به‌دلیل این گفته‌های افترا آمیز منتشرشده، متحمل خسارت و زیان شده است.
مجازات جرم افترا
در ماده ۶۹۷ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵، مقنن دو نحوه اعمال مجازات را پیش‌بینی کرده و دادرس دادگاه را مخیر ساخته است که مرتکب را به یک ماه تا یک سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم کند یا اینکه اگر شخصیت مرتکب به نحوی بود که باید درباره او مجازات مناسبی تعیین شود بر حسب مورد حبس تعزیری یا شلاق تا ۷۴ ضربه را مورد حکم قرار دهد.
همچنین بر اساس ماده ۶۹۸ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵، در افترا به وسیله نشر اکاذیب، اعم از اینکه از طریق مزبور به نحوی از انجام، ضرر مادی یا معنوی به غیر وارد شده باشد یا خیر، مقنن علاوه بر اینکه اعاده حیثیت شخص مورد افترا را در صورت امکان لازم دانسته، مرتکب را مستحق حبس تعزیری از ۲ ماه تا ۲ سال یا شلاق تا ۷۴ ضربه شناخته است.
شما می‌توانید متناسب با زمانبندی مدنظر خود مشاوره حقوقی آنلاین دریافت کنید.
