وکالت ظاهری پس از عزل وکیل | ماده ۶۸۰ قانون مدنی

در موضوع وکالت ظاهری قانونگذار در ماده ۶۸۰ قانون مدنی بیان می‌کند تمام اموری که قبل از رسیدن خبر عزل به او در حدود وکالت بنماید نسبت به موکل نافذ است.

• اولین سوالی که به ذهن خطور می‌کند این است که چرا قانونگذار از قاعده اصلی خود که در ماده ۶۷۸ قانون مدنی بیان کرده عدول و اثر وکالت را تا نرسیدن خبر عزل وکیل باقی می‌داند؟
• دومین سوال این است که آیا در حقوق ایران نیاز به وضع ماده ۶۸۰ قانون مدنی بود؟
• سومین سوال این است که چه ویژگی در عزل وجود دارد که قانونگذار رسیدن خبر عزل به وکیل را شرط کرده است و به سایر موارد مثل انجام مورد وکالت توسط موکل بدون اطلاع وکیل، فوت و حجر موکل اشاره‌ای نکرده است؟

در ادامه این مقاله به این سوالات از منظر دانش وکیل پایه یک دادگستری پاسخ خواهیم داد.

وکالت ظاهری پس از عزل وکیل

در پاسخ به سوال اول چند دلیل را می‌توان ارائه کرد:

ثبات معاملاتی

قانونگذار هنگام تدوین ماده ۶۸۰ قانون مدنی به ثبات معاملاتی توجه داشته است.

فرض کنید شخص الف به آقای ب وکالت داده است که ملک او را به قیمت ۳۰۰ میلیون تومان بفروشد و پس از آن ماشین موکل را نیز با توجه به نرخ بازار به فروش برساند و از ثمن این دو معامله ملکی که مد نظر شخص الف (موکل) است را خریداری کند.

پس از مدتی وکیل، اقداماتی که در آن وکالت داشته را انجام می‌دهد؛ اما موکل ادعا می‌کند که من وکیل (شخص ب) را دو روز پس از عقد وکالت عزل کرده‌ام و به بند الف ماده ۶۷۸ قانون مدنی استناد می‌کند و بیان می‌کند که از حق قانونی خود در این مورد استفاده کرده است.

اگر ماده ۶۸۰ قانون مدنی پیش‌بینی نمی‌شد، سر نوشت معاملات انجام شده غیر نافذ و منوط به رضایت شخص الف (موکل) بود، در واقع ثبات معاملاتی یکی از مهم‌ترین دلایل تدوین ماده ۶۸۰  قانون مدنی می‌باشد تا موکل بدون اطلاع وکیل او را عزل نکند.

در صورت عزل، به وکیل اطلاع دهد تا اقدامی از جانب موکل انجام ندهد در صورتی که به تکلیف قانونی خود عمل نکند، معاملات انجام شده توسط وکیل، تا رسیدن خبر عزل صحیح می‌باشد.

در صورت نیاز می‌توانید با دریافت مشاوره حقوقی تلفنی فوری با متخصصین این زمینه در ارتباط باشید.

نظم عمومی

در تمام مواردی که به نظم عمومی استناد می‌شود، هدف این است که از اجرای امری که با منافع و مصالح جامعه در تعارض است، ممانعت شود.

به این معنا که مصالح عام مورد نظر برای وضع قواعد، با مصالح فردی اشخاص درگیر است. در این صورت مصلحت اهم که همان مصالح عمومی است، ترجیح داده شده است.

قانونگذار برای جلوگیری از بی ثباتی معاملاتی، لطمه به حقوق ثالث و جلوگیری از دعاوی که وکیل بدون اطلاع از عزل اقدام به معامله کرده است و مواردی از این قبیل اقدام به تدوین ماده ۶۸۰ قانون مدنی کرده است.

تا موکل با انجام حق قانونی خود (عزل وکیل) بدون اطلاع به وکیل، منجر به خدشه دار شدن نظم عمومی نشود تا موکل برای این که اقدامات وکیل نسبت به او صحیح نباشد، پس از عزل وکیل باید خبر عزل را به وکیل برساند تا وکیل بی خبر، از جانب موکل اقدام به انعقاد معامله نکند.

در واقع، قانونگذار در این مورد به مصلحت اهم که همان مصالح عمومی توجه داشته است و تکلیف اطلاع وکیل از عزل را بر عهده موکل قرار داده است.

‌حمایت از شخص ثالث با حسن نیت

یکی دیگر از دلایل بسیار مهم تدوین ماده ۶۸۰ قانون مدنی، حمایت از شخص ثالث با حسن نیت می‌باشد.

شخص ثالث، با توجه به این که شخص وکیل طرف مقابل است، اقدام به معامله با او می‌کند و بعد از معامله مشخص می‌شود که شخص وکیل از طرف موکل عزل شده بود ولی هنوز خبر عزل به او نرسیده است.

برای شما در مشاوره حقوقی رایگان بنیاد وکلا تبیین می‌شود که اگر ماده ۶۸۰ قانون مدنی پیش‌بینی نشده بود با توجه به بند الف ماده ۶۷۸  قانون مدنی، با عزل توسط موکل، وکالت پایان می‌یافت و معامله‌ای که بین وکیل و ثالث بی خبر از عزل انجام شده، غیر نافذ و منوط به رضایت موکل می‌شد.

اما با پیش‌بینی ماده ۶۸۰ قانون مدنی، از وکیل و شخص ثالثی که بدون آگاهی از خبر عزل معامله کرده‌اند، حمایت می‌کند و معامله انجام شده بین آنان نافذ در نظر می‌گیرد و موکل نمی‌تواند به بهانه عزل وکیل از اجرا قرارداد سر باز زند.

عدم اعتماد به عقد وکالت

اگر ماده ۶۸۰ قانون مدنی پیش‌بینی نمی‌شد، عقد وکالت از عقود متروکه قانون مدنی محسوب می‌شد مگر عقد وکالتی که حق عزل وکیل ضمن عقد لازم و جایز سلب شده است؛ زیرا اشخاص ثالث باید قبل از معامله بررسی می‌کردند که آیا وکیل از طرف موکل عزل شده است یا خیر؟

و پی بردن به این موضوع که آیا وکیل عزل شده یا خیر کار آسانی نیست و اشخاص ثالث ریسک نمی‌کنند و از انجام معامله با وکیل خودداری خواهند کرد.

اکنون پاسخ به سوال دوم با توجه به پاسخ سوال اول آسان‌تر است؛ در واقع، قانونگذار به مسئله عزل توجه داشته و پیش‌بینی درستی کرده است.

اگر ماده ۶۸۰ قانون مدنی پیش‌بینی نشده بود، حقوق شخص ثالث دارای حسن نیت مورد حمایت قرار نمی‌گرفت؛ زیرا موکل حق قانونی خودش که عزل وکیل بوده را اعمال کرده است و وکیل نیز با توجه به حسن نیت و عدم اطلاع از عزل با شخص ثالث معامله کرده است؛

حال جبران خسارت که از معامله به وجود آمده است، بر دوش چه کسی باید نهاده شود؟

پاسخ به این سوال مطابق نظر وکیل آنلاین ما این است که با توجه به مطلبی که بیان شد پیش‌بینی ماده ۶۸۰ قانون مدنی ضروری بود و قانونگذار به درستی ماده ۶۸۰ قانون مدنی را پیش‌بینی کرده است.