در دسته بندی انواع جرایم، خیانت در امانت به عنوان جرمی شناخته می‌شود که علیه اموال بوده و به نحوی اموال اشخاص حقیقی یا حقوقی را مورد هدف قرار می‌دهد.
خیانت در امانت گاها در مقایسه با جرایم دیگر علیه اموال نظیر کلاهبرداری اشتباه در نظر گرفته می‌شود و همین موضوع سبب می‌شود تا شاکی در تنظیم شکواییه موضوع جرم را به غلط وارد نماید که البته دادسرا به عنوان مقام تحقیق، نوع جرم صورت گرفته را تعیین نموده و بر همان اساس اقدام به بررسی پرونده می‌کند.
در جرم خیانت در امانت، فردی مال خود را به امانت نزد دیگری قرار می‌دهد و شخص مربوطه از این که مال به عنوان امانی نزد وی گذاشته است، اقدام به سوء استفاده از مال نموده و در این صورت جرم خیانت در امانت به وقوع می‌پیوندد.
شکل گیری و اثبات خیانت در امانت به واسطه این موضوع است که مالی به عنوان نگهداری و امانت نزد فرد دیگر قرار داشته شود و وی با انجام یک سری از کارها سبب تلف شدن مال شود.
در مواقعی که صاحب مال از امانت دار تقاضا می‌کند که مال را به او پس بدهد، فردی که به اصطلاح امین است، از استرداد مال خودداری نموده و همین موضوع سبب می‌شود که ارتکاب جرم خیانت در امانت به وجود آید.
صاحب مال در صورتی احراز شرایط مزبور می‌تواند از امانت دار طرح دعوا کفری در دادسرا کند و به نحوی حق قانونی خود را مطالبه کند. برای ثبت شکایت خیانت در امانت، لازم است که فرآیند کلی ارائه دعاوی کیفری انجام شود و بدین صورت که شاکی اقدام به تنظیم شکواییه نموده و پرونده در دادسرا عمومی و انقلاب مورد رسیدگی قرار می‌گیرد.
اثبات خیانت در امانت و به نحوی که متهم اقدام به این جرم نموده است، با شاکی می‌باشد و در مقابل نیز رد اتهام خیانت در امانت باید از طرف متهم انجام شود.
نحوه اثبات وقوع این جرم، می تواند با استناد به ادله اثبات در امور کیفری باشد و شاکی از طریق شهادت شهود، اسناد و مدارک معتبر، سوگند، علم قاضی و همچنین در صورت اقرار متهم نیز می‌تواند وقوع جرم خیانت در امانت را به اثبات برساند.
در رابطه با هر یک از ادله اثبات خیانت در امانت در ادامه توضیحاتی را ارائه خواهیم داد اما لازم است که در طرح دعاوی کیفری، چه متهم باشید و چه شاکی، بهتر است که اقدام به گرفتن وکیل خوب و با تجربه کنید.
البته که امکان دریافت مشاوره حقوقی خیانت در امانت با وکیل کیفری در سامانه بنیاد وکلا برای شما فراهم شده است.
درباره به امانت گرفتن اموال
از نظر قانون، هیچ فردی وظیفه‌ای برای به امانت گرفتن اموال را ندارد و از این رو می‌تواند از صاحب مال تقاضا کند که امکان نگهداری از آن مال را ندارد. اما زمانی که امانت گرفتن مال مورد نظر را قبول می‌کند، مسئولیت کیفری برای او به وجود آمده و در این صورت اگر به مال ضرر و آسیبی وارد شود، او در این زمینه مسئول خواهد بود و باید در برابر صاحب مال پاسخگو باشد.
اموال امانی، دامانه آن‌ها گسترده است و نمی‌توان صرفا به تعداد محدودی از اموال اشاره کرد. از این رو گاها سوال می‌شود که اگر فرد امین و مورد اعتماد صاحب مال که وظیفه نگهداری مالی به او سپرده شده است، عمدا یا غیر عمدی، آسیبی را به مال وارد کند و یا به هر طریق ممکن، نگهداری درستی از مال امانت داده شده، نداشته باشد، مسئولیت کیفری او چه می‌باشد؟
در پاسخ به سوال مزبور باید گفت که عدم نگهداری صحیح مال امانی توسط امانت دار می تواند مصداق خیانت داشته باشد و از این رو با در نظر گرفتن شرایط قانونی، مسئولیت شخص، ارتکاب جرم خیانت در امانت است که در بخش بعدی به تعریف این جرم خواهیم پرداخت.
جرم خیانت در امانت چیست؟
شاید برای شما به دفعات زیاد این موضوع پیش آمده است که به فرد یا افرادی مالی را جهت نگهداری در زمان مشخص یا مکان از پیش تعیین شده، داده باشید و به نحوی از تقاضا کنید که مال را پیش خود به صورت امانت نگه دارد.
اصطلاح لغوی امانت به معنای درستکاری و راستی و در این صورت به طور معمول، تحویل مال به شخصی داده می‌شود که از منظر او این شخص، امانتدار خوبی است و می‌توان به او اعتماد کرد.
حال با در نظر گرفتن این موضوع که امانت دار، به مال صاحبش، ضرر و زیانی وارد کند و در واقع با قصد آسیب رساندن به آن در این زمینه اقدام نماید، می‌توان گفت که خیانت کرده است. خیانت در برابر امانت قرار دارد و علاوه بر این که از منظر قانون، جرم محسوب می شود، در شرع نیز ارتکاب آن نهی شده است.
اما در پاسخ به این سوال که خیانت در امانت چیست، باید از مصادیق مواد ۶۷۳ و ۶۷۴ قانون مجازات به تعریف این جرم رسید. در واقع قانونگذار صراحتا، تعریف جامع و کلی از جرم خیانت در امانت ارائه نکرده است و در این زمینه باید از تعاریف قانونی ذکر شده، مفهوم خیانت در امانت را مورد بررسی قرار داد.
قبل از آن که به توضیحات ماده ۶۷۴ قانون مجازات بپردازیم، بر اساس نظر حقوقدانان می‌توان خیانت در امانت را به این شکل تعریف کرد:
در صورتی که شخصی مالی را برای امانت و نگهداری نزد فرد یا افرادی قرار دهد و در مقابل نیز فرد امانتدار، این توانایی را نداشته باشد که مال امانی را به طرز صحیح نگهداری نموده و به دلیل اهمال و کم توجهی خود، عمد یا غیر عمد، صدماتی به مال وارد شود که به تبع آن صاحب مال، متحمل ضرر و زیان شود، جرم خیانت در امانت شکل گرفته است.
مورد بالا، به عنوان یکی از تعاریف جامع و کلی از جرم خیانت در امانت است و اغلب حقوقدانان از این تعریف برای بررسی ارتکاب این جرم استفاده می‌کنند. در ادامه مصادیقی از جرم خیانت در امانت که در قانون به آن‌ها اشاره شده است را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
مصادیق جرم خیانت در امانت در قانون
مصادیق جرم خیانت در امانت، مواد ۶۷۴ و ۶۷۳ قانون مجازات اسلامی است.در واقع تعریفی که از این جرم بیان گردید، برگرفته از دو ماده مزبور می‌باشد. مصداق جرم خیانت در امانت بر اساس ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی به شرح زیر است:
هرگاه اموالی اعم از منقول یا غیر منقول یا اسنادی نظیر سفته یا چک و مواردی از این قبیل، به عنوان اجاره، رهن، وکالت و یا امانت یا هر امری با اجرت و بدون اجرت به فردی داده شود، طبق توافق انجام شده به این صورت بوده است که موارد مزبور، مسترد شود و یا به مصرف خاصی برسد و فردی که مالی برای امانت نزد او قرار دارد، استعمال و یا تلف نماید، به نحوی که به ضرر افراد مالک باشد، طبق قانون مجازات می‌شود.
همانطور که ملاحظه می‌کنید، قانونگذار مستقیما از عبارت خیانت در امانت استفاده نکرده است، اما با توجه به این که استفاده از مال امانت داده شده در صورتی که برای مالک، خساراتی به بار آورد و به نوعی امانت دار نتوانسته طبق گفته مالک، در زمان استفاده و یا مصرف مال، ضرری را به مال مربوطه وارد کند، می‌توان گفت که یکی از مصادیق بارز جرم خیانت در امانت است.
مصداق دیگری از خیانت در امانت را می‌توان وفق ماده ۶۷۳ قانون مجازات تعیین کرد. طبق این ماده، هر فردی که از سفید امضا یا سفید مهر امضا شده که برای امانت به او سپرده شده است، از آن‌ها سوء استفاده کند، مرتکب جرم شده و طبق مجازات مندرج با او رفتار می‌شود.
ماده ۶۷۴ قانون مجازات، صرفا به این موضوع اشاره نکرده است که موارد تحویل داده شده به امانت دار، تنها باید مال باشند، بلکه از کلمه اشیا و یا نوشته استفاده کرده است.
بدین صورت که سوء استفاده از برگه‌هایی که بدون داشتن نوشته و یا محتوایی، امضا و یا مهر شده اند و به اصطلاح سفید مهر یا سفید امضا هستند، می‌تواند مصاق ارتکاب جرم خیانت در امانت باشد.
اثبات خیانت در امانت چگونه انجام می‌شود؟
از موضوعات مهمی که در رابطه با ارتکاب جرائم مطرح می‌شود، چگونگی اثبات کردن آن‌ها و به نحوی چگونه یک جرم به وقوع پیوسته است. حال این موضوع در مورد جرم خیانت در امانت نیز مطرح می‌شود و این پرسش در ذهن خیلی‌ها ممکن است به وجود آید که با چه روش‌هایی می‌توان ثابت کرد که جرم خیانت در امانت، رخ داده است؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که خیانت در امانت، نوعی جرم است و برای اثبات تمامی جرائم از دلایلی که در قانون بیان شده است، استفاده می‌شود. بدین صورت که به منظور اثبات کردن ارتکاب خیانت در امانت، می‌توان به ادله اثبات دعاوی کیفری در ماده ۱۶۰ قانون مجازات اسلامی اشاره کرد.
اثبات جرم خیانت در امانت با شاکی است و او وظیفه دارد که با ارائه ادله و مدارک قابل قبول برای مراجع قضایی ثابت کند که متهم، مرتکب این جرم شده است. ادله اثبات در امور کیفری که برای ثابت کردن جرم خیانت در امانت نیز به کار گرفته می‌شود، عبارتند از:
- سند
- اقرار متهم
- شهادت شهود
- علم قاضی
- سوگند
دلایلی که برای ثابت کردن جرم خیانت در امانت مورد استفاده قرار می‌گیرند، استناد به موارد فوق هستند ولی ذکر این نکته ضروری است که سوگند و قسامه، منتهی به اثبات وقوع جرم خیانت در امانت نمی‌شوند و تنها برای وقوع جنایات کارایی دارند.
در ادامه هر یک از راه‌های قانونی اثبات خیانت در امانت را به کمک مشاوره حقوقی تلفنی مورد بررسی قرار می‌دهیم.
اثبات خیانت در امانت از طریق ارائه سند و مدارک معتبر
یکی از راه‌های قانونی که برای ثابت کردن وقوع خیانت در امانت، به کار گرفته می‌شود، اسناد و مدارک معتبر است. سند در مقام اثبات دعاوی قرار داشته و در صورتی که شاکی یک سری اسناد و مدارکی داشته باشد که نشان می‌دهد که متهم در نگهداری مال به امانت داده شده، سوء استفاده کرده و در نهایت خسارتی را به مال مالک وارد کرده است.
به طور مثال، شاکی از وضعیت قبل از سپردن به مال به متهم، یک سری فیلم و عکس دارد که با مطابقت این اسناد با وضعیت فعلی مال می‌توان به خوبی محرز کننده ارتکاب جرم مزبور باشد. و یا در حالت دیگر به این شکل می‌باشد که شاکی در زمانی که مال خود را به فرد دیگری امانت داده است، از متهم دست نوشته به همراه مهر و امضا دریافت نموده که در دست نوشته عنوان شده است که مرتکب، مال را کاملا سالم تحویل گرفته و باید بی‌کم و کاست آن‌ها را مسترد نماید.
در واقع می‌توان گفت که شاکی، هرگونه و سند و مدرکی در اختیار داشته باشد که دال بر ضرر و زیان و آسیب وارده به مال از طرف امانت دار یا متهم بوده است و باید این مدارک را ضمیمه شکواییه نموده و برای بررسی به دادسرا ارسال کند.
اثبات خیانت در امانت از طریق شهادت شهود
علاوه بر ارائه اسناد و مدارک معتبر، راه دیگری که برای اثبات خیانت در امانت، در پیش گرفته می‌شود، استناد به شهادت شهود است. بدین صورت که در زمان وقوع جرم توسط متهم، تعدادی افراد نظاره‌گر این موضوع بوده‌اند و در این صورت شاکی باید شهود را برای شهادت به دادگاه یا دادسرا فرا بخواند.
در واقع شاکی باید ابتدا استشهادیه تنظیم نموده و با امضاء گرفتن از شهود، آن را ضمیمه پرونده شکایت با موضوع ارتکاب جرم خیانت در امانت نماید. در صورتی که شاکی تعداد شاهد در زمان قبل از سپردن مال به امانت دار داشته باشد و تصدیق کنند که مال امانی، سالم بوده است.
اثبات خیانت در امانت با اقرار متهم
اقرار متهم در اثبات تمامی جرایم از جمله خیانت در امانت به عنوان معتبرترین و رایج‌ترین دلیل به شمار می‌رود. به طور معمول، متهمین پرونده‌های کیفری برای دور ماندن از عواقب مجازات، در صورتی که مرتکب جرمی شده باشند، نسبت به ارتکاب جرم توسط خودشان هیچ اظهارتی را ارائه نمی‌کنند.
اما جدای از این که رسیدگی به شکایت خیانت در امانت، در کدام مرحله دادرسی قرار دارد، متهم در صورتی که با اراده و اختیار خود نسبت به سوء استفاده از مال امانی و ضرر و زیان وارده به آن‌ها اقرار کند، همین موضوع کافیست تا ثابت کند که متشاکی یا متهم، جرم خیانت در امانت را به اثبات برساند.
اثبات خیانت در امانت از طریق علم قاضی
در مواقعی در جلسات با وکیل آنلاین مطرح می‌شود که شاکی پرونده خیانت در امانت، هیچ سند و مدرک برای اثبات ادعای خود نداشته باشد و یا این که ادله موجود در ثابت کردن این جرم، کفایت نمی‌کند، در این شرایط ارتکاب جرم خیانت در امانت با استناد به علم قاضی صورت خواهد گرفت.
قاضی پرونده طبق شواهد و مستندات موجود، می‌تواند به این علم برسد که ادعای شاکی مبنی بر اتهام وارده به متهم مبنی بر وقوع جرم خیانت در امانت، صحیح می‌باشد و در این صورت اگر پرونده در مرحله دادسرا وجود داشته باشد، اثبات مجرمیت صورت گرفته و قرار جلب به دادرسی صادر شده و در صورت جریان داشتن پرونده در مرحله دادگاه، قاضی طبق مجازات تعیین شده در قانون، حکم مقتضی را صادر می‌کند.
عواقب عدم اثبات خیانت در امانت
در شکایت مطرح شده در مرجع قضایی پیرامون ارتکاب جرم خیانت در امانت، این امکان وجود دارد که شاکی با ارائه ادله، اثبات این جرم را انجام دهد و یا این که شاکی یک سری دلایل و مدارکی را ارائه کرده است که قاضی به این قطعین نرسیده است که متهم، مرتکب جرم خیانت در امانت شده است.
در این شرایط که شاکی نتوانسته است وقوع جرم مزبور را ثابت کند، می‌تواند عواقب مختلفی متوجه او شود. در واقع متهم پرونده به دلیل آن که شاکی علیه او اتهام ارتکاب خیانت در امانت را ارائه کرده و به هر جهتی از اثبات ادعای خود عاجز مانده است، این حق برای او وجود دارد که از شاکی، اقدام به طرح شکایت کیفری اعاده حیثیت نماید.
متهم از آن جهت که شاکی با طرح دعوا خیانت در امانت در مرجع قضایی، سبب از بین رفتن آبروی او شده است، اقدام به ارائه شکایت اعاده حیثیت جهت بازگرداندن آبروی از دست رفته می‌کند.
مجازات جرم خیانت در امانت
مجازات جرم خیانت در امانت با تصویب شدن قانون کاهش حبس تعزیری، تغییراتی داشته است و حکم قانون سابق در تعیین و اجرای مجازات مجرمین این جرائم کارایی دارد. طبق ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، حکم خیانت در امانت، حکم خیانت در امانت، حبس از شش ماه تا سه سال می‌باشد.
اما مجازات حبس خیانت در امانت در قانون کاهش حبس تعزیری مصوب ۱۳۹۹، به نصف کاهش پیدا کرد و در حال حاضر می‌توان گفت که حکم جدید جرم مزبور، حبس از سه ماه تا یک سال و نیم است.
علاوه بر این که حکم ماده ۶۷۳ قانون مجازات نیز با لحاظ قانون جدید همانند مجازات ماده ۶۷۴ یعنی ۳ ماه تا یک سال و نیم حبس است.
مشاوره حقوقی تخصصی بنیاد وکلا
در رابطه با شیوه‌های اثبات جرم خیانت در امانت و این که شاکی چگونه می‌تواند وقوع جرم مزبور را در دادسرا و یا دادگاه ثابت نماید، توضیحاتی ارائه شد. اما در صورتی که نیاز به اطلاعات حقوقی بیشتر در رابطه با این موضوع دارید، می‌توانید با دریافت مشاوره از سامانه بنیاد وکلا، تمامی ابهامات خود را برطرف نمایید.
به منظور مشاوره حقوقی با وکیل خیانت در امانت به صورت تلفنی یا آنلاین، لازم است که رزرو وقت مشاوره انجام دهید که برای انجام تمانی این فرآیند با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
