تبدیل تامین به چه معناست؟

گاهی مالی که در راستای قرار تامین خواسته بازداشت می‌شود، تحت شرایطی بدون اینکه در قرار صادره موثر باشد تبدیل به مال دیگری می‌شود.

معمولا وقتی مال توقیف می‌شود تا زمان روشن شدن نتیجه یا قطعی دعوا این توقیف به مال خودش باقی می‌ماند اما دو موضوع ممکن است که طرفین را وادار بکند، به اینکه جایگزینی مال توقیف شده را با یک مال دیگر از دادگاه درخواست بکند.

این انگیزه ممکن است هم برای خواهان و هم برای خوانده وجود داشته باشد اما به انگیزه‌ای که ممکن است برای خواهان در راستای تبدیل تامین وجود داشته باشد، در ادامه خواهیم پرداخت.

پیش از آن به شما توصیه می‌شود از آن جایی که قانون فقط یک بار فرصت این تبدیل را داده است، قبل از استفاده از آن حتما از وکیل متخصص یاری جویید.

انگیزه خواهان برای تقاضای تبدیل تامین

خواهان در زمان معرفی مال برای توقیف در راستای اجرای قرار تامین خواسته بیشتر نگاه و نظرش این است که مالی را از خوانده در توقیف داشته باشد، به این نکته توجه نمی‌‌کند که این مال کفاف خواسته او را می‌دهد یا خیر.

یا ممکن است که در اولین فرصتی که به یک مالی از خوانده رسید همان را به عنوان مال خوانده در راستای اجرای قرار تامین خواسته معرفی بکند و دادگاه آن را توقیف بکند و مال دیگری در آن زمان به ذهنش نرسد.

همچنین ممکن است این مالی که توقیف شده تکافوی میزان حق مورد ادعا را برای خواهان نکند؛ به همین دلیل چنانچه خواهان احساس کند، مال توقیف شده تکافوی حق ادعایی او را نمی‌کند، بعد از احراز وجود مال جدیدی از خوانده می‌تواند جایگزین مال جدید با مال توقیف شده را از دادگاه بخواهد.

انگیزه خوانده برای تقاضای تبدیل تامین و آن که خوانده از دادگاه بخواهد مال توقیف شده را با مال دیگری جایگزین و جابه‌جا نماید این است که
خواهان در زمان معرفی مال خوانده برای توقیف به دنبال وارد کردن فشار بیشتر به خوانده و در نتیجه وادار کردن وی به سازش است.

مالی را معرفی می‌کند که دشواری ها و سختی‌های بیشتری را به خوانده وارد بکند تا از این منظر و به دلیل ورود فشار و سنگینی ناشی از توقیف مال او احیانا وادار به سازش بشود.

در این صورت هنگامی که خوانده می‌بیند فشار ناشی از توقیف مال بسیار زیاد است و به علاوه او اموال دیگری هم دارد که تکافوی حق (طلب) ادعایی خواهان را بکند تحت شرایطی می‌تواند تبدیل تامین را از دادگاه را بخواهد.

همچنین ممکن است خوانده قصد نقل و انتقال مال توقیف شده را داشته باشد، همانطوری که گفته شد مالی که توقیف شده قابلیت نقل و انتقال توسط خوانده را نخواهد داشت، اگر خوانده بخواهد آن مال را منتقل بکند، در این صورت می‌تواند با معرفی مال دیگری که واجد شرایط قانونی است تبدیل تامین را از دادگاه تقاضا کند.

و آنگاه با آزاد سازی مال توقیف شده بتواند آن را منتقل بکند، پس بنابراین گاهی تبدیل تامین به درخواست خوانده دعوا ممکن است صورت بگیرد و گاهی تبدیل تامین به درخواست خواهان دعوا و کسی که تامین خواسته را درخواست کرده ممکن است صورت بگیرد.

شرایط تبدیل تامین

1. شرایط عمومی تبدیل تامین: مشترک است بین خواهان و خوانده؛ یعنی اینکه تبدیل تامین را چه خواهان درخواست بکند و چه خوانده درخواست بکند باید شرایط عمومی را داشته باشد).
2. شرایط اختصاصی تبدیل تامین: زمانی است که خواهان و خوانده تقاضای تبدیل تأمین می‌کند ولی بخشی از شرایط و بعضی از شرایط مربوط است به زمانی که خوانده تقاضای تبدیل تامین را می‌کند و بخش دیگر مربوط است به زمانی که خواهان تقاضای تبدیل را می‌کند.

شرایط عمومی تبدیل تامین که هم در درخواست خواهان و هم در درخواست خوانده مطرح است اینست که هم در جایی که تبدیل تامین به درخواست خوانده است و هم در جایی که تبدیل تامین به درخواست خواهان هست تبدیل تامین:

1. بر اساس ماده ۵۳ قانون اجرای احکام مدنی تبدیل تامین فقط برای یک بار مجاز است. هم از سوی خواهان و هم از سوی خوانده فقط یک بار تقاضای تبدیل قابلیت پذیرش را خواهد داشت، در نتیجه چه خواهان و چه خوانده نمی‌تواند بیش از یک بار از دادگاه تقاضا کنند که مال دیگری را بجای مال توقیف شده بازداشت بکنند.
2. بر اساس ماده ۱۲۴ ق.آ.د.م اگر خواسته بازداشت شده عین معین باشد، تبدیل تامین منوط به رضایت خواهان است؛ زیرا در این صورت اگر حکم به نفع خواهان صادر شود، دادگاه همین مال را از محکوم علیه اخذ کرده و به خواهان می‌دهد، درنتیجه اگر دادگاه قبلاً تبدیل تامین را بدون رضایت خواهان انجام داده باشد، اجرای حکم با مشکل مواجه خواهد شد.

ممکن است که موضوع خواسته که عین معین بوده منتقل بشود به دیگری یا تلف بشود و از بین برود، در نتیجه اجرای حکم با چالش و دشواری مواجه بشود به همین دلیل برای اینکه دادگاه عین معین را تبدیل به مال دیگر بکند، باید خوانده رضایت خواهان را هم جلب بکند, در غیر این صورت تبدیل این مال معین بازداشت شده به یک مال دیگری توسط دادگاه قبول نخواهد شد.

باید دو دسته شرایط اختصاصی تبدیل تامین به درخواست خوانده و تبدیل تامین به درخواست خواهان را تفکیک کرد، در جایی که تبدیل تامین انجام شده به درخواست خوانده صورت می‌گیرد، در ماده ۱۲۴ کاملا مشخص و بیان شده است.

تبدیل تامین به درخواست خوانده

بر اساس ماده ۱۲۴ قانون آیین دادرسی مدنی:

1. چنانچه مال بازداشت شده عین معین نباشد خوانده می‌تواند به عوض آن و به میزان همان مال وجه نقد یا اوراق بهادار به دادگاه معرفی کرده و در صندوق دادگستری بسپارد یا به حساب یکی از بانک ها به ودیعه بگذارد. اگر معادل ارزشی مال توقیف شده یا مالی که دادگاه درصدد توقیف آن هست خوانده دعوا وجه نقد و یا اوراق بهادار بپردازد و یا به امانت بگذارد در این صورت با جمع شدن شرایط دیگر قابلیت تبدیل رابه درخواست خوانده خواهد داشت.
2. مالی که برای جایگزینی مال توقیف شده پیشنهاد می‌شود، اگر وجه نقد نباشد باید مالی باشد که از نظر قیمت و سهولت فروش با مال توقیف شده برابر باشد و کمتر نباشد. اگر مالی که جدید معرفی می‌شود برای توقیف از نظر سهولت فروش دارای سهولت کمتری باشد دادگاه نمی‌پذیرد؛ چرا که مالی را که توقیف کرده یکی از اهداف خواهان اینست که در صورت صدور حکم به نفع خواهان بتواند در سریع ترین زمان ممکن از محل فروش این مال و به آسانی از فروش این مال طلب خود را وصول بکند. اگر در جایگزینی تامین خواسته مالی را معرفی بکند که به راحتی قابل فروش نباشد، اجرای این فروش در زمانی که حکم به نفع خواهان صادر می‌شود و در اجرای حکم به نفع خواهان ممکن است با مشکل مواجه شود و خواهان نتواند به راحتی مال توقیف شده را بفروشد به همین دلیل مالی را که معرفی می‌کند، باید هم از نظر قیمت و هم از نظر سهل الفروش بودن حداقل برابر باشد با مالی را که قبلا توقیف شده است.

مثال: درخواست تبدیل شمش طلای توقیف شده به وجه نقد یا طلای شکل یافته قابل قبول است؛ چرا که به راحتی از محل وجه نقد می‌توان طلب خواهان را وصول کنیم.

با تبدیل شمش طلا به طلاهای شکل یافته مثل زیور آلات باز امکان پذیر است؛ چرا که فروش طلاهای شکل یافته و زیور الات به سهولت شمش‌های طلا امکان پذیر است.

اما اگر بخواهد به جای شمش طلا یک ملکی را یا مزروعی را یک اتومبیلی را معرفی بکند، ممکن است که سهولت فروش ملک مزرعه و یا اتومبیل آن سهولتی که در فروش شمش طلا هست نباشد و در نتیجه دادگاه آن را نخواهد پذیرفت اما درخواست تبدیل آن به یک ملک یا مزرعه قابل قبول نیست.

تبدیل تامین به درخواست خواهان

بر اساس ماده ۵۳ قانون اجرای احکام مدنی خواهان فقط یک بار حق درخواست تبدیل تامین را دارد.

قانونگذار شرایط ویژه دیگری برای تبدیل مال مورد تامین خواسته به مال دیگر پیش‌بینی نکرده است، اما از آنجا که شرایطی که برای تبدیل تامین به درخواست خوانده گفته شد غالبا به نفع خواهان است، چنانچه خود خواهان تبدیل تامین را بخواهد در انتخاب مال جایگزین آزاد است و حتی می‌تواند مالی که به سهولت فروش کمتر یا قیمت کمتر دارد را انتخاب کند.

اگر هم خواسته عین معین نیست مالی را توقیف کردند در راستای تامین خواسته می‌تواند به جای مال بازداشت شده وجه نقد یا اوراق بهادار بگیرند، به جای آن مال دیگری بگیرند که حتی از نظر قیمت کمتر باشد یا دارای سهولت فروش کمتری باشد.

در صورت نیاز به دریافت مشاوره حقوقی در راستا درخواست تبدیل تامین در جریان رسیدگی به پرونده‌ خود می‌توانید از متخصصین ما در بنیاد وکلا استفاده نمایید.