می‌توان گفت که آدم‌ربایی به معنای سلب آزادی تن دیگری بدون رضایت او و با قصد نامشروع از راه جابجایی از محلی به محل دیگر است.
تعریف کلی که می‌توان از آدم ربایی به صورت عرفی ارائه نمود شامل انتقال یک شخص بدون رضایت از محلی به محل دیگر می باشد.
در واقع آدم‌ربایی جرمی است که تحقق آن موجب سلب آزادی بدنی و آزادی تن می گردد، اما خود آزادی تن و بدن به عنوان حقی مسلم که افراد در جامعه دارند به چه معناست؟
آزادی تن بدین معناست که یک شخص حق دارد از هر نقطه ای به نقطه دیگر برود و یا حتی از کشوری به کشور دیگر نقل مکان کند و هیچ شخصی غیر از مقامات دارای اختیار قانونی نمی توانند اختیار تردد و آزادی متصل به آن را از فردی از افراد جامعه سلب و شخصی را خلاف میل به نقطه ای منتقل یا نگهداری نمایند.
در همین رابطه جرم آدم ربایی به عنوان یکی از جرایم علیه آزادی افراد در قانون مجازات اسلامی در ماده ۶۲۱ مورد بررسی قرار گرفته است:
ماده ۶۲۱ – هرکس به قصد مطالبه وجه یا مال یا به قصد انتقام یا به هر منظور دیگر به عنف یا تهدید یا حیله یا به هر نحو دیگر شخصا یا توسط دیگری شخصی را برباید یا مخفی کند به حبس از پنج تا پانزده سال محکوم خواهد شد.
در صورتی که سن مجنی علیه کمتر از پانزده سال تمام باشد یا ربودن توسط وسایل نقلیه انجام پذیرد یا به مجنی علیه آسیب جسمی یا حیثیتی وارد شود مرتکب به حداکثر مجازات تعیین شده محکوم خواهد شد و در صورت ارتکاب جرایم دیگر به مجازات آن جرم نیز محکوم میگردد.
شرایط تحقق مادی جرم آدم ربایی
جهت تحقق جرم آدم ربایی و انطباق جرم و مجازات بر عمل واقع شده طبق ماده فوق شرایط ذیل لازم و ضروری است:
- شخص ربوده شده آدم زنده و دارای حداقل ۱۵ سال سن باشد، در غیر اینصورت ممکن است بسته به مورد عمل فرد مشمول آدم ربایی مشدد و یا دزدیدن طفل تازه متولد شده یا مخفی کردن اموات قرار گیرد. که خود عناوین مجرمانه متفاوتی می باشند؛ لذا باید توجه داشت در جرم آدم ربایی ساده ربودن یک فرد زنده و دارای سن بیش از ۱۵ سال شرط است.
- انتقال مجنی علیه به صورت غیر ارادی واقع شود. (با زور، تهدید یا حیله)، بدیهی است زمانی که شخصی با اراده با دیگری همراه گردد یا مثلا سوار بر ماشین او شود، جرم آدم ربایی محقق نشده بلکه گرداندن و سلب آزادی فرد باید با حیله یا زور و بدون اراده و رضایت فرد باشد.
شرایط تحقق معنوی و سونیت مرتبط با جرم آدم ربایی
نکته مهم: جهتت تحقق جرم آدم ربایی صرفا یک سونیت عام مورد نیاز است و آن بدین معناست که مرتکب جرم عالم به این باشد که شخص زنده ای را می رباید؛ و سو نیت خاص یا دلیل ربایش در تحقق جرم دخالتی ندارد.
مثلا: چنانچه فردی به جای کیسه برنجی فردی را که در کیسه خوابی در محلی خوابیده را درون ماشین بگذارد چون علم به وجود فرد زنده و قصد ربایش ندارد جرم محقق نشده است.
لکن باید توجه داشت اگر فردی به یکباره و بدون هیچ دلیل و مقصودی دیگری را برباید (مثلا برباید تا ۲ روز بعد او را آزاد کند یا اینکه اصلا از انجام ربایش هیچ هدفی نداشته باشد)، فرای دلیل و قصد خاص جرم واقع شده است و سونیت خاص در این جرم دخیل نیست.
عوال تشدیدکننده مجازات آدم ربایی
- سن مجنی علیه کمتر از ۱۵ سال تمام قمری
- ربودن با وسیله نقلیه باشد: (موتوری یا غیر موتوری) چرا که باعث تسهیل در جرم و باعث وحشت می گردد و همچنین امکان فرار مجنی علیه هم کمتر می‌شود.
- رساندن آسیب جسمی به مجنی علیه: ظاهرا شامل آسیب‌های روحی و روانی هم می‌شود.
- رساندن آسیب حیثیتی به مجنی علیه: در صورتیکه بزه دیده مؤنث یا پسر بچه باشد اصولا مفروض گرفته می‌شود، در غیر این صورت باید از طرف مجنی علیه ثابت شود.
آدم‌ربایی و گروگان‌گیری
جرم آدم‌ربایی و گروگان‌گیری دو مصداق از جرایم علیه اشخاص هستند که آزادی تن را مورد تعرض قرار داده و موجبات سلب آزادی تن را فراهم می‌کنند.
این جرایم علاوه بر اینکه آزادی تن اشخاص را سلب می‌کنند، در اغلب اوقات صدمات بدنی (ضرب و جرح و قتل) و صدمات حیثیتی (ریختن آبرو، شرف و هتک ناموس) بر افراد وارد می‌کنند که غیر قابل جبران است و غالبا با نوعی عنف، تهدید و اجبار یا حیله و نیرنگ با انگیزه‌های سوء همراه هستند.
تفاوت بازداشت غیرقانونی با آدم‌ربایی
- فاعل جرم بازداشت غیرقانونی، مقامات قضایی و ماموران ذی‌صلاح هستند اما آدم‌ربایی توسط افراد عادی صورت می‌گیرد.
- جرم بازداشت غیرقانونی از طریق صدور دستور و قرار صورت می‌گیرد اما آدم‌ربایی از طریق انجام فعل مادی ربودن انجام می‌شود.
- ممکن است صدور دستور بازداشت، به دلیل در دسترس نبودن متهم یا گذاشتن وثیقه توسط او، به بازداشت متهم منتهی نشود اما جرم آدم‌ربایی اینگونه نیست.
- آدم‌ربایی به صورت مخفیانه انجام می‌شود اما بازداشت به صورت اداری و علنی.
معاونت در آدم‌ربایی
ماده ۱۲۶ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲، معاونت در جرم را به طور کلی تعریف کرده است.
بر اساس این ماده، اشخاص زیر معاون جرم محسوب می‌شوند:
- هر کس، دیگری را ترغیب، تهدید، تطمیع یا تحریک به ارتکاب جرم کند یا با دسیسه یا فریب یا سوءاستفاده از قدرت، موجب وقوع جرم شود.
- هر کس وسایل ارتکاب جرم را بسازد یا تهیه کند یا طریق ارتکاب جرم را به مرتکب ارایه دهد.
- هرکس وقوع جرم را تسهیل کند.
تبصره- برای تحقق معاونت در جرم، وحدت قصد و تقدم یا اقتران زمانی (هم‌زمان بودن) بین رفتار معاون و مرتکب جرم شرط است.
چنانچه فاعل اصلی جرم، جرمی شدیدتر از آنچه مقصود معاون بوده است، مرتکب شود، معاون به مجازات معاونت در جرم خفیف‌تر محکوم می شود.
با توجه به تعریف قانونگذار از معاون در جرم، می‌توان معاونت در آدم‌ربایی را نیز اینگونه تعریف کرد:
"هر گاه کسی با علم و عمد، وسایل ارتکاب جرم آدم‌ربایی و نوزادربایی را تهیه کرده یا افراد را به ارتکاب جرم فوق تحریک یا ترغیب یا تهدید یا تطمیع کند یا به هر طریق دیگر وقوع جرم را تسهیل کند، معاون در جرم شناخته شده و مجازات او حداقل مجازات مقرر در قانون برای همان جرم است که برای جرم آدم‌ربایی ۵ سال و نوزادربایی ۶ ماه حبس پیش‌بینی شده است".
شروع به آدم‌ربایی
اگر شخصی شروع به آدم‌ربایی کند یعنی قصد ارتکاب جرم کرده و شروع به اجرای آن کند اما جرم بنا به دلایلی اتفاق نیفتد به استناد ماده ۱۲۲ قانون مجازات اسلامی در باب شروع به جرم مجازات می‌شود و بر اساس تبصره ماده ۶۲۱ کتاب تعزیرات این قانون نیز به سه تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد.
بر اساس ماده ۱۲۲، هر کس قصد ارتکاب جرمی کرده و شروع به اجرای آن کند اما به واسطه عامل خارج از اراده او قصدش معلق بماند، به شرح زیر مجازات می شود:
- در جرایمی که مجازات قانونی آنها سلب حیات، حبس دایم یا حبس تعزیری درجه یک تا سه است به حبس تعزیری درجه چهار.
- در جرایمی که مجازات قانونی آنها قطع عضو یا حبس تعزیری درجه چهار است به حبس تعزیری درجه پنج.
- در جرایمی که مجازات قانونی آنها شلاق حدی یا حبس تعزیری درجه پنج است، به حبس تعزیری یا شلاق یا جزای نقدی درجه ۶٫
تبصره- هرگاه رفتار ارتکابی، ارتباط مستقیم با ارتکاب جرم داشته اما به جهات مادی که مرتکب از آنها بی‌اطلاع است، وقوع جرم غیرممکن باشد، اقدام انجام‌شده در حکم شروع به جرم است.
انطباق یا عدم انطباق تحقق جرم و دفاع در برابر اتهام آدم ربایی یا طرح دعوا پیرامون آن به واسطه غیر قابل گذشت بودن، نیازمند درک صحیح و تحقیق کامل پیرامون موضوع و بررسی علمی و حقوقی هر مورد به صورت خاص است و لازمه پیشرفت منطقی و حصول نتیجه درست در این نوع از جرائم مراجعه به وکلای پایه یک دادگستری متخصص آدم ربایی و کارآزموده می باشد.
شکایت آدم ربایی اگر توسط وکیل پایه یک دادگستری انجام شود چه مزایایی دارد؟
- مدت زمان اثبات جرم آدم ربایی کمتر میباشد.
- نیازی به حضور شاکی در دادگاه نخواهد بود.
- در صورت شناسایی، وکیل سریعا برای جلب آدم ربا اقدام میکند.
- وکیل میتواند رضایت و یا عدم رضایت شاکی را اعلام نماید و نیازی به حضور شاکی برای اعلام رضایت نخواهد بود.
- در صورت رضایت شاکی نیز برای آدم ربا مجازات در نظر گرفته خواهد شد.
شما می‌توانید از بخش تنظیم شکواییه در سایت بنیاد وکلا به نمونه شکواییه های رایگان و آماده برای دانلود دسترسی داشته باشید؛ همچنین در صورت نیاز به تنظیم شکواییه اختصاصی، متخصصین کاربلد این سایت در خدمت شما خواهند بود.
