مال موقوفه، مالی است که واقف آن را برای استفاده خاصی به موقوف علیهم هدیه می کند.
موقوف علیهم کسانی هستند که وقف به نفع آنها صورت گرفته است.
کسی که واقف اداره مال موقوفه را به او می سپارد متولی نامیده می شود.
متولی می تواند یک نفر باشد و یا اینکه اداره مال موقوفه توسط چند نفر صورت بگیرد.
نظام حاکم بر مال موقوفه به صورتی است که خرید و فروش مال موقوفه را در شرایط خاص ممکن می سازد.
همچنین اجاره دادن مال موقوفه نیز تابع شرایط خاصی است.
ماده ۴۹۹ قانون مدنی: "هر گاه متولی با ملاحظه صرفه وقف مال موقوفه را اجاره دهد اجاره به فوت او باطل نمیگردد."
طبق این ماده متولی اجازه اجاره دادن مال موقوفه را دارد.
از این رو در این مقاله به بررسی شرایط اجاره مال موقوفه از جمله شرایط عمومی صحت قرارداد، مصلحت موقوفه، نیت واقف و شروط واقف می پردازیم.
رعایت شرایط عمومی صحت قرارداد
اولین شرط از شرایط اجاره دادن مال موقوفه، وجود شرایط عمومی صحت قرارداد را داشته باشد؛ یعنی برای اجاره دادن مال موقوفه، دو طرف قرارداد باید رضایت ذهنی داشته باشند و این رضایت خود را با اعلام قصد بیان کنند.
دوم اینکه دو طرف قرارداد اجاره مال موقوفه باید دارای اهلیت انعقاد قرارداد باشند؛ یعنی از نظر عقلی و سنی و فکری رشد کافی و لازم را کرده باشند.
سوم اینکه آنچه مال وقفی باید شرایط مورد معامله را داشته باشد.
آخرین شرط از شرایط عمومی صحت قرارداد اجاره مال وقفی این است که مال باید در برای هدفی مشروع اجاره داده شود.
رعایت مصلحت موقوفه
کسانی که مال موقوفه را اداره می کنند، وقتی می توانند اقدام به اجاره دادن مال موقوفه کنند که این کار به مصلحت وقف باشد.
در صورت عدم تبعیت از شرط رعایت مصلحت موقوفه، متولی یا سایر مباشران در اداره مال موقوفه، مثل موقوفه علیهم، باید رسیدگی های لازم را انجام دهند تا از ادامه عقد اجاره ای که بنا به هر دلیل موجهی که در راستای مصالح موقوفه نیست، خودداری شود.
رعایت نیت واقف
وقتی متولی تصمیم به اجاره مال موقوفه می گیرد باید در این کار نیت واقف، از عمل وقف را در نظر داشته باشد؛ یعنی متولی تنها زمانی می تواند مال وقفی را اجاره دهد که اجاره مخالف قصد واقف از وقف نباشد.
برای مثال اگر کسی مسجدی را با نیت استفاده مردم از مسجد برای عبادت وقف کرده باشد، متولی دیگر اجازهء اجاره دادن مال موقوفه را ندارد؛ اما اگر نیت واقف از وقف استفاده مستقیم مردم از مسجد نباشد، متولی می تواند آن را اجاره دهد.
شرط رعایت نیت واقف برای اجاره دادن مال موقوفه از این رو است که قصد و نیت واقف مهمترین دلیل بوجود آمدن عقد وقف است و بنا به هر دلیلی نباید اجاره داده شود.
رعایت شروط واقف
سومین شرط، رعایت شروط واقف در وقفنامه است.
گاهی ممکن است واقف، در عقد وقف، شرایطی را برای اجاره دادن مال موقوفه ذکر کند.
اگر شرایطی که واقف آنها را در وقفنامه برای نحوه اجاره دادن مال موقوفه قید کرده است، طبق قانون درست باشند و به اصلاح حقوقی شرط خلاف مقتضای ذات عقد نباشند، رعایت آنها ضروری است؛ از این رو متولی برای اجاره وقف باید شروط واقف را در نظر بگیرد.
