کیفری (جرائم)

مزایا و معایب صدور قرار بازداشت موقت برای متهم

قرار تامین کیفری که یک قرار محدود کننده آزادی متهم تلقی می شود، وسیله ای برای تضمین حضور متهم در مراحل مختلف تحقیقات مقدماتی، محاکمه و اجرای حکم است تا هر زمان که وی توسط مراجع قضایی احضار شود، در مرجع مذکور حاضر گردیده و در دسترس باشد. اهداف قرار های تامین کیفری عبارتند از تضمین حضور متهم نزد مرجع قضایی و تضمین جبران خسارت بزه دیده. به منظور دسترسی به متهم و حضور به موقع وی، جلوگیری از فرار یا مخفی شدن او و تضمین حقوق بزه دیده برای جبران ضرر و زیان وی، بازپرس پس از تفهیم اتهام و تحقیق لازم در صورت وجود دلایل کافی، قرارهای تامین کیفری را صادر می کند.

قرار بازداشت موقت، مهم ترین و شدید ترین قرار تامین کیفری است که به موجب آن دسترسی به متهم در مواقع لزوم تضمین شده و آزادی رفت و آمد او به طور موقت سلب می شود. به موجب بند ب ماده ۲۷۰ قانون قانون آیین دادرسی کیفری، قرار بازداشت موقت به تقاضای متهم قابل اعتراض است. قرار بازداشت موقت که به آن توقیف احتیاطی نیز گفته می شود، به دلایلی از جمله سلب آزادی شخص قبل از صدور حکم محکومیت او مورد انتقاد قرار گرفته است، اما در مقابل دلایلی نیز در توجیه این مسئله مطرح شده است.

نوشته های مشابه

در تقابل دلایل موافقان و مخالفان قرار بازداشت موقت، نهایتا این قرار در کشور ما پذیرفته شده اما صدور آن تابع شرایط و مقررات خاصی است. صدور قرار مذکور معایب و مزایا فراوانی برای متهمین دارد که در ادامه مطلب توضیحات بیشتری در این خصوص خواهیم داد.

آشنایی با معایب صدور قرار بازداشت موقت

امروزه بازداشت موقت به عنوان وسیله سلب آزادی متهم قبل از محکومیت او مورد انتقاد قرار داشته و سعی در محدود ساختن آن می شود. معمولا برای بازداشت موقت معایبی ذکر می شود که آن ها را می توان در چهار ایراد خلاصه نمود.

  • ایراد نخست:

قرار بازداشت موقت برخلاف اصل برائت است، زیرا باعث می شود که متهمی که هنوز مجرمیت او به اثبات نرسیده و در پناه اصل برائت قرار دارد، قبل از صدور حکم محکومیت در شرایطی قرار گیرد که در صورت احراز مجرمیت و صدور حکم به مجازات، در آن شرایط( زندان) قرار خواهد گرفت. بدین ترتیب سلب آزادی متهم که ممکن است نتیجه محکومیت وی باشد، در مرحله ای قبل از اثبات مجرمیت او برخلاف اصل برائت به شمار می رود.

مطابق اصل برائت، هیچکس از نظر قانون مجرم شناخته نمی‌شود، مگر این که جرم او در دادگاه صالح ثابت شود. نظر منتقدین به صدور قرار بازداشت موقت این است که تا زمانی که وضعیت متهم به مجرمیت تبدیل نشده و جرم او نزد مراجع قضایی ثابت نگردیده است، نباید به بازداشتگاه برود.

  • ایراد دوم:

سلب آزادی متهم در اثر بازداشت موقت، موجب لطمه به حیثیت، اعتبار و موقعیت اجتماعی اوست که به راحتی جبران پذیر نخواهد بود. اگر با صدور سایر قرار های تامین، ممکن است که بستگان و نزدیکان متهم از پرونده کیفری طرح شده در مورد او مطلع نگردند، اما با صدور قرار بازداشت موقت و اعزام متهم به بازداشتگاه، سایرین از غیبت او و پرونده ای که وی در آن متهم گردیده مطلع خواهند شد و این امر آبرو و موقعیت اجتماعی متهم را خدشه دار می کند. در چنین حالتی ممکن است متهم به واسطه صدور قرار مذکور شغل خود را از دست دهد و به نوعی هیچ تضمینی برای آینده کاری او وجود نخواهد داشت. همچنین از بین رفتن اتهام وی از ذهن افراد و اعاده اعتبار و حیثیت اجتماعی وی پس از صدور حکم برائت بسیار دشوار خواهد بود.

چه بسا افرادی در جامعه دارای حسن شهرت و موقعیت اجتماعی مناسبی باشند که در صورت مرتکب شدن یک خطا یا اشتباه، متهم پرونده های قضایی قرار گرفته و قرار بازداشت موقت برایشان صادر شود، آینده شغلی و اعتبار آن ها مورد تهدید قرار می گیرد. علاوه بر این نگاه افراد جامعه نسبت به این افراد تغییر خواهد کرد و قطعا ادامه زندگی برایشان دشوار خواهد شد.

  • ایراد سوم:

اشکال دیگر قرار بازداشت موقت، تاثیر منفی آن بر ذهن قاضی صادرکننده حکم و تسهیل صدور حکم محکومیت متهم است. در عمل گاهی برخی قضات در هنگام بررسی دلایل و قرائن ارتکاب جرم توسط متهم، نسبت به صدور شدید ترین قرار تامین در مورد او در مرحله تحقیقات مقدماتی بی تفاوت نیستند و این امر را در ارزیابی دلایل مجرمیت و بی گناهی متهم داده و چنین کسی را نسبت به کسی که بازداشت نبوده، راحت تر مجرم می پندارند.

حتی اگر هم دادگاه پس از پایان رسیدگی متوجه بی گناهی متهم شود، بعید نیست که برای زیر سوال نرفتن اقدام همکار خود در دادسرا در صدور قرار بازداشت موقت متهم، وی را مجرم شناخته و محکوم نماید، اما در مرحله تعیین مجازات میزان آن را به اندازه مدت بازداشت موقت او تعیین نماید.

  • ایراد چهارم:

سلب آزادی متهم در اثر صدور قرار مذکور برخلاف اصل برابری سلاح ها در قانون آیین دادرسی کیفری است. به موجب این اصل، دو طرف دعوا عمومی (یعنی متهم و مقام تعقیب) باید در جریان رسیدگی از وسایل و امکانات برابر برخوردار باشند تا بتوانند در شرایط مساوی از موضع خود دفاع نمایند. در حالی که یک طرف دعوی، دادستان قرار دارد که با امکانات کافی از جمله ضابطان دادگستری می تواند به جمع آوری دلایل علیه متهم بپردازد، متهم با قرار بازداشت روانه زندان می شود و با سلب آزادی رفت و آمد وی امکان جمع آوری دلایل به نفع خود و ارائه آن ها را از دست خواهد داد که این محدودیت ها او را در شرایطی نا برابر با دادسرا قرار می دهد.

بررسی مزایای صدور قرار بازداشت موقت

بازداشت موقت علاوه بر معایب، از مزایایی هم برخوردار است که البته ایرادات قرار مزبور نسبت به مزایا آن بیشتر می باشد. بازداشت موقت درواقع موثر ترین وسیله برای دستیابی به متهم و تضمین حضور او در مواقع لزوم نزد مرجع قضایی است. با صدور این قرار، متهم در بازداشتگاه نگهداری می شود و هر زمان به حضور او نیاز باشد، با اعلام روز و ساعت حضور او به مقامات بازداشتگاه، وی نزد مرجع قضایی احضار کننده آورده خواهد شد و اراده او تاثیری در این امر نخواهد داشت.

فایده دیگر قرار بازداشت موقت، جلوگیری از تبانی متهم با سایرین یا فراری دادن متهمان از طریق آگاه ساختن آن ها از تعقیب کیفری و روند پیشرفت پرونده است. در این حال با بازداشت کردن متهم و جلوگیری از ارتباط او با سایر کسانی که در ارتکاب جرم نقش داشته و تحت تعقیب قرار داشته یا قرار خواهند گرفت، امکان تبانی متهم با آن ها به منظور گمراه کردن مرجع تحقیق از بین خواهد رفت.

از دیگر مزایا بازداشت متهم، جلوگیری از اعمال فشار او نسبت به بزده دیده و شاهدان است. در برخی موارد متهم برای متقاعد کردن شاکی به منظور پس گرفتن از شکایت یا منصرف کردن شاهدان برای شهادت علیه او دست به اقداماتی برای تحت فشار قرار دادن آن ها می زند تا از اثبات اتهام خود جلوگیری کند. درواقع حمایت از بزه دیده و شهود یکی از وظایف مهم دستگاه قضایی به شمار می رود تا این افراد بتوانند آزادانه نسبت به ظلمی که برای قربانی جرم اتفاق افتاده به راحتی اعتراض کنند و ترس از فشار ها و تهدید های متهمین، آن ها را از این کار باز ندارد. یکی از روش های تامین این حمایت، بازداشت متهم و جلوگیری از مراجعه او به شاکی و شهود برای اعمال فشار علیه آن ها است.

بازداشت موقت متهم گاهی وسیله ای برای تامین امنیت او و مصون نگه داشتن وی از انتقام بزه دیده یا بستگان اوست و بدین ترتیب سلب آزادی متهم می تواند در مواردی به نفع او باشد. با توجه به مجموع معایب و مزایای بازداشت موقت، چنین قراری به عنوان یکی از قرار های تامین کیفری در بیشتر کشور ها از جمله کشور ما پذیرفته شده است که توسط متهم قابل اعتراض می باشد.

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۱ رای

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا