استرداد جهیزیهخانواده

راهکار عملی برای بازستانی جهیزیه

طبق عرف ایرانیها در مراسم خواستگاری بحث تهیه لوازم مشترک منزل زوجین مطرح میشود و در مورد اینکه دختر و پسر برای تشکیل زندگی مشترک هر کدام چه وسیله ای را تهیه کنند، تصمیم گیری می کنند.

تهیه این لوازم هزینه زیادی دارد و گاهی سبب می شود که این موضوع بعد از ازدواج به یکی از دعواهای رایج بدل شود.

البته این نکته را باید در نظر داشت که زن بر اساس قانون و شرع هیچگونه تکلیفی برای تهیه جهیزیه ندارد و این موضوع جنبه عرفی دارد؛ زیرا بر اساس قانون مدنی ماده ۱۱۰۶ تهیه نفقه زن بر عهده مرد است و در ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نفقه این‌گونه تعریف می شود.

همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن البسه و غذا اثاث منزل و هزینه های درمانی بهداشتی و خادم در صورت عادت و احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.

بنابراین با توجه به مواد قانون فراهم نمودن جهیزیه جزو نفقه محسوب و به عهده زوج است اما در عرف و فرهنگ عامه جهیزیه را به دارایی و اموال می گویند که زن برای احترام بیشتر در هنگام ازدواج به منزل مشترک می برد.

زن در بردن جهیزیه به منزل همسر خود حق انتخاب دارد و میتواند در بردن یا نبردن جهیزیه تصمیم‌گیری کند لذا وظیفه ای در بردن جهیزیه ندارد.

تعدادی از خانواده ها در زمان بردن  لوازم خود به منزلشان لیستی  می نویسند که به آن لیست اقلام جهیزیه یا در اصطلاح سیاهه می گویند که فهرست کاملی از جهیزیه که خریداری شده با جزئیات در آن درج می شود و زوج لیست سیاهه را با امضا تایید می کند.

بنیاد وکلا به شما کمک می‌کند تا با جستجو و انتخاب متخصصین حقوقی، کار حقوقی خود را با هزینه مشخص و در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام دهید.

جهیزیه مالی است که زن علی الرسم در موقع ازدواج   با خود به منزل شوهر می برد و علاوه بر استفاده خود به شوهر نیز اباحه انتفاع آنرا می نماید، جهیزیه در مالکیت زن خواهد ماند و زن می تواند هر تصرفی که بخواهد در اموال و دارایی خود داشته باشد.

طبق ماده ۳۰ قانون مدنی:

هر مالکی نسبت به مایملک خود حق همه گونه تصرف و انتفاع را دارد و هر زمان که بخواهد زن می تواند اقدام به مسترد نمودن آن کند و  شوهر مالک آن نمی شود و فقط حق استفاده از آن را دارد.

بنابراین شوهر حق فروش جهیزیه دختر را ندارد و  در واقع از لحاظ حقوقی اموال مربوط به جهیزیه به طور امانت در دست شوهر باقی می ماند و احکام عقد عاریه بر آن حاکم است که در عاریه احد طرفین به طرف دیگر اجازه میدهد که از عین مال او مجانا منتفع شود.

و به این ترتیب در صورتی که شوهر نسبت به آن اموال تقصیر و تفریط کند ضامن عین یا مثل یا قیمت آن هاست اگر شوهر  عمدابه وسایل آسیب رسانده یا   آنها را بشکند مثلا ریختن آب بر روی وسایل برقی یا  ریختن رنگ روی مبل  زن می تواند با مراجعه به دادسرا و طرح شکایت از شوهر خود شکایت کیفری کند.

البته باید زن تقصیر شوهر را در تلف شدن آن اموال به اثبات رساند که در صورت اثبات چنین امری دادگاه حکم به رد مثل یا قیمت آن اموال را خواهد داد و در صورتی که از بین رفتن جهیزیه غیر عمدی باشد.

مثلا بر اثر نوسان برق کل وسایل برقی بسوزد دردسری متوجه مرد نیست، همچنین اگر درطول زمان این وسایل خراب یا مستهلک شود شوهر مسئولیتی برای پرداخت وجه آن یا دادن جایگزین ندارد بدیهی است که اگر سالیانی از زندگی گذشته باشد بعضی از وسایل منزل مستهلک و خراب میشوند.

اگر هم  شوهر  به فروش این اموال اقدام کند این فروش جهیزیه توسط شوهر بدون رضایت زن جرم محسوب میشود، طبق قانون جرم فروش مال غیر تحقق یافته است برای شکایت از این جرم زوجه با تنظیم و ارائه شکواییه فروش جهیزیه توسط مرد را در دادسرای محل وقوع جرم مطرح می‌کند و در صورتی که جرم عنوان فروش مال غیر داشته باشد، شوهر به مجازات جرم کلاهبرداری محکوم می شود.

پس در صورتی که فروش جهیزیه توسط شوهر صورت پذیرد باید عین یا قیمت یا مثل آن را به زوجه بازگرداند.

 در حقوق ایران اموال زن و مرد دارایی مشترک را تشکیل نمی دهد بلکه اموال هر یک از زوجین مستقل و جدا از اموال دیگری است، بدینسان زن در حقوق ایران که در این قسمت نیز از فقه اسلامی پیروی کرده است از نظر مالی مستقل است.

وی نمی تواند در اموال خود چه به صورت جهیزیه باش،د چه غیر آن آزادانه تصرف کند و هرگونه عمل مادی یا حقوقی نسبت به آنها انجام دهد؛ شوهر حق هیچ گونه مداخله در اموال و دارایی زن را ندارد و ریاست او بر خانواده اختیاراتی برای وی در این زمینه ایجاد نمی کند.

از این لحاظ حقوق اسلام و ایران برای زن اهلیت کامل قائل شده و بر خلاف حقوق سابق اروپا زن را به هیچ وجه محجور نشناخته است.

طبق ماده ۱۱۱۸ قانون مدنی در این باره می گوید : زن مستقلا می‌تواند در دارای خود هر تصرفی را که می‌خواهد بکند.این یک قاعده مترقی است که در بعضی از کشورهای متمدن و پیشرفته زنان پس از سال‌ها مبارزه به آن دست یافته اند 

 در روابط مالی زن و شوهر مسئله اشتراک اموال پذیرفته نمی شود.

استرداد در لغت به معنای باز پس گرفتن است.

برای  استرداد جهیزیه راهکارهای زیر پیش بینی شده است.

استرداد جهیزیه به چند طریق  امکانپذیر  می باشد.

مورد اول وقتی است که طرفین در مورد اینکه جهیزیه متعلق به زن است و حق بردن آنها را دارد توافق دارند که بدون هیچگونه مشکلی این امر انجام می شود و از فرایند طولانی دادرسی اجتناب می شود.

مورد دوم استرداد جهیزیه در صورت داشتن لیست جهیزیه است.

زمانی که خانواده زن بنا به رسم معمول، اقدام به تهیه سیاهه یا لیست جهیزیه کرده اند ، استرداد جهیزیه فرایندی قانونی را طی می کند و معمولا به نتیجه می رسد.

تا زمانی که شوهر این سیاهه اموال را امضا نکرده باشد و در ضمن دو نفر هم به عنوان شاهد زیر آن سیاهه اموال را امضا نکرده باشند، چنین سیاهه جهیزیه ای اعتبار نخواهد داشت.

سیاهه جهیزیه نیز مانند هر سند دیگری، در صورت امضاء ، تبدیل به سند عادی می شود که در موقع طرح دعوا می توان به آن استناد نمود، بهتر است کنار امضا اثر انگشت در سیاهه نیز درج شود که در این صورت اعتبار سیاهه بیشتر می‌شود.

اگر سیاهه در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم شود حکم سند رسمی پیدا می‌کند و اعتبار بیشتری خواهد داشت و می توان امضای زوج را در دفترخانه گواهی امضا کرد.

با این روش میتوان از ادعای جعل لیست سیاهه مزبور جلوگیری کرد.

نکته مهم و قابل توجه این است که در صورتی که زن بتواند فاکتور خرید جهیزیه را نیز به دادگاه ارائه دهد، می تواند با استناد به فاکتور جهیزیه نیز آن را مسترد نماید.

دیده شده است که برخی از خانواده ها وسایلی که مرد بعنوان کمک جهیزیه خریده است را نیز جزء لیست جهیزیه می آوردند و مرد نیز معمولا آن را امضا می زند.

در این صورت  از آنجا که مرد مالک این وسایل است، می تواند با ارایه دلیلی مبنی بر  مالکیت این اموال، آنها را گرفته و از استرداد آنها خودداری کند؛ مثلا فاکتور خرید این وسایل را به دادگاه ارائه کند.

مورد سوم برای استرداد جهیزیه زمانی است که لیست جهیزیه یا سیاهه موجود نباشد، اثبات دعوای استرداد جهیزیه بدون سیاهه و به نتیجه رسیدن آن کمی دشوار می شود؛ به این دلیل که سند سیاهه موجود نمی باشد.

در این حالت، تنها می توان به شهادت شهود استناد نمود که با تنظیم لیست استشهادیه می باشد که در ان کلیه وسایل با جزیبات درج شده و به امضای شهود می رسد که حضور شاهدین در جلسه دادگاه الزامی است که بررسی و تشخیص ارزش شهادت شاهدان کاملا به نظر قاضی بستگی خواهد داشت استرداد یا برگرداندن جهیزیه از طریق ارائه فاکتور خرید وسایل نیز امکانپذیر می باشد.

زوجه مالک جهیزیه است و با توجه به این که وظیفه قانونی برای آوردن یا نگه داشتن جهیزیه ندارد، می تواند هر موقع که بخواهد آن را مسترد نماید و نیازی به اجازه شوهر نیست.

فقط توجه داشته باشید اگر تمایل به این کار داشتید، فقط آنچه در لیست جهیزیه شماست و آن را خریداری کرده اید، بدون اجازه شوهر از خانه خارج کنید؛ زیرا اموالی که پس از ازدواج زوج خریداری میکند، جز جهیزیه محسوب نمی شود اموالی را می توان مسترد نمود که عین آن موجود باشد.

برای مثال اگر یخچال که در جهیزیه زوجه است بسوزد و فروخته شود و زوج به جای آن یخچال دیگری بخرد آن یخچالی که زوج خریداری کرده است دیگر جزو جهیزیه نمی باشد و زوجه نمی تواند آن را مسترد نماید.

به این نکته توجه داشته باشید  در صورتی که وسیله ای خریداری کرده اید و فاکتور ان را ندارید و فروشگاه مشخص است برای گرفتن فاکتور  مجدد از فروشگاهی که خرید کرده اید، باید در فاکتور نسخه ثانی ذکر گردد یا المثنی در مورخ فلان تنظیم شده است تا از اتهام جعل یا سایر عناوین کیفری مبری شوید.

اگر زوجه در طول زندگی مشترک با درآمد  یا پس انداز خود وسیله ای را برای منزل بخرد این وسیله به عنوان جهیزیه محسوب نمی شود و زوجه برای استرداد آن باید دادخواست استرداد مال منقول بدهد.

برخی زنها همراه جهیزیه خود مقداری سرویس طلا انگشتر یا النگو می‌برند که این طلاها جزو  جهیزیه محسوب نمی شود که استرداد این طلاها دعوای مستقل است و روش اثبات آن متفاوت است و در دادخواست استرداد جهیزیه مطرح نمی شود.

اقدام قانونی زوجه برای پس گرفتن جهاز نیازمند ارائه دادخواست استرداد جهیزیه است که زوجه با مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی دادخواست استرداد جهیزیه را ثبت می کند و دادگاه صلاحیت دار برای رسیدگی به دعوای استرداد جهیزیه نیز دادگاه خانواده است.

در دادخواست استرداد جهیزیه باید تعیین خواسته و بهای آن به دقت درج شده اموالی  را می توان مسترد نمود که در منزل زوج وجود داشته باشد، اگر زوج قبل از جلسه دادگاه آن را منتقل کند ما با چالش روبرو می شویم و به همین منظور می توان برای جلوگیری از تضییع جهیزیه از دادگاه تقاضای قرار تامین خواسته را در کنار دادخواست استرداد جهیزیه مطرح نمود.

با تامین خواسته قبل از اینکه به زوج ابلاغ شود و  زوج متوجه شود که شما میخواهید استرداد جهیزیه کنید با سپردن خسارات احتمالی جهیزیه را تامین کرد و با حضور نیروی انتظامی به محل مراجعه کنید ان را به امین سپرده شود که تا زمانی که رای قطعی برای استرداد جهیزیه صادر شود، نزد امین این اموال به صورت امانت نگه داری می شود.

مدارک لازم  برای استرداد  جهیزیه

  1. لیست سیاهه  که اموال جهیزیه در ان قید شده و به امضای زوج و  شهود میرسد یا فاکتور خرید.
  2. سند ازدواج که اثبات کننده رابطه زوجیت می باشد.
  3. شناسنامه و کارت ملی زوجه

در صورت نداشتن سیاهه شهادت شهود و اقدام به تنظیم استشهادیه در دفتر اسناد رسمی و اقرار زوج  ضروری است.

چگونگی تنظیم دادخواست استرداد جهیزیه

خواهان زوجه بایستی دادخواست را به دقت تکمیل و امضا نماید؛ یعنی مشخصات خود را در ستون اول بنویسد، مشخصات خوانده  زوج را در ستون دوم نوشته و در صورت داشتن وکیل، ستون سوم مربوط به مشخصات وکیل نیز باید درج شود.

یکی از قسمت های  کلیدی در دادخواست استرداد جهیزیه، تعیین خواسته و بهای آن است که بایستی به دقت تعیین و مشخص شود؛ چرا که دادگاه صرفا به همان میزان درج شده در دادخواست ترتیب اثر خواهد داد.

مثلا نوشته شود: استرداد جهیزیه مقوم به … میلیون ریال که بر همین مبنا هزینه دادرسی تعیین می شود.

همچنین می توان کلیه خسارات قانونی ناشی از این دعوا را نیز مطالبه نمود و همچنین برای جلوگیری از تضییع جهیزیه و از بین رفتن آن، از دادگاه تقاضای صدور قرار تامین خواسته نمود.

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۱ رای

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا