طلاق عملی است که سبب پایان یافتن رابطه زوجیت می‌شود. طلاق روش قانونی برای جدا شدن زن و شوهر به شمار می‌رود که درخواست جدایی می‌تواند به صورت مشترک از طرف زوجین و یا به صورت یک طرفه از جانب یکی از زن و مرد باشد.
در هر صورت افرادی که به دنبال متارکه از یکدیگر هستند، می‌توانند طلاق را به عنوان راهکاری جهت جدا شدن در نظر بگیرند. به همین منظور برای طلاق گرفتن باید مراحلی شود.
ثبت طلاق در محضر، در واقع آخرین مرحله از فرآیند طلاق است که زوجین آن را انجام می‌دهند. قبل از به ثبت رساندن طلاق در محضر، باید مراحلی مختلفی از سوی متقاضیان انجام شود.
البته زمانی می‌توان جهت ثبت طلاق به محضر مراجعه کرد که پیش از آن گواهی عدم امکان سازش از طرف دادگاه صادر شده باشد. صدور این گواهی به منزله آن است که زوجین مجوز لازم برای جدایی را خواهند داشت.
همانطور که ارائه درخواست طلاق در دادگاه، تشریفات خاصی دارد، نحوه به ثبت رسیدن واقعه طلاق نیز از آداب و شرایط خاصی برخوردار است.
شیوه ثبت طلاق در دفترخانه به این صورت انجام می‌شود که باید ابتدا صیغه طلاق خوانده شود و رابطه محرمیت بین زوجین از بین رود و سپس طلاق زوجین ثبت می‌شود. نوع طلاق نیز در ثبت آن تاثیر زیادی دارد و ثبت طلاق رجعی دارای شرایط خاصی است.
به جهت آن که در طلاق رجعی، امکان رجوع بعد از طلاق وجود دارد، دفترخانه تا زمان اتمام عده، اقدام به ثبت طلاق نمی‌کند. با منقضی شدن زمان عده، در صورتی که شوهر به زوجه رجوع نکند و درخواستی برای ثبت رجوع از طلاق نیز ارائه نشود، حال طلاق رسما در سامانه مربوطه و شناسنامه زوجین به ثبت می‌رسد.
ثبت طلاق در دفترخانه یا محضر انجام می‌شود و به منظور ثبت آن باید مدارکی نیز ارائه شود. گاهی زن و شوهر مراحل طلاق را به طور کامل انجام داده‌اند، اما در زمان ثبت طلاق به دلیل وجود نواقصی در مدارک ارائه شده، ثبت طلاق به تاخیر می‌افتد.
گواهی عدم امکان سازش تنها بخشی از مدارک مورد نیاز به منظور ثبت طلاق محسوب می‌شود. مدارک دیگری نیز برای ثبت طلاق در دفترخانه چه از سوی زوجین و چه وکیل طلاق لازم است که در این مقاله به بررسی تمام مدارک و اسناد لازم در زمان حضور در دفترخانه می‌پردازیم.
مدارک مورد نیاز جهت ثبت درخواست طلاق از طرف شوهر در محضر
یکی از انواع طلاق این است که درخواست طلاق از طرف شوهر باشد. البته طلاق در قانون ایران به دو بخش کلی طلاق بائن و طلاق رجعی دسته بندی می‌شود که این تقسیم بندی بر اساس شرایط رجوع بعد از طلاق است. اما در صورت شوهر طبق قانون می‌تواند درخواست طلاق بدهد و از همسر خود جدا شود.
در امور طلاق، حقوق زن و مرد جدا از یکدیگر می‌باشد و طبق قانون حال حاضر کشور، حق طلاق به مرد اعطا گردیده است. با این وجود که شوهر دارای حق طلاق است اما باز هم محدویت‌هایی در این زمینه وجود دارد.
طبق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی، شوهر به جهت برخورداری از حق طلاق، در صورت رعایت شرایط قانونی امکان طلاق گرفتن از زوجه را دارد. در صورتی که مرد بخواهد از همسر خود جدا شود، با در نظر گرفتن حق طلاق می‌توان در این زمینه اقدام کند اما اقدام به طلاق طبق خواسته زوج، شرایطی دارد.
پر واضح است که شوهر هر زمان که تمایل داشت می‌تواند از زوجه طلاق بگیرد اما طلاق گرفتن آقایان نیز به همین راحتی‌ها نیست و باید در طلاق از طرف شوهر، وضعیت حق و حقوق همسر مشخص شود.
شوهر اگر هنوز اقدام به دادن حقوق همسر خود نکرده باشد و همچنین مهریه زوجه همچنان بدون پرداختی از طرف مرد باشد، امکان طلاق گرفتن زوجه وجود ندارد.
شوهر برای طلاق گرفتن باید حقوق مالی همسر خود را بپردازد و سپس جهت طلاق گرفتن، اقدامات لازم را انجام دهد. حق و حقوق اصلی زنان در روابط زوجیت، شامل مهریه، نفقه، اجرت المثل، نحله است. همچنین باید شرط تنصیف اموال شوهر را نیز در طلاق مورد بررسی قرار داد.
با توجه به این که شوهر بدون دلیل محکمه پسند و با این شرط که حق و حقوق زوجه را پرداخت کند، می‌تواند برای طلاق اقدام نماید، اما در صورتی که شوهر دلیل موجهی برای طلاق مانند عدم تمکین زن داشته باشد، می‌تواند از پرداخت بسیاری از حقوق همسر خود خودداری کند.
طلاق از طرف شوهر باعث می‌شود که دیگر در زمان طلاق الزامی برای پرداخت نققه، اجرت المثل و غیره وجود نداشته باشد اما در هر صورت مهریه زوجه باید در هر شرایطی پرداخت شود.
با بررسی شرایط طلاق از طرف مرد حال بایستی این موضوع بررسی شود که چه مدارکی جهت ثبت طلاق در محضر لازم است که ارائه شود. در هر صورت مدارک لازم در طلاق از طرف مرد به منظور ثبت در محضر، شامل موارد زیر است:
گواهی عدم امکان سازش
اولین مدرک مهم و پرکاربرد در تمامی انواع طلاق، گواهی عدم امکان سازش است. این گواهی مجوز لازم برای ثبت طلاق در محضر است و تا زمانی که صادر نشود، امکان ثبت طلاق بدون گواهی مربوطه وجود ندارد.
لازمه دریافت گواهی طلاق این است که شوهر مراحل طلاق را به طور کامل انجام داده باشد و همچنین برای دادگاه ثابت شود که تکلیف پرداخت مهریه و دیگر حقوق زن، مشخص شده است.
شوهر برای دریافت گواهی عدم امکان سازش ابتدا باید مراحل ابتدایی طلاق شامل ثبت نام در سامانه تصمیم و شرکت در جلسات مشاوره طلاق را انجام دهد. سپس با تنظیم و ثبت دادخواست طلاق، پرونده وارد مرحله دادرسی شده و با انجام مرحله داوری، دادگاه اقدام به رسیدگی پرونده می‌کند.
اگر برای دادگاه محرز شود که حق و حقوق زوجه پرداخت شده یا تعیین تکلیف وضعیت پرداختی آن انجام شده است، در این صورت طبق نظر دادگاه، گواهی عدم امکان سازش صادر می‌شود.
زمانی که این گواهی صادر شد، به منزله آن است که دادگاه مجوز طلاق و جدایی مرد و همسر او را صادر کرده است و از این طریق می‌توانند برای ثبت طلاق اقدامات لازم را انجام دهند.
با توجه به این که شوهر طبق قانون موظف به ثبت طلاق شده است، ارائه گواهی طلاق در زمان مراجعه به محضر الزامی است. شوهر بدون دریافت حکم طلاق نمی‌تواند اقدام به ثبت طلاق در دفترخانه کند و در این صورت می‌توان گفت که یک از مدارک مهم در طلاق از طرف شوهر و سایر دعاوی طلاق، همین گواهی عدم امکان سازش است.
طبق قانون حمایت خانواده، اعتبار گواهی مزبور به مدت ۳ ماه از تاریخ صدور حکم قطعی است. در صورت قطعی شدن حکم دادگاه، شوهر فرصت دارد که ظرف سه ماه به محضر مراجعه کند و طلاق را به ثبت برساند. با اتمام زمان قانونی، امکان ثبت طلاق در محضر از طریق گواهی عدم امکان سازش وجود ندارد و باید مجددا فرآیند مربوط به دریافت حکم طلاق از دادگاه انجام شود.
سند ازدواج
مدرک مورد نیاز دیگر در طلاق از طرف شوهر، سند ازدواج است. زمانی که زوجین در زمان ابتدای شروع زندگی اقدام به ثبت عقد نکاح در محضر می‌کنند، سند نکاحیه یا قباله ازدواج به آن‌ها داده می‌شود که این سند در زمان طلاق گرفتن نیز کارایی دارد.
با تاکید وکیل آنلاین ارائه سند ازدواج چه در زمان مراحل طلاق در دادگاه و چه در زمان ثبت آن در محضر، کارایی دارد.
در واقع سند ازدواج جدای از این که باید در زمان ثبت در محضر به سردفتر ارائه شود، جهت ارائه درخواست طلاق در دادگاه نیز باید ضمیمه دادخواست شود. یکی مدارک مهمی که لازم تا شوهر جهت ارائه دادخواست طلاق به دادگاه، آن را پیوست کند، عقدنامه ازدواج است.
ارائه سند ازدواج به منزله وجود رابطه زوجیت بین زن و مرد است. برای دادگاه تنها ارائه این سند، اثبات کننده رابطه زوجیت است و غیر از این مرجع قضایی نمی‌تواند اقدام به رسیدگی پرونده طلاق کند. در زمان مراجعه شوهر به محضر برای جاری شدن صیغه طلاق، باید سند ازدواج به عنوان مدرک اصلی و مهم ارائه شود.
در صورت مفقودی سند نکاحیه، می‌توان درخواست صدور رونوشت آن را نیز داد. امکان ارائه رونوشت سند نکاحیه که برابر با اصل آن باشد، وجود دارد و در این صورت لازم است که حتما سند ازدواج در بین مدارک لازم به منظور ثبت طلاق ارائه شود.
لازم به ذکر است که اگر سند ازدواج به هر دلیلی در زمان انجام مراحل دادرسی تقدیم دادگاه نشود، امکان صدور گواهی عدم امکان سازش وجود ندارد و در این صورت نمی‌توان طلاق را در محضر به ثبت رساند.
مدارک هویتی و شناسایی شوهر
به منظور ثبت طلاق در دفترخانه، لازم است که شوهر مدارک هویتی و شناسایی خود را ارائه کند. مدارکی چون شناسنامه و کارت ملی مرد باید در زمان ثبت طلاق در محضر، ارائه شود. با توجه به این که درخواست طلاق از جانب مرد است، مدارک شناسایی و هویتی او باید تحویل سردفتر شود تا طلاق به ثبت برسد.
مدارک و یا شرایط دیگر در زمان ثبت طلاق از طرف مرد در محضر، معرفی دو نفر شاهد که عادل باشند، است. دو نفر مرد که شاهد ثبت طلاق زوجین باشند، باید در محضر حضور داشته باشند. عادل و عاقل بودن جز شروط لازم در شهود طلاق به شمار می‌رود.
الزامی برای آن که شاهدین برای حضور در محضر حتما جز آشنایان و یا بستگان شوهر باشند، نیست و می‌تواند افراد دیگری را به عنوان شاهد ثبت طلاق به دفترخانه معرفی نمود.
در صورتی که شوهر، افرادی را به عنوان شاهد به محضر معرفی نکند، دفترخانه می‌تواند خود اقدام به معرفی تعداد شاهد البته با پرداخت هزینه، نماید.
مدارک لازم برای ثبت طلاق از طرف زوجه در محضر
طلاق از طرف زوجه در صورت ارائه دلایل محکمه پسند، امکان پذیر است. زن مانند مرد می‌تواند تقاضای طلاق کند اما شرایط طلاق از طرف زن با مرد متفاوت است. مرد برای طلاق گرفتن نیاز به دلیل ندارد اما زوجه اگر قصد متارکه یک طرفه را دارد، باید دلایل موجهی جهت دریافت حکم طلاق از دادگاه ارائه کند.
مواردی که زن می‌تواند به استناد آن‌ها، درخواست طلاق کند شامل عسر و حرج، تحقق شروط ضمن عقد نکاح، وکالت در طلاق، غیبت شوهر، عدم پرداخت نفقه و موارد دیگری که در قانون پیش بینی شده است. اثبات دلایل زوجه در دادگاه از طریق مدارک و اسناد معتبر انجام می‌شود.
شرایط برای طلاق گرفتن زن کمی سخت و دشوار است و باید بتواند در هر صورت دلایل موجه و قانونی را در متن دادخواست طلاق عنوان نموده و با مدارکی که به دادگاه ارائه می‌دهد، آن‌ها را به ثبت برساند.
در صورتی که زوجه، دلیلی برای طلاق نداشته باشد، لازم است که رضایت شوهر برای طلاق باشد. طلاق گرفتن زن بدون دلیل تنها با رضایت زوج امکان پذیر است.
البته که زوجه در صورت داشتن وکالت نامه طلاق از شوهر خود، می‌تواند اقدام به طلاق کند. البته وکالت نامه طلاق بسته به این که مشروط یا مطلق باشد، شرایط طلاق از طرف زوجه، متفاوت می‌شود. طلاق به واسطه وکالت نامه بلاعزل مشروط طلاق منوط به این است که شرایط عنوان شده در وکالت نامه، تحقق پیدا کند.
زوجه بعد از انجام مراحل و رسیدگی پرونده در دادگاه، باید منتظر صدور حکم طلاق باشد تا بتواند به محضر مراجعه نموده و طلاق را به ثبت برساند. البته مدارکی که زوجه برای ارائه درخواست طلاق به دادگاه ارائه می‌دهد، با مدارک مورد نیاز به منظور ثبت در محضر، کمی متفاوت است.
مدارکی زوجه به دادگاه ارائه می‌دهد، اغلب آن‌ها شامل اسنادی است که ادعا و دلایل زوجه برای طلاق را به ثبت می‌رساند اما مدارکی که در زمان حضور در دفترخانه باید، ارائه شود، بیشتر شامل مدارک هویتی و حکم طلاق و غیره است.
در هر صورت به منظور ثبت طلاق در محضر که به درخواست زوجه باشد، مدارک زیر مورد نیاز است:
گواهی عدم امکان سازش
گواهی عدم امکان سازش جز یکی از مدارک اصلی در تمامی درخواست‌های طلاق است و تفاوتی بین این که تقاضای طلاق به درخواست زوج یا زوجه باشد، نمی‌کند.
در هر صورت زوجه بعد از انجام مراحل مورد نیاز در طلاق، در صورتی می‌تواند به محضر جهت ثبت طلاق مراجعه کند که مجوز لازم از طرف دادگاه که از طریق گواهی عدم امکان سازش صادر می‌شود را دریافت کند.
اعتبار گواهی عدم امکان سازش در قانون حمایت خانواده، سه ماه از تاریخ صدور حکم قطعی بیان شده است که در این مدت زمان، زوجه باید اقدام به ثبت طلاق در محضر کند.
البته در ماده دیگری از این قانون، عنوان شده است که ثبت طلاق بعد از فرصت شش ماه از صدور حکم فرجام خواهی انجام می‌شود. به علاوه این که در ماده ۳۲ قانون حمایت خانواده، عنوان شده است که اجرای صیغه طلاق و ثبت آن، منوط به انقضای مهلت فرجام خواهی است.
در واقع می‌توان گفت که برای جاری شدن صیغه طلاق، باید حکم دادگاه قطعی شده باشد. حکم طلاق از طرف دادگاه بدوی که با صدور گواهی عدم امکان سازش همراه باشد، تا زمان اتمام مهلت تجدید نظر خواهی، قطعی محسوب نمی‌شود و در صورت تجدید نظر خواهی و سپس فرجام خواهی، می‌توان صیغه طلاق را جاری نمود و آن را در محضر به ثبت رساند.
عقدنامه ازدواج
مدرک مورد نیاز دیگر در طلاق از طرف زن، عقدنامه ازدواج است. زوجه باید اصل یا رونوشت سند نکاحیه را در زمان ثبت طلاق در اختیار سردفتر قرار دهد. اگر زوجه بنا به دلایل مختلفی امکان دسترسی به سند ازدواج را ندارد، می‌تواند رونوشت عقدنامه را تهیه کند.
نحوه تهیه رونوشت سند نکاحیه، به این صورت است که زوجه باید به دفترخانه‌ای که ازدواجشان به ثبت رسیده، مراجعه کند و تقاضای صدور رونوشت عقدنامه را بدهد. سپس با در اختیار داشتن رونوشت عقدنامه می‌تواند آن را به محض جهت ثبت طلاق بدهد.
برای ثبت طلاق دردفترخانه، الزامی برای ارائه اصل سند ازدواج نیست بلکه امکان ارائه رونوشت آن نیز وجود دارد. اما این که بتوان طلاق را بدون سند نکاحیه به ثبت رساند، امکان پذیر نیست. نه تنها در مرحله محضر و دفترخانه بلکه در زمان دادگاه نیز ارائه سند ازدواج، الزامی است.
گواهی عدم بارداری
در صورتی که طلاق به درخواست زوجه باشد، گواهی عدم بارداری باید برای ثبت طلاق به محضر ارائه شود. در واقع در زمان ثبت طلاق باید مشخص شود که زوجه حامله است یا خیر. اثبات این موضوع با ارائه گواهی که از طرف پزشک صادر می‌شود، امکان پذیر است.
می‌توان گفت که ارائه گواهی مزبور جز یکی از شروط لازم در ثبت طلاق از طرف زن می‌باشد. طبق ماده ۳۱ قانون حمایت خانواده، ارائه گواهی پزشک ذی صلاح در مورد وجود جنین یا عدم آن برای ثبت طلاق الزامی است، مگر آن که زوجین بر وجود جنین اتفاق نظر داشته باشد.
در مورد گواهی عدم بارداری در زمان ثبت طلاق، باید گفت که اگر باکره باشد و به نحوی هنوز رابطه و نزدیکی بین زوجین واقع نشده باشد و یا در شرایطی که زوجه، یائسه است، لزومی برای ارائه گواهی عدم بارداری نیست. هر چند که طبق قانون امکان ثبت طلاق در صورتی که زوجه یائسه و در حال نفاس باشد، وجود ندارد.
کارت ملی و شناسنامه زوجه
در طلاق از طرف زوجه، ارائه کارت ملی و شناسنامه زن در زمان ثبت طلاق در محضر، الزامی است. زوجه باید مدارک هویتی خود را در زمان ثبت طلاق، در اختیار سر دفتر قرار دهد.
با توجه به این که تقاضای طلاق از جانب زن می‌باشد، بایستی زن به عنوان متقاضی ثبت طلاق، مدارک هویتی خود را ارائه کند. در واقع اصل و کپی از مدارک شناسایی و هویتی زوجه بایستی به منظور ثبت شدن طلاق در اختیار دفترخانه قرار گیرد.
گفتنی است که زوجه باید دو نفر شاهد برای جاری شدن صیغه طلاق و ثبت آن به محضر معرفی نماید. در صورت عدم معرفی شهود از طرف زوجه، دفترخانه با هزینه زوجه دو نفر شاهد عاقل و عادل را به دفترخانه فرا می‌خواند که در زمان ثبت واقعه طلاق، حضور داشته باشند.
البته که شاهدین معرفی شده به دفترخانه می‌توانند از اقوام و بستگان زوجه نباشد و افراد دیگری نیز به عنوان شاهد حضور در محضر داشته باشند.
مدارک ثبت طلاق توافقی در محضر
نوع دیگری از طلاق به صورت طلاق توافقی است که در آن زن و شوهر با یکدیگر توافق می‌کنند از یک دیگر جدا شوند. با توجه به این که برخی از مراحل طلاق یک طرفه در طلاق توافقی وجود ندارد و به جهت این که زن و شوهر هر دو رضایت برای طلاق دارند، در این صورت بهتر است که ارائه درخواست طلاق به صورت توافقی باشد.
در طلاق توافقی، زن و شوهر با هم توافق می‌کنند که از هم جدا شوند. البته که تنها توافق طرفین در مورد این نوع از طلاق کافی نیست و باید در مورد موضوعات مختلف نیز توافق داشته باشند. با توجه به این که مبنای طلاق توافقی در واقع توافق زن و شوهر است، باید به صورت توافقی نیز موضوع مهریه و حقوق دیگر زوجه و حضانت فرزندان را تعیین تکلیف کنند.
برای مراجع قضایی به صرف این که زوجین توافقی در مورد جدایی داشته باشند، نمی‌تواند جهت صدور حکم طلاق، کافی باشد. ارائه توافق نامه کتبی که شامل توافقات در مورد مهریه، حضانت، نفقه و غیره است در زمان ارائه درخواست طلاق به دادگاه الزامی است.
زوجه می‌تواند مهریه خود را ببخشد و یا این که تمام آن را در زمان طلاق مطالبه کند. همچنین حضانت فرزند می‌تواند طی توافق به یکی از زوجین داده شده باشد که البته در موضوع حضانت اگر زوجین نتوانند به توافق برسند، دادگاه در این زمینه تعیین تکلیف می‌کند.
تعیین تکلیف دادگاه در موضوع حضانت نیز زمانی موضوعیت دارد که زوجین به سن بلوغ نرسیده باشند، زیرا بعد از سن بلوغ، فرزندان خودشان می‌توانند تصمیم بگیرند که بعد از طلاق با چه کسی زندگی کنند.
در هر صورت مدارک زیر باید جهت ثبت طلاق توافقی در محضر، ارائه شود:
- اصل و کپی از مدارک شناسایی زوجین
- گواهی عدم امکان سازش
- گواهی عدم بارداری
- سند ازدواج
همانطور که مشخص است، مدارک مورد نیاز جهت ثبت طلاق در محضر در خصوص انواع طلاق تقریبا یکسان است و به جز ارائه گواهی عدم بارداری که در طلاق توافقی و طلاق از طرف زوجه، الزامی است، مابقی مدارک در تمامی طلاق‌ها یکسان هستند.
هزینه ثبت محضری طلاق بسته به این دارد که درخواست طلاق از جانب چه کسی باشد. البته در قانون اشاره خاصی به پرداخت هزینه ثبت طلاق در محضر نشده است و این موضوع بر اساس عرف صورت می‌گیرد. اما پرداخت هزینه ثبت طلاق توسط طرفی انجام می‌شود که درخواست طلاق داده باشد. در طلاق توافقی نیز پرداخت این هزینه با توافق زن و شوهر انجام می‌شود.
راهنمایی حقوقی پیرامون مدارک لازم در زمان ثبت طلاق
مدارکی که متقاضیان باید در زمان ثبت طلاق ارائه دهند، در متن مقاله مورد بررسی قرار گرفت. عقدنامه ازدواج، مدارک هویتی و شناسایی، گواهی عدم امکان سازش و گواهی عدم بارداری جز مدارک اصلی و مورد نیاز در ثبت طلاق در محضر است.
در هر صورت اگر پیرامون مدارک لازم در خصوص ثبت طلاق نیاز به راهنمایی حقوقی دارید، می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی طلاق سامانه بنیاد وکلا استفاده کنید.
مشاوره حقوقی در این سامانه به صورت حضوری و غیر حضوری ارائه می‌شود که به منظور دریافت مشاوره حضوری، مشاوره حقوقی تلفنی و آنلاین با کارشناسان حقوقی ما در تماس باشید.
