برای سقط جنین زیر نظر پزشکی قانونی، حاملگی زن باید مشمول شرایط خاصی باشد تا مجوز قانونی را دریافت نماید.
پیش از پرداختن به سقط جنین با مجوز قانونی پزشکی قانونی، ابتدا باید ببینیم چند نوع سقط جنین برای زن باردار ممکن است.
سقط جنین
- خود به خودی
- درمانی
- جنابی
- ناشی از ضربه
لقاح تخمک با اسپرم و رشد آن در مخاط رحم و تشکیل جفت و جنین تا تولد را حاملگی گویند، پس حاملگی خارج رحمی و مرگ جنین را شامل نمی‌شود.
علایم آن عبارتند از:
- احتمالی: قطع قاعدگی، بزرگ شدن شکم، تهوع و استفراغ صبحگاهی، علایم خاص نوک سینه، تغییرات خلق و خو، تغییرات پوستی و آزمایش مثبت ادرار
- قطعی: شنیدن صدای قلب و احساس حرکات جنین، سونو و رادیوگرافی.
در زمینه علایم حاملگی ذکر نکات ذیل مفید است:
- آزمایش ادرار یا گراویندکس دو هفته پس از حاملگی مثبت و تا ماه‌های اول بارداری مثبت و یا بزرگ شدن جنین به سمت منفی شدن برود و در صورت سقط جنین در ماه‌های اولیه تا دو هفته پس از سقط مثبت می‌ماند. در بعضی از عوارض و بیماری‌ها زنان این آزمایش مثبت می‌شود؛ بنابراین هر ستس مثبت دلیل بر حاملگی نمی‌باشد در حالی که در حاملگی گراویندکس مثبت می‌باشد.
- رادیو گرافی به تشخیص حاملگی کمک می‌کند ولی خطرناک است.
تشخیص حاملگی و اطلاع از آن به دلایل ذیل مهم است:
چنانچه یک زن ادعا کند باردار است باید جهت رد آن از شواهد پزشکی استفاده کرد. در زمان طلاق حامله بودن زن باید مورد آزمایش قرار گیرد.
چنان چه زن باردار به علت حادثه، تصادف یا هر علت فوت کند علاوه بر دیه مادر، دیه جنین نیز باید پرداخت شود. اجرای احکام زنان تا بعد از شیر دهی به تعویق می‌افتد. در تقسیم ارث حاملگی زن باید مورد توجه قرار گیرد. هنگامی که زنی در غیاب همسر خویش باردار شود
در حاملگی به دلیل تغییرات هورمونی زن حامله ممکن است جرایمی مانند سرقت‌های کوچک یا خشونت گردند که باید به عنوان جهات مخففه مورد توجه قاضی قرار گیرد. چنان چه ادعای سقط جنین در نتیجه ترس، ضربه یا فشار روانی وجود داشته باشد باید حاملگی اخیر اثبات شود.
نوزاد کشی عارضه دیر رس ناشی از حاملگی است و باید حاملگی اثبات شود، مدت طبیعی حاملگی چهار هفته است.
تشخیص زن زایمان کرده
چنان چه زن نازایی کودکی را به فرزندی پذیرفته باشد و برای ارث بردن از شوهر متوفی ادعا کند که فرزند واقعی است یا ممکن است بستگان متوفی مدعی شوند که همسرش نازا بوده است و فرزندی نداشته است، در این موارد معاینه دهانه رحم و آثار ناشی از زایمان در گردن رحم و آثار پوستی ناشی از زایمان و سونوگرافی ابعاد رحم به حقیقت پی برده می‌شود.
انواع سقط جنین
خروج خود به خودی یا عمدی جنین قبل از ۲۰ هفتگی که قادر به حیات نمی‌باشد و بر چهار نوع است:
سقط خود به خودی
به دلایل ارثی، ساختاری یا بیماری‌هایی مانند فشار خون، عفونت‌ها، اختلال روانی، اختلال جفت و جنین، اختلالات ژنتیکی و ناهنجاری کروموزمی. نکته مهم پزشکی قانونی این است که سقط خود به خودی از سقط ضربه‌ای جهت سوء استفاده برخی از افراد افتراق داده شود.
ادامه بارداری به علت بیماری برای مادر خطر جانی داشته باشد و ناهنجاری جنین که مانع ادامه حیات وی پس از تولد باشد. در این موارد سقط درمانی انجام می‌شود.
پس شروط سقط درمانی شامل:
- الف- ادامه باروری خطر جانی برای مادر داشته باشد.
- ب- سقط جنین قبل از ازدواج زوج صورت پذیرد.
- ج- عمل سقط برای مادر خطر بیشتری نداشته باشد.
بنا بر نظر وکیل سقط جنین عمل سقط باید با رضایت زن و شوهر و اظهارنامه پزشکی قانونی و موافقت مقامات قضایی انجام پذیرد. در صورت خطر جانی رضایت زوجین الزامی نیست و فقط نظر پزشک معالج و تایید پزشکی قانونی و موافقت مقامات قضایی صورت می‌پذیرد، در صورت روح مادر بر حسب بیماری باید بستری و تحت نظر متخصصین بیماری مربوطه و متخصصین حداقل از مرگ مادر جلوگیری کنند.
اخیرا دستور العملی توسط پزشک قانونی تهیه و به تایید مقامات قضایی رسیده و قانونی نیز توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شده است.
سقط جنایی
اثبات حالات ذیل موید سقط جنایی است:
- الف- خروج محتویات رحم قبل از موعد به علت دستکاری رحم و ضربه به آن توسط مادر
- ب- دستکاری رحم با تجویز دارو ساقط کننده جنین توسط افراد دیگر
- ج- به کار گیری وسایل مخصوص توسط پزشک، ماما یا افراد غیر مجاز که سبب خونریزی و قطع حاملگی بدون مجوز قانونی سقط جنین امری ناپسند با معیار اخلاقی و پزشکی است.
روش‌های مورد استفاده عبارتند از:
- داروها و سموم: ترکیباتی مثل سرو کوهی، پونه، حنا، حنظل و روغن کرچک، ترکیبات ارگو، سرب، عصاره هیپوفیز، کینین و پروستاگلاندین جهت سقط استفاده می‌شده است. اغلب این‌ها بیشتر بر سلامت مادر اثر سوء دارند تا اینکه سقط را سبب شوند. فقط عصاره هیپوفیز و پروستاگلدین‌ها در پزشکی استفاده می‌شود.
- آلات و ابزار: کیسه آب را پاره و سبب انقباض رحم و تخلیه جفت که از وسایل مثل میله بافتنی، میله چرخ دوچرخه، میله چوبی استفاده می‌شود که اگر در شرایط استریل بیمارستانی گاهی پزشکان جهت تسهیل زایمان استفاده می‌کنند که این‌ها در شرایط غیر استاندارد سبب عفونت‌های مهلک یا پارگی و آسیب به رحم می‌شود.
- خشونت‌های جسمی: مثل وارد آوردن لگد یا مشت به شکم، پریدن از ارتفاع یا انجام ورزش‌های جسمی وسنگین که در بعضی از این موارد به جای سقط سبب مرگ مادر شده است.
- دستکاری ناحیه ای: قرار دادن مواد شیمیایی مثل پرمنگنات در دهانه رحم که سبب سوختگی های شدید دهانه رحم و اثرات سمی و خطرناک بر سلامت مادر دارد تا سقط جنین.
- مکش به وسیله سرنگ: به وسیله سرنگ‌های بزرگ اقدام به مکش محتویات رحم می‌کنند.
- کورتاژ: در شرایط قانونی و طبی استفاده می‌شود که در سقط‌های جنایی مورد سوء استفاده واقع می‌شود که کورتاژ با وسیله ای کاردک مانند به نام کورت باعث پاره کردن محتویات رحم از جمله جنین می‌شود. درصورت عدم مهارت امکان عفونت اجزاء باقیمانده و متعاقب آن آسیب دیدن و پاره شدن جدار رحم می‌شود.
- گشاد کردن دهانه رحم: یکی از مراحل انجام روند زایمان در رحم گشاد کردن دهانه رحم می‌شود. در این روش دهانه رحم با استفاده از ترکیبات گیاهی مثل لامیناریا گشاده شده و روند زایمان فعال می شود. در این روش قطعه کوچکی در دهانه رحم قرار می‌گیرد و با جذب آب باعث گشاد شدن دهانه رحم می‌شود.
سقط ضربه‌ای
معمولا ضربه‌هایی مؤثرند که مستقیما بر رحم اثر بگذارند. معمولا در حوادث، تصادف‌های رانندگی و حوادث ضربه‌ای به وجود می‌آید که شیوع چندانی ندارد و ارتباط با ضربه با سقط امری مشکل که نیازمند همکاری مقامات قضایی و پزشکی قانونی است. در مواردی که ضربه باعث پارگی رحم شده ولی سقط ایجاد نمی‌کند.
از دیدگاه پزشکی قانونی اگر جفت و جنین و رحم سالم و بیماری‌های کم خونی، عفونی، اختلالات هورمونی و کمبود ویتامین نباشد ولکن عادی باشد ضربه مستقیم باعث سقط نخواهد شد. در صورتی که مادر سالم باشد و آثار ضربه که باعث سقط جنین شده باشد ملاحظه شود می‌توان ضربه را عامل آن دانست.
ضربه‌های روانی ناشی از اضطراب و هیجان زنان حامله گاه به شکل نادر باعث سقط می‌شود. همکاری نزدیک مقامات قضایی و پزشکی قانونی برای کشف حقیقت ضروری است.
اگر به مشاوره حقوقی سقط جنین احتیاج دارید تا با ساز و کارهای پزشکی قانونی آشنا شوید، از متخصصین بنیاد وکلا کمک بگیرید.
