جیب بری یکی از انواع سرقت‌هاست که در آن شخص گاه با انجام اقداماتی ظریف و گاه با تنه زدن و کارهایی به این شکل، اقدام به ربودن اموال دیگران می‌کند، بدون اینکه فرد مالباخته متوجه سرقت شود.
جیب بری یکی از قدیمی‌ترین انواع سرقت‌هاست. جیب‌بر می‌تواند با مهارت حواس قربانی را پرت کرده و با سرعت عمل و چالاکی و استفاده از برخی موارد دیگر، مرتکب سرقت شود. در جیب بری از تکنیک‌های شعبده‌بازی استفاده می‌شود.
برای آن که در دام جیب‌برها نیافتید بهتر است برخی نکات ایمنی را رعایت کنید از جمله: عدم نمایش محتویات کیف خود در ملاعام، رها نکردن پول نقد و تراول روی پیشخوان‌ها، جابه‌جا نکردن وجوه نقد و اشیا گران قیمت با پلاستیک و کیف. اکثر جیب‌برها در جلوی بانک‌ها، صرافی‌ها، طلا فروشی‌ها و غیره کمین می‌کنند، در این مکان‌ها بیشتر مراقب باشید.
افزایش جرم جیب بری در جامعه می‌تواند بسیار خطرناک باشد، چرا که معمولا فرد مالباخته قادر به تشخیص دزد نیست و شاید زمانی متوجه سرقت اموالش شود که کار از کار گذشته باشد. جرم جیب بری در قانون تعریف شده و در زمره جرایم تعزیری قرار می‌گیرد.
با بنیاد وکلا همراه باشید تا درباره مجازات جیب بری بیشتر بدانید. در همین راستا می‌توانید از وکیل کیفری نیز کمک بگیرید.
جرم جیب بری
همان‌طور که گفته شد جرم جیب بری یکی از انواع سرقت‌ها به شمار می‌رود. در جیب بری فرد مالباخته متوجه سرق نمی‌شود و این مهم‌ترین شاخصه این جرم به شمار می‌آید.
در جرم جیب بری معمولا سارقین از زور و تهدید استفاده نمی‌کنند و اقدام به آزار و اذیت یا هتک حرمت نمی‌کنند. به همین دلیل در قانون جیب بری از کیف‌قاپی متمایز شده و مجازات متفاوتی برای آن در نظر گرفته شده است.
جیب‌برها معمولا در مکان‌های شلوغ و پرجمعیت و به صورت پنهانی و مخفیانه اقدام به سرقت می‌نمایند. و به دلیل مهارت و سرعت بالایی که دارند نه فرد مالباخته و نه دیگران متوجه سرقت نمی‌شوند.
جیب‌برها معمولا با توجه به ظاهر افراد اقدام به سرقت می‌کنند. جیب بری تنها شامل سرقت پول نمی‌شود بلکه سرقت طلا، گوشی و سایر اجناس قیمتی نیز در دسته جیب بری قرار می‌گیرد.
اصولا شناسایی جیب‌برها کار مشکلی است و شاید هیچگاه فرد مالباخته نتواند سارق را پیدا کرده و درخواست مجازات آن را نماید. تنها در صورتی که فرد سارق سابقه کیفری داشه باشد، می‌توان به دستگیری او امیدوار بود.
اقدامات لازم بعد از جیب بری
همان‌طور که بیان شد، سرعت عمل و عدم متوجه شدن فرد مالباخته از سرقت، جز بارزترین خصوصیات جرم جیب بری است. بنابراین کمتر پیش می‌آید که فرد بتواند افراد را شناسایی کند. اما از آن جایی که جیب بری جرم است و مجازات خود را در پی دارد، بعد از اینکه شخص متوجه سرقت شد باید اقدامات زیر را انجام دهد:
تماس با پلیس ۱۱۰
پیش از هر کاری باید با پلیس تماس گرفته و سرقت را اعلام نمایید. پلیس در محل حاضر شده و با بررسی محل وقوع جرم گزارش خود را تنظیم می‌نماید.
درخواست از شهود برای بیان وقایع
از آن جایی که جرم جیب بری در ملاعام رخ می‌دهد افراد دیگری نیز ممکن است متوجه آن شوند و بتوان به عنوان شهود، از آن‌ها استفاده کرد. فرد مالباخته باید از آن‌ها بخواهد تا مشاهدات و اظهارات خود را به پلیس اعلام کنند زیرا این کار در تکمیل شکایت و پیگیری آن نقش مهمی دارد.
شناسایی سارق یا وسیله نقلیه
اگر فرد مالباخته در حین سرقت متوجه آن شد باید سعی کند چهره سارق یا وسیله نقلیه او را شناسایی کند. اگر فرد موفق به چنین کاری شود، گام مهمی در جهت دستگیری و مجازات جیب‌بر برداشته است.
تنظیم شکواییه
بعد از اینکه پلیس گزارش اولیه را آماده کرد، فرد خسران دیده باید به دادگاه مراجعه کرده و شکواییه‌ای تنظیم نماید. وی باید محتوای جیب یا کیف و هر آنچه از او ربوده شده را به طور کامل ذکر نماید. البته این کار را می‌تواند از طریق در یکی از دفاتر خدمات قضایی و یا سایت عدل ایران نیز انجام دهد.
چهره‌نگاری
اگر فرد مالباخته موفق به شناسایی جیب‌بر شده باشد باید به مرکز چهره‌نگاری رفته و با تشریح چهره فرد آن را شناسایی نمود.
عنصر مادی و روانی جرم جیب بری
هر عملی برای اینکه جرم محسوب شود باید حتما دو عنصر مادی و روانی را داشته باشد. در ماده ۶۵۷ قانون مجازات اسلامی که به جرم جیب بری اختصاص داده شده عناصر قانونی جرم جیب بری برای مجازات آن باید وجود داشته باشد که عبارتند از:
- عنصر مادی: انجام فعل ربودن و زدن جیب دیگری بدون اینکه فرد متوجه آن شود.
- عنصر روانی: سارق این کار را با علم و آگاهی انجام داده باشد. او نباید برای این جرم تحت فشار بوده و با اکراه صورت گرفته باشد. همچنین وی از جرم بودن این کار مطلع باشد.
تفاوت جیب بری و کیف‌قاپی
جیب بری و کیف‌قاپی دو جرم مختلف بوده که هر کدام به شکل متفاوتی انجام می‌شود و در نتیجه مجازات متفاوتی نیز دارند. مهم‌ترین تفاوت‌هایی جیب بری و کیف‌قاپی در نحوه ارتکاب عمل است.
کیف‌قاپ کسی است که مال دیگری را به طور آشکارا و در ملاعام می‌رباید. مثلا اگر کسی کیف دیگری را در خانه یا حیاط وی برباید شامل کیف‌قاپی نمی‌شود و حتما باید آشکار و در ظاهر روی داده باشد. اما جیب بری دقیقا مخالف آن است.
به جیب بری طرار یا شعبده‌باز نیز می‌گویند کسی که با تردستی و با مهارت بتواند کیف یا مال فرد را از جیب و لباس دیگر خارج نموده و سرقت کند. شرط تحقق جیب بری مخفیانه بودن آن است.
اثبات جرم جیب بری
طبق رویه قانونی شاکی باید بتواند ادعای خودش را ثابت کند. فرد مالباخته در جرم جیب بری باید بتواند هنگام حضور در دادگاه ادعای خود را ثابت نماید تا در صورت مجرم شناخته شدن فرد و دستگیری وی بتواند اموال خود را بازگرداند.
روش‌های اثبات دعوا طبق قانون چندتا هستند که شاکی می‌تواند از یکی یا همه آن‌ها استفاده نماید. به همه این روش‌ها به صورت مفصل‌تر در مشاوره حقوقی آنلاین پرداخته خواهد شد.
اقرار متهم
اقرار متهم یکی از روش‌هایی است که می‌توان با آن جرم سرقت را اثبات نمود. اگر سارق دستگیر شود (حال به کمک شناسایی خود فرد مالباخته یا به دلیل داشتن سابقه کیفری یا در حین ارتکاب عمل مجرمانه) و به جیب بری نیز اقرار نماید، می‌توان وی را مجازات نمود. البته اقرار وی باید در مقابل قاضی صورت گیرد و دو بار آن را تکرار نماید.
شهادت شهود
شهادت شهود یکی از مهم‌ترین و بهترین روش‌هایی است که می‌توان برای اثبات دعوا استفاده کرد. از آن جایی که جیب بری در خیابان‌های شلوغ و پر رفت و آمد صورت می‌گیرد شاید افرادی باشند که موفق به شناسایی سارق شوند و یا اینکه شاهد ماجرا باشند. فرد مالباخته می‌تواند از آن‌ها بخواهد مشاهدات خود را در برابر دادگاه تکرار نمایند.
استفاده از فیلم دوربین مداربسته
امروزه در اکثر معابر و خیابان‌ها دوربین‌های مداربسته وجود دارد که می‌توان به کمک آن‌ها سارق را شناسایی نمود. البته بررسی فیلم دوربین‌های مداربسته باید توسط پلیس انجام شود. در هر حال این کار کمک قابل توجهی به اثبات سرقت می‌نماید.
مجازت جرم جیب بری
جامعه وقتی نظم و امنیت دارد که قانون در آن اجرا شود. از آن جایی که جیب بری یکی از رایج‌ترین گونه‌های سرقت به حساب آمده و افراد زیادی را درگیر می‌کند، می‌تواند سبب اختلال نظم و امنیت در جامعه شود. از این رو قانون‌گذار جرم جیب بری در دسته جرایم قرار داده و برای آن مجازات درنظر گرفته است.
از آن جایی که جیب بری جز جرایم با جنبه عمومی به شمار می‌رود، بدون شکایت شاکی نیز قابل رسیدگی است. در ماده ۶۵۷ قانون مجازات اسلامی درباره جیب بری آمده است که: اگر کسی از طریق جیب بری اقدام به سرقت اموال دیگری نماید به مجازات حبس از یک تا پنج سال و تحمل ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شود.
طبق این ماده قانونی جیب بری در دسته سرقت تعریزی قرار می‌گیرد و مستوجب حد نمی‌شود. البته این در صورتی است که سرقت از جیب رویی و آشکار فرد انجام شده باشد؛ اما اگر سرقت از جیب مخفی و زیرین شخص صورت گیرد، سارق مستوجب حد است. بنابراین می‌توان گفت جرم جیب بری از دسته جرایمی است که جزئیات آن نقش مهمی در نحوه مجازاتش دارند.
جیب بری همراه با آزار و اذیت
هرچند شرط اصلی جیب بری این است که بدون اطلاع فرد صورت می‌گیرد در نتیجه شامل آزار و اذیت نمی‌شود. اما گاهی ممکن است شرایطی پیش آید و سارق در هنگام سرقت اقدام به آزار و اذیت فرد نماید. قانون‌گذار در این مورد مجازات سارق را تشدید کرده است.
چنان که در ماده ۶۵۱ قانون مجازات اسلامی آمده است سرقت همراه با تهدید و خشونت دارای مجازات حبس از پنج تا بیست سال به همراه ۷۴ ضربه شلاق خواهد بود.
مشارکت در جیب بری
مشارکت در جیب بری نیز جرم محسوب شده و در ماده ۱۲۵ قانون مجازات اسلامی در تعریف جرم جیب بری آمده است: «هر کس با شخص یا اشخاص دیگر در عملیات اجرائی جرمی مشارکت کند و جرم، مستند به رفتار همه آن‌ها باشد خواه رفتار هر یک به تنهایی برای وقوع جرم کافی باشد خواه نباشد و خواه اثر کار آنان مساوی باشد خواه متفاوت، شریک در جرم محسوب و مجازات او مجازات فاعل مستقل آن جرم است.»
بنابراین اگر دو نفر با همکاری هم اقدام به جیب بری نمایند، مثلا یکی از آن‌ها سوار موتور باشد و دیگری جیب شخص را سرقت کند و با هم از صحنه بگریزند، هر دو جیب‌بر محسوب شده و مشمول مجازات ماده ۶۵۷ قانون مجازات اسلامی می‌شوند.
معاونت در جرم جیب بری
گاهی شخص وسیله نقلیه خود را در اختیار جیب‌بر قرار می‌دهد، با علم به اینکه می‌خواهد برای سرقت از آن استفاده کند. در اینصورت وی معاون در جرم بوده و به مجازات معاونت در جیب بری محکوم می‌شود.
کاهش مجازات جیب بری
از آن جایی که جرم جیب بری در دسته جرایم تعریزی طبقه‌بندی می‌شود، مشمول مصوبه اصلاحی قانون مجازات اسلامی که در مورد کاهش حبس تعزیری است، می‌گردد. طبق این مصوبه اگر قیمت مال ربوده شده بیش از ۲۰ میلیون تومان نباشد و سارق نیز دارای سابقه کیفری نباشد، با رضایت شاکی تعقیب متهم و مجازات وی پایان می‌یابد.
بنابراین شرط اصلی برای برخورداری از آن رضایت شاکی است. متهم باید بتواند رضایت شاکی را جلب نماید و اموال ربوده شده را بازگرداند. اگر شاکی رضایت داد پرونده مختومه اعلام شده و قرار منع تعقیب وی صادر می‌شود.
اما اگر شاکی رضایت نداد و با داشتن شروط ذکر شده باز هم سارق به مجازات تعیین شده محکوم خواهد شد. اما اگر فاقد یکی از این شرایط باشد مثلا مال بیش از ۲۰ میلیون باشد یا فرد سابقه کیفری داشته باشد، مشمول این ماده قانونی نمی‌شود.
تعلیق مجازات حبس و شلاق جیب بری
تعلیق در مجازات فرصت دوباره‌ای به مجرمان می‌دهد، علی الخصوص آن‌هایی که به خاطر اغفال شدن توسط دیگری دست به جرم می‌زنند.
تعلیق در واقع فرصتی برای مجرم است که خودش رفتارش را اصلاح نماید. اما اگر دوباره مرتکب جرم شد با مجازات روبه‌رو می‌شود. تعلیق در جرم به تصمیم قاضی بستگی دارد و مجرم باید با اظهار ندامت و پیشمانی از کار خود توجه او را جلب نماید.
همچنین مجرم نباید سابقه محکومیت کیفری داشته باشد. وی در راستای جلب اعتماد قاضی باید سایر شرکای خود را معرفی نموده و با برگرداندن مال ربوده شده و جبران خسارت رضایت شاکی را جلب نماید.
در این صورت اگر قاضی یقین حاصل کرد که متهم از کار خود پشیمان بوده و شاید این فرصت باعث اصلاح وی شده و دیگر اقدام به جیب بری نکند، ممکن است مجازات وی را به حالت تعلیق درآورد. به همین جهت هم وکیل تلفنی و حضوری ما نتایج را قطعی پیش‌بینی نمی‌کنند چون نظر قاضی متفاوت و موثر خواهد بود.
آیا جرم جیب بری مشمول قاعده مروز زمان می‌شود؟
مرور زمان یعنی سپری شدن مدت زمانی مشخص که دیگر بعد از آن امکان تعقیب و مجازات متهم وجود ندارد. قاعده مرور زمان در هر جرم بسته به نوع آن و مجازاتش متفاوت است. مرور زمان تنها شامل جرائم تعزیری می‌شود. بنابراین از آن جایی که جرم جیب بری نیز از جمله جرائم تعزیری است می‌تواند شامل این حکم شود.
مرور زمان شامل سه مرحله تعقیب، دادرسی و صدور حکم می‌شود. در مرور زمان تعقیب با توجه به درجه جرم مدت مشخصی برای آن در نظر گرفته شده است. در ماده ۱۰۵ قانون مجازات اسلامی مدت مرور زمان جرائم به نسبت درجه آن‌ها این‌گونه آمده است:
- جرایم تعزیری درجه یک تا سه، با انقضای پانزده سال.
- جرایم تعزیری درجه چهار، با انقضای ده سال.
- جرایم تعزیری درجه پنج، با انقضای هفت سال.
- جرایم تعزیری درجه شش، با انقضای پنج سال.
- جرایم تعزیری درجه هفت و هشت، با انقضای سه سال. یعنی در مرحله‌ای که جرم به وقوع پیوسته اگر شاکی اقدام به شکایت نکند، بعد از گذشت چند سال حق شکایت از وی سلب می‌شود.
در جرایم قابل گذشت مانند جرم جیب بری که مال مسروقه کمتر از ۲۰ میلیون بوده و متهم سابقه کیفری ندارد، اگر شاکی تا یک سال بعد از زمان وقوع جرم اقدام به شکایت نماید، مشمول قاعده مرور زمان می‌شود.
نحوه رسیدگی به جرم جیب بری
اگر جیب بری جز جرائم غیر قابل گذشت باشد، بعد از اینکه شاکی، شکواییه خود را تحویل ضابطین دادگستری داد، آن‌ها تحقیقات میدانی خود را شروع می‌کنند.
اگر شاکی ادله و اسنادی داشته باشد یا به شخص خاصی مظنون باشد باید آن‌ها را ارائه دهد تا در پیگیری پرونده استفاده شود. اما اگر شاکی هیچگونه سند و مدرکی نداشته باشد ضابطین دادگستری خود اقدام به تفحص و تحقیق میدانی کرده و سعی می‌کنند تا مجرم را شناسایی نموده و قرار مجرمیت وی را صادر نمایند.
بعد از آن پرونده به دادگاه صالح ارجاع داده شده و قاضی با حضور شاکی و متهم و بازپرس مجددا پرونده را بررسی می‌نماید و در نهایت حکم خود را صادر می‌کند.
اگر جیب بری از جرائم قابل گذشت باشد و مشمول ماده ۶۵۷ قانون مجازات اسلامی شود، پرونده در ابتدا در شورای حل اختلاف رسیدگی می‌شود و اگر شاکی رضایت ندهد، پرونده به دادسرا فرستاده می‌شود.
پیگیری مجازات جیب بری با بنیاد وکلا
همان‌طور که گفته شد، جیب بری جز دسته جرایمی است که ممکن است به سختی قابل پیگیری باشد بنابراین بهتر است برای این کار از حضور یک وکیل یا مشاوره حقوقی استفاده کنید.
بنیاد وکلا با ارائه خدمات مشاوره آنلاین و تلفنی و اعزام وکیل در صورت نیاز می‌تواند در تنظیم شکواییه و چگونگی پیگیری پرونده جیب بری به شما کمک قابل توجهی نماید.
