یکی دیگر از عقود پرکاربرد در جامعه عقد وکالت می باشد.
مردم در روابط اجتماعی خود ممکن است با مشکلاتی مواجه بشوند که خود شخصا نتوانند انجام دهند یا نیاز به مشاوره یا حضور یک فرد متخصص داشته باشند.
حق انتخاب وکیل در امور مدنی و کیفری یک حق تضمین شده در قانون اساسی می باشد.
بر همین اساس، قانونگذار به بررسی عقد وکالت در مواد ۶۵۶ تا ۷۸۳ قانون مدنی پرداخته است.
عقد وکالت همانطور که در مقاله شرایط صحت معامله گفتیم، باید دارای شرایط صحت قرارداد باشد؛ به همین دلیل در این مقاله به بررسی عقد وکالت و انقضای آن می پردازیم.
عقد وکالت
عقد وکالت طبق ماده ۶۵۶ عقدی است که یک نفر، دیگری را برای انجام امری نایب خودش می کند.
وکالت اصولا با اجرت است اما طبق ماده ۶۵۹ می تواند مجانی باشد.
اجرت وکیل به سه صورت امکانپذیر است:
- در قرارداد ذکر شده باشد.
- عرف تعیین می کند.
- به میزان اجرت المثل تعیین شود.
قرارداد وکالت می توان به دو صورت باشد:
- وکالت عام: یعنی وکالت کلی است و موکل به وکیل می گوید، می توانی درباره این ملک هر کاری لازم است انجام بدهی.
- وکالت خاص: مثلا موکل به وکیل می گوید، می توانی این ملک را بفروشی در اینجا وکالت مقید است و موکل فقط وکالت در فروش را به وکیل خود داده است.
لازم به ذکر است که اگر وکالت در مورد خاص باشد، اختیارات و وظایف وکیل مشخص است به همین دلیل وکالت در مورد خاص بهتر می باشد و امکان سو استفاده وکیل از بین می رود.
گاهی شخص وکالت بلاعزل به وکیل می دهد و کلیه اختیارات قانونی را از خود سلب می کند؛ در این مورد مشکلات فراوانی ایجاد می شود.
انقضای وکالت
انقضای وکالت طبق ماده ۶۷۸ قانون مدنی به چند طریق امکانپذیر است، از جمله: عزل وکیل – استعفای وکیل – موت یا جنون وکیل یا موکل.
- عزل وکیل:
موکل هر وقت بخواهد می تواند وکیل را عزل کند، مگر اینکه وکالت وکیل و یا عدم عزل در ضمن عقد لازمی شرط شده باشد.
لازم به ذکر است تمام کارهای که وکیل قبل از رسیدن خبر عزلش در حدود وکالت خود انجام دهد نسبت به موکل نافذ است.
- استعفای وکیل:
بعد از این که وکیل استعفا داد، اگر همچنان موکل بر اجازه خود باقی باشد، وکیل می توان در حدود وکالتش اقدام نماید.
- موت یا جنون وکیل یا موکل: موت، سفیه شدن یا جنون موکل یا وکیل موجب بطلان وکالت است.
- هرگاه مال موضوع وکالت از بین برود.
- وکیل موضوع وکالت را انجام دهد.
- موکل خود قبل از وکیل موضوع وکالت را انجام دهد؛ مثلا اگر وکالت در فروش زمین یا ملکی را به وکیل بدهد بعد خود زودتر آن زمین یا ملک را بفروشد.
