در مواد ۱۵۸ الی ۱۷۷ قانون آیین دادرسی مدنی ۳ دعوای تصرف مطرح شده است که عبارتند از:
- رفع تصرف عدوانی
- رفع ممانعت از حق
- رفع مزاحمت
دعاوی سه گانه تصرف همگی شامل مال غیر منقول می‌شوند. برای طرح هر کدام از این دعاوی می‌توانید از همراهی وکیل متخصص در امور ملکی بهره‌مند شوید.
دعاوی تصرف
دعوای تصرف عدوانی
دعوای تصرف عدوانی، تصرف عدوانی شخصی است که سابقه تصرف ندارد (خوانده) و ملک شخصی را که سابقه تصرف محرز دارد (خواهان) متصرف می‌شود.
سبق تصرف خواهان کفایت می‌کند و لازم نیست مالکیت خود را بر مال ثابت کند ولی در دعوای خلع ید (یا همان دعوای مالکیت) دعوایی که در آن دادگاه در صورتی حکم علیه خوانده می‌دهد ک خوانده دعوا با تهیه و ارائه ادله متناسب مالکیت خود را نسبت به ملک مورد دعوی که خوانده مالکیت آن را انکار می‌کند، اثبات کند و نیز غاصبانه بودن ید خوانده را نیز ثابت می‌کند.
محوریت رسیدگی دعاوی تصرف عدوانی سبق تصرف خواهان و عدوانی بودن تصرف خوانده می‌باشد.
طبق ماده ۱۶۲ قانون آیین دادرسی مدنی در دعاوی تصرف عدوانی و رفع ممانعت از حق و رفع مزاحمت مهم این است که خواهان سابقه تصرف در مال غیر منقول مانند ملک، زمین را داشته باشد و خوانده به زور مار فی منقول را از دست خواهان گرفته باشد و تصرف کند و از پش دادن ملک امتناع کند.
شرایط دعوای رفع تصرف عدوانی سبق تصرف خواهان است که توضیحات ارائه شد.
شرط بعدی لحوق تصرف خواهان است یعنی خوانده ملک را در حال حاضر در تصرف بگیرد و عدوانی بودن تصرف خوانده بدون رضایت خواهان و بدون حکم مرجع صالح می‌باشد.
در صورتی که رای صادره مبنی بر رفع تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق باشد نیاز به صدور اجرائیه نیست و بلافاصله به دستور مرجع صادرکننده، توسط اجرای دادگاه. یا ضابطین دادگستری اجرا می‌شود و تجدید نظر مانع اجرای حکم نخواهد بود.
راه حل قانونی رفع تصرف عدوانی ارائه دعوای رفع تصرف عدوانی به مراجع قضایی صالح با ادله کافی می‌باشد که در صورتی که شرایط فوق یعنی سبق تصرف خواهان و لحوق تصرف خوانده و عدوانی بودن تصرف نزد مراجع قضایی ثابت شود رای به نفع خواهان صادر می‌شود.
برای بررسی ادله لازم مشاوره حقوقی دریافت نمایید.
خواهان برای گرفتن رای کافی است سبق تصرف را تابع کند و اثبات مالکیت خواهان لازم نیست و شرایط دیگر احراز شود رای به نفع خواهند خواهد بود.
دعوای ممانعت از حق و مزاحمت
دعاوی دیگر تصرف رفع ممانعت از حق می‌باشد، هر ملک علاوه بر حق عین حقوق و منابع دیگر از جمله حق ارتفاق یا حق انتفاع جهت استفاده کامل از ملک را دارد که ممکن است شخص ثالث یا مالک که حقوق ملک را اجاره داده است مانع استفاده صاحب حق از حق خود در ملک مانند راه عبور، مجرای آب، یا حق سکونت در ملک (اجاره) را شود.
در این مورد خواهان نمی‌تواند نظر کارشناس، شاهد و یا دلایل دیگر در قانون باشد، در این دعوی صرفا به بررسی سابقه استفاده خواهان و ممانعت خوانده از استفاده حق پرداخته می شود.
دعوای آخر از دعوی سه گانه تصرف دعوای رفع مزاحمت می‌باشد. شخصی متصرف مال غیر منقول است و دیگری بدون اینکه در ملک تصرف کند و از تصرف متصرف خارج کند و یا ادعای خلاف واقع نسبت به ملک داشته باشد، صرفا نسبت به تصرف متصرف ایجاد مزاحمت می‌کند.
مانند اینکه پنجره یا شبکه به به ملک غیر منقول باز کند و یا بدون اذن به طرق مختلف وارد ملک شود یا داخل ملک را نظاره کند و موجب سلب آسایش متصرف شود یا آب باران یا برف واقع در منزل خود یا کوچه را داخل ملک مذکور هدایت کند یا آشغال در ملک بریزد و به هر طریق برای متصرف ایجاد مزاحمت و آزار و اذیت کند.
متصرف می‌تواند دعوای رفع مزاحمت را به مرجع صالح ارائه کند و صرفا اثبات تصرف خواهان برای طرح دعوای کافی است و مزاحمت باید در جریان باشد و اگر رفع مزاحمت در موقع طرح دعوی شده باشد دعوای مزاحمت ممکن نیست.
دعاوی سه گانه تصرف هر سه در خصوص اموال غیر منقول مطرح می‌شوند و هر سه غیر مالی اعتباری هستند و دادگاه وارد احراز مالکیت خواهان نمی‌شود.
به گفته وکیل آنلاین اثبات خارج شدن ملک از تصرف متصرف بدون رضایت و غیر‌قانونی جهت حفظ نظم جامعه حائز اهمیت است در دعوای تصرف عدوانی داشتن سند رسمی به عنوان اماره تلقی می‌گردد.
به استناد ماده ۱۶۲ قانون آیین دادرسی مدنی و ماده ۵ قانون اصلاح جلوگیری از تصرف عدوانی مصوب ۱۳۵۲در ماده ۱۶۱ قانون آیین دادرسی مدنی در مورد طرح دعوای تصرف عدوانی از محاکم حقوقی بیان می‌دارد:
در دعاوی تصرف عدوانی و ممانعت از حق و مزاحمت، خواهان باید ثابت نماید که موضوع دعوی حسب مورد، قبل از خارج شدن ملک از تصرف وی و یا قبل از ممانعت و یا مزاحمت در تصرف و یا در مورد استفاده او بوده و بدون رضایت او و یا به غیر وسیله قانونی‌اش تصرف وی خارج شده است.
وصف فعل مجرمانه در دعاوی تصرف عدوانی که فارغ از بحث مالکیت می‌باشد با احراز سونیت توسط مراجع قضایی فرد متجاوز به ملک غیر از اعمال تصرفات غیر قانونی باز می‌ماند.
در دعاوی تصرف عدوانی مالکیت مطرح نیست. طبق ماده ۱۶۳ قانون آیین دادرسی مدنی کسی که راجع به مالکیت یا اصل حق ارتفاق و انتفاع اقامه دعوی کرده است نمی‌تواند نسیت به تصرف عدوانی و ممانعت از حق طرح دعوی نماید.
خلع ید و تخلیه
خلع ید و تخلیه ارتباطی محسوس با دعاوی تصرف عدوانی دارد. فلذا توضیح مختصری در این دو مورد به دلیل ارتباطی که با دعوی سه گانه تصرف ممکن است داشته باشند، ارائه می‌دهیم.
- در تخلیه ید قراردادی وجود دارد که نحوه تخلیه ملک معلوم گردیده است. در خلع ید تصرف از ابتدا غاصبانه است.
- در دعوای خلع ید برخلاف دعاوی سه گانه تصرف ارائه سند مالکیت الزامی است. قاعده ید به تسلط و استیلا بر اموال اشاره دارد.
- اصطلاح خلع بد در اموال غیر منقول کاربرد دارد و در مورد اموال غیر منقول استفاده نمی‌شود. دعاوی تصرف عدوانی با دعوای مالکیت خلع ید متفاوت است.
- دادگاه در دعوای مالکیت در صورتی حکم علیه خوانده صادر می‌کند که خواهان مالکیت خود را اثبات کند.
- خلع ید در معنای وسیع کلمه شامل هر سه دعوای تصرف عدوانی، خلع ید به معنای اخص و تخلیه ید می‌شود.
با توجه به مراتب مذکور که از ابتدای امر بیان شد در صورتی که تصرف عدوانی، ممانعت از حق و مزاحمت ایجاد شود اقدام قانون متناسب مانند رفع تصرف و ممانعت و مزاحمت ذی نفع می‌تواند انجام دهد.
در تصرف عدوانی اجرت المثل ایام تصرف را می‌توان در دادخواست حقوقی مطالبه کرد قانون از حقوق متصرف و مالک حمایت می‌کند. مواردی که از ابدا بیان شد حاکی از حمایت قانون از حقوق جامعه است.
در صورت نیاز به دریافت مشاوره حقوقی تلفنی همین حالا رزرو وقت نمایید.
