جرم کودک آزاری و مجازات آن

کودکان سرمایه‌­های آینده هر کشور هستند که برای رشد وو پرورش نیاز به حمایت و کمک خانواده در درجه اول و اجتماع در درجه دوم دارند، به همین سبب نیز کودک آزاری جرمی است که قربانی آن نه تنها یک کودک بلکه آینده و سرنوشت کشور است.

اهمیت جرم کودک آزاری باعث شده است که در کلیه کشورها نسبت به آن قوانین کیفری خاصی تعبیه شده و آداب رسیدگی تعریف شود. در ایران چهره جرم کودک آزاری به زمان تصویب قانون مدنی در سال­‌های اولیه ۱۳۰۰ باز می­‌گردد، با این حال در سال­‌های اخیر نیز مواد جدیدی تنظیم و یا اصلاح شد که چهره جرم کودک آزاری و نتایج حاصله برای مرتکب را تشدید کرد.

با توجه به اهمیت جرم کودک آزاری، این نوشته را به بررسی آن، نحوه شکایت از کودک آزاری، مرجع صالح به رسیدگی به شکایت کودک آزاری، مجازات مرتکب و دیگر موارد مربوطه اختصاص داده‌­ایم، پس تا پایان این نوشته با ما همراه باشید تا پاسخ سوالات یاد شده را با هم و به کمک وکیل دریابیم.

کودک آزاری به چه معناست؟

در قوانین جمهوری اسلامی ایران، کودک و نوجوان به اشخاصی گفته می­‌شود که هنوز به سن ۱۸ سالگی نرسیده‌­اند. در نتیجه اشخاص تا پیش از رسیدن به سن ۱۸ سالگی طفل و نوجوان محسوب می­‌گردند. اما آیا یک نوجوان ۱۷ ساله می‌­تواند قربانی جرم کودک آزاری باشد؟ برای پاسخ به این سوال نخست باید با جرم کودک آزاری، مفهوم و مصادیق آن آشنا شویم.

قانون حمایت از کودکان و نوجوانان نه تنها کودک و نوجوان را تعریف کرده است بلکه رفتارهایی که مصداق جرم کودک آزاری خواهد بود را نیز در ماده ۲ خود بیان داشته است. مطابق با حکم این ماده، هر نوع، اذیت و آزار کودکان و نوجوانان که موجب شود به آنان، صدمات جسمانی یا روانی و اخلاقی وارد شود و سلامت جسم یا روان آنان را به مخاطره اندازد، مصداقی از جرم کودک آزاری خواهد بود.

در نتیجه آنچه که بیان شد به دست می­‌آید که آزار تنها خشونت جسمی یا وارد کردن آسیب به جسم کودک و نوجوان نیست، بلکه می‌­تواند آزارهای روانی و اخلاقی باشد.

خشونت‌­های جسمی با توجه به اینکه از خود اثر پایداری همچون جای آسیب، کبودی، زخم، شکستگی و دیگر موارد را به جا می‌گذارند، برای احراز آسان­‌تر هستند. لیکن دیگر انواع جرم کودک آزاری همچون آزارهای روانی نیز می‌­توانند با به کمک گرفتن متخصصین و روانشناسان کودک میسر شوند.

تعریف ارائه شده ضابطه را در اختیار ما قرار داده و تعیین مصادیق را بر عهده قاضی و مقام قضایی نهاده است. در نتیجه ممکن است اجبار طفل به حضور در محل­‌هایی که اصولا برای سن و وضعیت سلامت وی مناسب نیستند مصداقی از کودک آزاری باشد.

همچنان که اجبار طفل به انجام اموری همچون تکدی گری، از حیث آسیب­‌های روانی و روحی که به نام‌برده وارد می­‌سازد می‌­تواند از مصادیق کودک آزاری باشد.

در نهایت باید توجه داشت که مطابق با حکم این ماده، به خطر افتادن سلامت جسمی و روحی طفل و نوجوان، خط قرمزی است که وقوع جرم را تایید می­‌نماید، پس چنانچه کودک یا نوجوانی از محل رفتارهای دیگران من­ جمله والدین خود، در وضعیت متزلزل روانی واقع شده باشد و یا آن که اخلاقیات و اعتقاد خود به آن­‌ها را از دست داده باشد، می­‌تواند مشمول عنوان مجرمانه کودک آزاری قرار گیرد.

حال که با تعریف و مصادیق کودک آزاری آشنا شدیم، ببینیم قربانی این جرم چه اشخاصی هستند و چه اقدامی می‌­توان برای ایشان صورت داد. مشاوره حقوقی تلفنی بنیاد وکلا آماده پاسخگویی به شما می‌یاشد.

قربانی جرم کودک آزاری چه شخصی است؟

قربانی اصلی جرم کودک آزاری، همان کودک یا نوجوانی است که موضوع جرم واقع شده است. در واقع این جرم از نوع جرایم علیه اشخاص است، در جرایم علیه اشخاص که قتل نفس، قطع عضو یا ورود آسیب به منافع همچون بینایی طی آن رخ می‌­دهد، قربانیان و موضوع جرم اشخاص هستند.

در وضعیتی که قربانی جرم شخص است، طبیعی است که کودک یا نوجوان آسیب دیده نخستین قربانی محسوب گردند. قربانی هر جرمی می­‌تواند وقوع آن را به مراجع صالح اطلاع داده و دادخواهی خود را ابراز دارد.

در نتیجه کودک و نوجوانی که مورد آزار و اذیت واقع شده است، این حق را داراست که به مراجع کیفری مراجعه کرده و گزارش ماوقع رسیدگی کیفری و صدور حکم مقتضی را درخواست دارد.

با توجه به اینکه مطابق با قوانین موجود، طفل در نظام حقوقی ایران به افراد زیر ۱۸ سال گفته می­‌شود، احتمال آن که طفل یا نوجوان شخصا بتواند نسبت به اعلام وضعیت اقدام نماید وجود دارد، لیکن در صورتی که طفل در سنین پایین قرار داشته باشد، تکلیف چیست و چه شخصی به حمایت و دفاع از او برخواهد خواست.

شخصی که مراقبت از طفل یا نوجوان را بر عهده دارد همواره می­‌تواند به نیابت از وی برخی از اقدامات قانونی و حقوقی را صورت دهد که من­ جمله آن­‌ها شکایت از جرم کودک آزاری است. در نتیجه چنانچه پدر و مادر طفل، یا دیگر اشخاصی که مراقبت از طفل وظیفه ایشان است، از وقوع جرم کودک آزاری مطلع شوند، می‌­توانند آن را گزارش داده و رسیدگی کیفری را تقاضا دارند.

اما در وضعیتی که مجرم جرم کودک آزاری، همان مراقبان طفل هستند وضعیت به چه صورت خواهد بود؟ برای مثال پدر یا مادر طفل بنا به دلایل مختلفی کودک را مورد آزار و اذیت یا سواستفاده قرار می­‌دهند، در چنین حالاتی و در فرضی که کودک راسا امکان طرح شکایت نداشته باشد، تکلیف چیست؟

همان­طور که در ابتدای این نوشته ذکر شد، کودک آزاری جرمی است علیه اجتماع، در نتیجه هر شخص مطلعی می‌­تواند نسبت به طرح شکایت و گزارش ماوقع اقدام نماید.

نتیجه‌­ای که از این عبارت به دست می‌­آید اینگونه است که مقام قضایی همچون ماموران پلیس، دادستان و دادیار و بازپرس و کلا اشخاصی که در نهادهای دادخواهی ما سمت دارند به هر طریقی از وقوع جرم کودک آزاری مطلع شوند، وظیفه پیگیری کیفری را دارند.

نتیجه دیگری که از چهره اجتماعی داشتن جرم کودک آزاری به دست می‌­آید وضعیت این جرم از نوع غیرقابل گذشت بودن است. غیرقابل گذشت بودن جرم منتج خواهد شد به اینکه صرف طرح موضوع و شروع رسیدگی کافی است برای آن که رسیدگی تا انتها ادامه داشته و به هیچ وجه متوقف نشود جز با مجازات مرتکب.

حال که دانستیم چه شخص یا اشخاصی می­‌توانند جرم کودک آزاری را گزارش دهند، سوالی که پیش می­‌آید مرجعی است که صلاحیت رسیدگی به این جرم را داراست.

مرجع صالح برای رسیدگی به جرم کودک آزاری کدام مرجع است؟

در نظام حقوقی ما رسیدگی کیفری که از طریق طرح شکایت کیفری آغاز و با اجرای مجازات خاتمه می­‌یابد، در مرحله اول خود از کلانتری یا دادستانی عبور می‌­نماید.

در نتیجه آنچه که گفته شد به دست می‌­آید که گزارش جرم کودک آزاری و یا شکایت از وقوع جرم کودک آزاری، مرجع صالح عبارت خواهد بود از کلانتری یا دادستانی. با وصول گزارش به هر کدام از مراجع یاد شده، تحقیقات مقدماتی انجام شده و پرونده نزد بازپرس مطرح می­‌گردد.

بازپرس وظیفه بررسی موضوع و یافتن ادله اثباتی و نیز متهم پرونده را بر عهده دارد، پس از آن که بازپرس متهم را شناسایی و جرم واقع شده را احراز داشت قرار جلب به دادرسی صادر خواهد کرد. در مرحله بعدی دادستان ضمن مطالعه پرونده و با عنایت به قرار جلب به دادرسی صادر شده، اقدام به صدور کیفر خواست می­‌نماید.

کیفر خواست درواقع مشمول عنوان رفتار مجرمانه، متهم و قربانی جرم، ادله و مدارک اثباتی جرم و پیشنهاد مجازات است. کیفر خواست برگه­‌ایست که پرونده را از مرحله دادستانی عبور داده و وارد در دادگاه کیفری می­‌نماید.

دادستان که تنظیم کیفر‌خواست با وی بوده است، در مقام دفاع از کیفر خواست خود قرار دارد. در نتیجه متهم خود را با یک شاکی خصوصی یعنی قربانی جرم یا دیگر اشخاصی که ذکر آن در بند پیشین رفت و نیز یک شاکی عمومی یعنی دادستان رو به رو می­‌بیند.

وظیفه دادگاه کیفری و قاضی آن، کشف حقیقت است. اما نامبرده نه در طرف دادستان ایستاده و نه در طرف متهم، هر یک از طرفین اظهارات و ادله خود را ابراز می­‌کنند و قاضی از بین آن‌­ها و نیز با انجام تحقیقات لازم، حقیقت را کشف و حکم مقتضی صادر می­‌نماید.

امکان اعتراض به حکم در پرونده کودک آزاری وجود دارد و هر یک از متهم، قربانی و دادستان در مواقع قانونی می‌­توانند اعتراض خود را ثبت نماید که بررسی این موضوع خارج از بحث ما است. در نهایت و با قطعی شدن رای دادگاه، مرحله اجرای آن را خواهیم داشت که وظیفه آن با مامور اجرا و ضابطان است.

تا اینجا با مفهوم جرم کودک آزاری، قربانی جرم کودک آزاری و نیز مرتکب جرم آشنا شدیم، همچنین دانستیم که روند رسیدگی به شکایت به چه نحو است و از کجا شروع و به کجا ختم می­شود، حال در بخش بعدی قصد داریم مجازاتی که مرتکب جرم کودک آزاری با آن مواجه خواهد بود را معرفی نماییم.

اگر در این زمینه نیاز به مشاوره حقوقی تخصصی دارید از بنیاد وکلا کمک بگیرید.

مجازات مرتکب در جرم کودک آزاری چه خواهد بود؟

تا اینجا قربانیان جرم کودک آزاری را شناختیم و دانستیم که طفل و نوجوان زیر ۱۸ سال مشمول حمایت­‌های مازاد قرار دارند و من ­جمله می‌­توانند قربانی جرم کودک آزاری واقع شوند.

همچنین دانستیم که کودک آزاری اعم است از ورود آسیب به تمامیت جسمانی، سلامت روانی و نیز ثبات اخلاقی کودک. مرتکب جرم کودک آزاری نیز می‌­توانست هر شخصی من جمله والدین طفل باشند، حال در این بخش قصد داریم بررسی کنیم که مرتکب جرم کودک آزاری چه مجازاتی را متقبل خواهد شد.

قانون حمایت از کودکان و نوجوانان در مواد ۳ و ۴ خود تکلیف مجازات مرتکبین جرم کودک آزاری را تعیین کرده است، مطابق با این مواد مرتکب جرم کلاهبرداری ممکن است به حبس تا یک سال و نیز جزای نقدی به ترتیب ذیل محکوم گردد:

• چنانچه قربانی جرم کودک آزاری در اعمال خلاف همچون قاچاق به کار گرفته شده باشد مانند آن که در انجام قاچاق شرکت داده شود، اعم از آن که مستقیما در این افعال شریک شود و یا آن که برای این اهداف خرید و فروش یا بهره‌­گیری شوند، مرتکب به حبس از شش ماه تا یک سال و یا جزای نقدی از یک میلیون تومان تا دو میلیون تومان محکوم می­‌گردد.

چنانچه قربانی جرم کودک آزاری از محل وقوع جرم دچار هرگونه اذیت و آزار، شکنجه جسمی و روحی شده باشد و یا آن که سلامت و بهداشت روانی و جسمی او نادیده گرفته شده باشد و نیز در حالتی که از تحصیل نامبرده ممانعت به عمل آید، مرتکب یا مرتکبین به حبس از سه ماه و یک روز تا شش ماه و یا تا یک میلیون تومان جزای نقدی خواهند گردید.

• علاوه بر آسیب­‌های مستقیمی که به طفل وارد می­‌شود و در دو بند پیشین بیان شدند، چنانچه افراد، مؤسسات و مراکزی که به نحوی مسئولیت نگاهداری و‌ سرپرستی کودکان را بر عهده دارند وقوع هر یک از مصادیق جرم کودک آزاری را مشاهده کرده و نسبت به گزارش آن اقدام ننمایند، نام‌بردگان به عنوان مجرم کودک آزاری شناخته شده و به حبس تا شش ماه یا جزای نقدی تا پانصد هزار تومان محکوم می­‌گردند.

مصادیق جرم کودک آزاری که در قانون بیان شده است به قرار فوق است، لیکن باید در نظر داشت که چنانچه قربانی جرم کودک آزاری آسیب‌­های جسمی را روانی دیده باشد که مشمول عنوان مجرمانه دیگری باشد، مجازات آن جرایم نیز برای مرتکب تعیین می‌­گردد، همچون آن که در اثر اعمال خشونت آمیز، دست کودک از جا در برود، در این حالت یک جرم کودک آزاری داریم و یک جرم ایراد آسیب به ثالث که مجازات هر دو تعیین تکلیف می‌­گردد.

مشاوره حقوقی جرم کودک آزاری

در این نوشته با جرم کودک آزاری آشنا شدیم و دانستیم که در این جرم قربانی، طفل یا نوجوانی است که هنوز به سن ۱۸ سال تمام نرسیده است.

بیان شد که آزار و اذیت کودک می‌­تواند از نوع جسمی یا روحی یا حتی معنوی باشد. همچنین دانستیم که مرتکب جرم کودک آزاری ممکن است خانواده وی یا هر شخص ثالثی باشد.

در بخش‌­های بعدی از این نگارش دریافتیم که از جرم کودک آزاری می­‌توان به مراجع کیفری شکایت کرد، شروع رسیدگی می­‌تواند از طریق مراجعه به کلانتری­‌ها باشد و ثبت شکایت در نزد دادستانی. همچنین بیان شد که خود طفل در صورتی که به سن مناسب رسیده باشه و امکان اعلام جرم را داشته باشد، می‌­تواند اعلام کننده جرم باشد.

علاوه بر طفل پدر و مادر وی، البته در زمانی مرتکب جرم خود پدر و مادر نباشد، سایر اطرافیان و نزدیکان و حتی مطلعی که هیچ نسبتی با طفل ندارد باشد. و در نهایت همان­گونه که بیان شد، جرم کودک آزاری یک جرم عمومی بوده که قابل بخشش نیست در نتیجه اطلاع یافتن ضابطین از آن به هر نحوی که صورت گرفته باشد، برای شروع به رسیدگی و صدور حکم مقتضی کفایت می­‌کند.

ما در این نوشته تلاش کردیم کلیه ابعاد جرم کودک آزاری را پوشش داده و سوالات ذهنی موجود را مرتفع سازیم، با این حال و چنانچه سوال یا ابهامی از این حیث باقی مانده است می‌­توانید از خدمات مشاوره تلفنی و وکیل آنلاین گروه بنیاد وکلا بهره­‌مند شوید.