ترک برداشتن استخوان از لحاظ پزشکی یک جور شکستگی ناقص است که می‌تواند بر اثر دلایل زیادی چون فشار زیاد و ناگهانی، تصادفات، درگیری منجر به ضرب و جرح و غیره رخ دهد.
در قانون مجازات اسلامی برای ترک برداشتن انواع استخوان یک دیه مقرر تعیین شده است. البته گاهی مواقع نیز به آن‌ها ارش تعلق می‌گیرد.
برای آشنایی با قوانین مربوط به دیه ترک برداشتن استخوان، با وکیل متخصص در بنیاد وکلا همراه باشید.
دیه و انواع آن
از آن جایی که جان و بدن افراد در شرع و قانون مقدس است، هیچکس حق ندارد به جان و بدن آن‌ها تعرض کرده و به آن‌ها آسیبی برساند. قانون اهمیت زیادی به جسم و بدن انسان‌ها داده و هر گونه آسیب وارده به آن را مستوجب مجازات می‌داند.
طبق قوانین اگر کسی عمدا یا سهوا یا در اثر بی‌احتیاطی، سلامت دیگری را به خطر انداخته و به وی آسیب برساند؛ باید خسارت وارده را جبران نماید.
در یک تقسیم بندی دیه به سه نوع تقسیم می‌شود:
- دیه قتل و نفس که برای کشتن افراد پرداخت می‌شود.
- دیه از بین بردن منافع که شامل از بین بردن حس چشایی، بینایی، شنوایی و گویایی می‌شود.
- دیه عضو که این دیه شامل موارد مختلفی چون ایجاد جراحت، از کار انداختن، تغییر شکل و شکستگی می‌شود. ترک برداشتن استخوان نیز در دسته دیه اعضا قرار می‌گیرد.
به پولی که برای جبران خسارت بدنی به افراد داده می‌شود دیه می‌گویند. اگر میزان دیه عضو در قانون مشخص شده باشد، به آن دیه مقدر گفته می‌شود که در بین عموم همان دیه معروف است. اما اگر مقدار آن تعیین نشده باشد، ارش نامیده می‌شود.
ارش یا دیه غیر مقرر را قاضی با توجه به نظر پزشکی قانونی و مقدار آسیبی که به بدن وارد شده تعیین می‌کند.
طبق ماده ۱۷ قانون مجازات اسلامی در چند صورت مرتکب باید دیه پرداخت نماید:
- زمانی که جنایت به صورت غیر عمدی رخ داده باشد.
جنایت غیر عمدی شامل دو نوع شبه عمد و خطای محض می‌شود.
- در جنایت شبه عمد، مرتکب قصد انجام دادن فعل مجرمانه را دارد اما قصد وارد کردن آسیب به شخص را ندارد. همچنین اگر به اشتباه مرتکب آسیب شود، مثلا به تصور اینکه حیوان است شلیک کرده و بعد متوجه شود انسان است؛ شبه عمد محسوب می‌شود. اگر مرتکب در این شرایط باعث شود تا یکی از استخوان‌های بدن فرد ترک بردارد، ملزم به پرداخت دیه یا ارش می‌شود.
- در جنایت خطای محض، فرد نه قصد انجام فعل مجرمانه را دارد و نه قصد آسیب رساندن به فرد را دارد اما کار وی باعث وارد شدن آسیب به وی می‌شود.
مثلا در هنگام خواب یا بیهوشی کاری انجام می‌دهد و باعث ایراد جنایت می‌شود. همچنین زمانی که فرد صغیر یا مجنون صدمه‌ای به دیگران وارد می‌کند، از نوع خطای محض به شمار می‌رود. یکی دیگر از نمونه کارهایی که در زمره جرائم خطای محض جای می‌گیرد، خطاهای پزشکی است.
- در جنایات عمدی که امکان قصاص وجود نداشته باشد.
منظور از جنایت عمدی جنایاتی است که مرتکب قصد و انگیزه ارتکاب جنایت را داشته باشد، یا اینکه عمدا کاری را انجام دهد که موجب قطع عضو یا صدمه رسیدن به آن شود. یا اینکه کاری را در برابر افراد پیر، ضعیف و ناتوان انجام دهد که می‌داند منجر به آسیب دیدن فرد می‌شود.
همچنین در ماده ۴۰۱ قانون مجازات اسلامی آمده است: «در جنایت مامومه، دامغه، جائفه، هاشمه، مُنقّله، شکستگی استخوان و صدماتی که موجب تغییر رنگ پوست یا ورم بدن می‌شود، قصاص ساقط است و مرتکب علاوه بر پرداخت دیه به تعزیر مقرر در کتاب پنجم «تعزیرات» نیز محکوم می‌شود.»
بنابراین در جنایاتی که منجر به ترک خوردن استخوان‌های بدن می‌شود، فرد قصاص نشده و ملزم به پرداخت دیه یا ارش می‌شود. شما می‌توانید همین حالا مشاوره حقوقی مخصوص به دیه رزرو نمایید.
دیه ترک برداشتن در قانون مجازات اسلامی
در ماده ۵۶۹ قانون مجازات اسلامی، مواردی به ترک برداشتن استخوان اختصاص یافته است. طبق این مواد دیه ترک برداشتن و شکستگی استخوان از همدیگر جدا است. در این ماده آمده است: «دیه ترک برداشتن استخوان هر عضو چهار پنجم دیه شکستن آن عضو است.»
البته میزان دیه ترک برداشتن استخوان اعضای بدن، مانند ترک برداشتن ترقوه، دندان یا دست با همدیگر متفاوت است. از آن جایی که دیه شکستن استخوان‌ها در بدن به صورت جداگانه تعیین شده است، بنابراین دیه ترک برداشتن هر استخوان نیز با همدیگر متفاوت خواهد بود. چرا که دیه ترک برداشتن بر اساس دیه شکستگی همان استخوان محاسبه می‌شود.
برای آشنایی بهتر با دیه ترک برداشتن استخوان، در ادامه به نمونه‌های مهم آن خواهیم پرداخت. شما می‌توانید در این زمینه با وکیل تلفنی نیز دریافت نمایید.
دیه ترک برداشتن استخوان
همان‌طور که گفته شد، جنایتی که موجب ترک برداشتن استخوان می‌شود چه عمدی و چه غیر عمدی باشد، مرتکب ملزم به پرداخت دیه خواهد بود. برای همین قانون مقدار آن را بر اساس دیه شکستگی استخوان تعیین کرده است.
طبق ماده ۵۶۹ قانون مجازات اسلامی، «دیه شکستن استخوان هر عضو یک پنجم دیه آن عضو است و اگر بدون عیب درمان شود چهار پنجم دیه شکستن آن است.» بنابراین برای تعیین میزان دیه شکستگی استخوان باید دیه عضو را محاسبه نمود.
طبق قانون مجازات اسلامی اعضایی که یکی از آن‌ها در بدن وجود دارد، اگر به طور کامل از بین برود مقدار دیه کامل به آن تعلق خواهد گرفت. اما اعضایی که دو تا از آن‌ها در بدن وجود دارد، هر دو عضو با هم یک دیه کامل دارند و هر عضو نصف دیه کامل را خواهد داشت.
مثلا در شکستگی استخوان پا، ابتدا باید مقدار دیه یک پا که نصف دیه کامل می‌شود را محاسبه کرد و یک پنجم آن دیه شکستگی خواهد بود. سپس دیه ترک خوردن استخوان پا، چهار پنجم دیه شکستگی پا تعیین می‌شود.
دیه ترک برداشتن دندان
ترک برداشتن دندان نیز یکی از مواردی است که قانون آن را مورد توجه قرار داده است. در ماده ۶۲۰ قانون مجازات اسلامی آمده است که ایجاد ترک در دندان اگر به نحوی باشد که در حکم از بین رفتن کامل دندان قرار گیرد، مستوجب پرداخت دیه خواهد بود. اما اگر ترک قابل درمان باشد، به آن ارش تعلق می‌گیرد. در نیتجه دیه ترک برداشتن دندان بر اساس دیه آن دندان محاسبه می‌شود.
در ماده ۶۱۶ همین قانون دندان‌ها تفکیک شده و برای هر کدام دیه جداگانه‌ای در نظر گرفته شده است. دیه دندان طبق این ماده عبارتند از:
دیه دندان‌های جلو
دندان‌های پیش، چهارتایی و نیش که از هر کدام دو عدد در بالا و دو عدد در پایین وجود دارد، روی هم رفته ۱۲ عدد می‌شود و به هر کدام یک بیستم دیه کامل تعلق خواهد گرفت.
دیه دندان‌های عقب
دندان‌هایی که در چهار سمت پایانی دهان در بالا و پایین قرار دارند و جمعه شانزده عدد می‌شوند، به هر کدام یک چهلم دیه کامل تعلق می‌گیرد.
بنابراین دیه ترک برداشتن دندان‌های ردیف جلو در سال ۱۴۰۲، مبلغ ۴۵ میلیون تومان خواهد بود و دیه ترک برداشتن دندان‌های عقب معادل ۲۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است.
البته این میزان در صورتی است که دندان به طور کامل از بین برود در غیر این صورت با نظر پزشکی قانونی و قاضی به آن ارش ترک خوردن تعلق می‌گیرد.
دیه ترک خوردن استخوان ترقوه
استخوان ترقوه نیز یکی دیگر از مواردی است که قانون صریحا در مورد ترک خوردن آن صحبت کرده است. طبق ماده ۶۵۷ قانون مجازات اسلامی، دیه ترک برداشتن هر کدام از استخوان‌های ترقوه سی و دو هزارم دیه کامل خواهد بود.
بنابراین دیه ترک برداشتن استخوان ترقوه در سال ۱۴۰۲ معادل ۲۸ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان است. استخوان ترقوه از جمله مواردی است که ترک برداشتن آن در هر صورت به آن دیه تعلق می‌گیرد و موجب ارش نمی‌شود.
دیه ترک برداشتن استخوان‌های دنده
قانونگذار ترک برداشتن قفسه سینه را نیز با توجه به اینکه استخوان‌های محیط بر قلب ترک برداشته باشد یا نه، بدین شرح تعیین کرده است:
اگر هر کدام از دنده‌های قفسه سینه که در محیط قلب قرار گرفته‌اند، ترک بردارند؛ یک هشتادم دیه کامل به آن تعلق می‌گیرد. اگر ترک برداشتن مربوط به دیگر دنده‌ها باشد، مبلغ آن هفت هزارم دیه کامل خواهد بود.
با توجه به نرخ دیه در سال ۱۴۰۲، مبلغ دیه ترک برداشتن استخوان‌های محیط قلب ۱۱ میلیون و ۲۵۰ هزارم تومان بوده و مبلغ دیه دیگر دنده‌ها معادل ۶ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان است.
دیه ترک برداشتن استخوان دست
بر اساس ماده ۵۶۹ قانون مجازات اسلامی، دیه ترک برداشتن استخوان دست معادل چهار پنجم دیه شکستن آن است. با توجه به نرخ دیه تعیین شده در سال ۱۴۰۲، مبلغ دیه ترک برداشتن دست ۷۲ میلیون تومان است.
دیه ترک برداشتن استخوان پا
در مورد ترک برداشتن استخوان پا نیز به همین صورت عمل خواهد شد. از آن جایی که دیه دست و پا در موارد قطع عضو و از کار افتادگی یکسان است، دیه ترک برداشتن آن نیز یکسان خواهد بود. بر اساس نرخ جدید دیه کامل در سال ۱۴۰۲، مقدار دیه ترک برداشتن استخوان پا ۷۲ میلیون تومان است. که مرتکب باید به مجنی علیه بپردازد.
دیه ترک برداشتن فک
قانونگذار در ماده ۶۳۳ قانون مجازات اسلامی، بین فک بالا و پایین تفکیک قائل شده و می‌گوید: شکستگی فک پایین در زمره قوانین مربوط به شکستگی استخوان جای می‌گیرد و شکستگی استخوان فک بالا، مشمول حکم شکستگی استخوان‌های سر و صورت خواهد بود.
طبق ماده ۵۶۹ قانون مجازات اسلامی که دیه ترک برداشتن استخوان را برابر چهار پنجم دیه شکستن آن عضو دانسته است. در صورت ترک برداشتن فک پایین، دیه آن چهار پنجم دیه کامل فک خواهد بود. و دیه ترک برداشتن فک بالا بر اساس دیه شکستگی استخوان سر و صورت محاسبه می‌شود.
مهلت پرداخت دیه ترک برداشتن استخوان
مهلت پرداخت دیه ترک برداشتن استخوان‌های بدن، به همان نحوی که در قانون مقرر شده است پرداخت می‌شود. طبق قانون مهلت پرداخت دیه با توجه به نوع جرم صورت گرفته متفاوت خواهد بود.
اگر ترک برداشتن استخوان در نتیجه جنایت شبه عمد رخ داده باشد، مرتکب باید ظرف دو سال قمری از هنگام وقوع جنایت دیه را پرداخت نماید. مگر اینکه طرفین به نحو دیگری توافق کرده باشند.
مهلت پرداخت دیه در جرائم شبه عمد، دو سال قمری از زمان وقوع جنایت است. در جنایت غیر عمدی از نوع خطا محض، مرتکب باید در طول سه سال قمری از تاریخ انجام جنایت دیه را پرداخت کند.
عواقب عدم پرداخت دیه ترک برداشتن
اگر مرتکب از پرداخت دیه مقرر شده در قانون در مدت زمان مشخص سرباز زند، می‌توان برای وی حکم جلب را صادر نمود یا اینکه به دستور دادگاه اموالش را توقیف کرد.
مجازات تعزیری برای جنایت منجر به ترک برداشتن استخوان
معمولا قانون برای جرائمی که به صورت عمدی رخ داده و با ضرب و جرح باعث آسیب رساندن به افرد می‌شود، مجازات تعزیری تعیین نموده است.
چنانچه در ماده ۴۰۱ قانون مجازات اسلامی آمده و برای هر گونه آسیب وارد شده در صورت ضرب و جرح عمدی مجازات تعزیری دو تا پنج سال حبس را در نظر گرفته است.
اما با توجه به ماده ۶۱۴ همین قانون که مصوب سال ۱۳۷۵ است، مجازات تعزیر در جرائم عمدی را شامل نقصان، شکستن، از کار افتادن عضوی از اعضا، بیماری دائمی، فقدان یا نقص یا یکی از حواس یا منافع یا زوال عقل مجنی علیه دانسته است.
بنابراین می‌توان گفت که اگر جرم وارده موجب ترک برداشتن استخوان شده باشد، مرتکب تنها به پرداخت دیه مکلف می‌شود. اما در جرائم عمدی اگر مرتکب هنگام ضرب و جرح با خود سلاح سرد یا گرم به همراه داشته باشد؛ حتی اگر عمل وی هیچگونه آسیبی هم به فرد وارد نکند به مجازات ۱ تا ۳ ماه حبس محکوم خواهد شد. همچنین عدم پرداخت دیه توسط مرتکب نیز می‌تواند منجر به حبس تعزیری وی شود.
چگونگی شکایت برای ترک برداشتن استخوان
از آن جایی که قانون ترک برداشتن استخوان چه به صورت عمدی و غیرعمدی را جرم به شمار آورده است، بنابراین در صورت رخ دادن این اتفاق می‌توان از مرتکب شکایت نمود.
برای شکایت ترک برداشتن استخوان ابتدا باید به کلانتری مراجعه کرده و پرونده کیفری تشکیل داد. بعد از تشکیل پرونده برای میزان آسیب وارده باید به پزشکی قانونی مراجعه کرده و نظر کارشناسان این مرکز را دریافت نمود. سپس پرونده پزشکی به دادسرا ارجاع داده شده و ابلاغیه برای متهم صادر می‌شود.
در نهایت دادسرا پرونده را به دادگاه صالح ارجاع داده و نظر نهایی و میزان دیه مشخص خواهد شد.
پیگیری پرونده کیفری ترک برداشتن استخوان با بنیاد وکلا
ترک برداشتن استخوان یکی از مواردی است که ممکن است در اثر وقایع بسیاری رخ دهد. تصادفات رانندگی یکی از شایع‌ترین مواردی است که منجر به ترک برداشتن استخوان‌های مختلف بدن می‌شود.
از آن جایی که دیه ترک برداشتن هر استخوان با توجه به دیه شکستگی استخوان مورد نظر محاسبه و پرداخت می‌شود، بهتر است در تنظیم لایحه و شکوائیه از نظر کارشناسان حقوقی و وکلا استفاده کرد.
مجموعه حقوقی بنیاد وکلا، با داشتن بیش از هزار وکیل و کارشناس حقوقی به صورت شبانه روزی به شما مشاوره حقوقی آنلاین و تلفنی ارائه می‌نمایند. در صورت نیاز می‌توانید برای محاسبه مقدار دیه و چگونگی تنظیم شکوائیه و لایحه ترک برداشتن استخوان نیز از آن‌ها مشاوره دریافت نمایید.
با درود .همکار محترم مقاله مفید فایده بود با سپاس امین ولی زاده کارشناس ارشد حقوق