مرسوم است که بسیاری از امور مربوط به منزل از جمله آشپزی، نظافت، انجام امور مربوط به تربیت فرزندان و مسائلی از این قبیل را خانم ها در طول زندگی مشترک انجام می دهند.
حال آنکه انجام این امور را نمی توان نوعی تکلیف برای ایشان در نظر داشت و به همین دلیل در شرایط بخصوصی زن می تواند اجرت المثل ایام زندگی مشترک خود را مطالبه نماید.
هیچ مردی نمی تواند تا زمانی که تمامی حقوق همسرش را پرداخت نکرده است، او را طلاق دهد و هر اندازه که مدت زندگی مشترک بیشتر باشد، این حقوق نیز افزایش می یابد و به همین دلیل بسیاری از مردانی که بدون هیچ دلیل منطقی قصد طلاق دادن همسر خود را دارند، از این اقدام منصرف می شوند.
یکی از این حقوق ویژه که شرع و قانون برای زنان در نظر گرفته، اجرت المثل است.
اجرت المثل به معنای پرداختن اجرت کارهایی است که زن در خانه شوهر انجام داده در حالی که این امور از وظایف شرعی او نبوده و برای این کار قصد تبرع (مجانی بودن) نیز نداشته باشد. در این موارد، شوهر موظف به پرداخت اجرت المثل این کارها است.
این اجرت به حکم قانون (ماده ۳۳۶ قانون مدنی و ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده) و متناسب با کارهایی است که زن در خانه انجام داده و پرداخت آن ارتباطی با دارایی شوهر ندارد و در هر صورت باید پرداخت شود.
اجرت المثل دستمزد انجام امور منزل است که در طول سال های زندگی مشترک، زن به دستور مرد انجام می دهد و شرطی برای انجام رایگان آنها نبسته باشد، در صورتی که طلاق به درخواست مرد باشد، با بررسی کارشناس و تعیین مبلغ توسط ایشان، زن می تواند اجرت المثل را دریافت کند.
امروزه با گسترش ارتباطات انسانی، طلاق به یکی از جنجالی ترین مباحث حقوقی و خانوادگی تبدیل شده است. مواردی که شاید در زمان های قدیم حتی سخن گفتن از آنها تابو بود، این روزها نقل کلام هر شخصی با هر جنسیت و سن شده است.
هرگاه بحث از طلاق به میان می آید، به دنبال آن صحبت از مهریه، نفقه، نحله و غیره نیز می شود که در ادامه به بیان توضیحاتی در باب اجرت المثل و شرایط لازم برای دریافت آن پرداخته می شود.
عبور از این مراحل بدون دغدغه و مشغولیت ذهنی تنها با مشورت با مشاور حقوقی کاردان و وکیل پایه یک دادگستری متخصص در امور خانواده و طلاق میسر است. با انتخاب یک وکیل خوب می توان این مشکلات حقوقی را حل کرد.
درخواست اجرت المثل ایام زناشویی
از آنجا که قوانین اسلامی به جایگاه زن و خانواده اهمیت می دهد و زن را فراتر از تعریف ابزاری آن برای انجام کارهای خانه مانند شستن ظروف و جارو کردن و غیره درنظر می گیرد و در عوض دو مقام بالاتر در نقش همسر و مادر به او می دهد، پس نمی تواند او را به عنوان یک خدمتکار در خانه تعریف کند.
از این رو، زن می تواند در مقابل انجام این کارها در منزل از شوهرش تقاضای دستمزد کند که این دستمزد، اجرت المثل ایام زوجیت نام دارد. در ضمن دریافت این اجرت منافاتی با دریافت نصف اموال مرد ندارد و زن می تواند هر دو مورد را دریافت کند.
اگر در خصوص مبلغ به توافق نرسند، زن می تواند با ارائه دادخواست، اجرت المثل دوران زناشویی را بخواهد؛ این حق از حقوق شرعی و قانونی زنان است که وقتی طلاق از طرف مرد باشد قابل مطالبه است.
هنگامی که مرد درخواست طلاق دهد و زن ناراضی باشد، وکیل پایه یک دادگستری باید براساس سال های زندگی مشترک دادخواست تنظیم کند تا میزان اجرت المثل تعیین شود و پس از صدور رای قطعی بر پرداخت آن، مرد موظف به پرداخت یا تقسیط آن می شود؛ در غیر اینصورت دادگاه برای مرد، حکم جلب صادر می کند.
تمکین
این لغت به معنای فرمانبرداری است و به وظایفی که زن پس از ازدواج باید انجام دهد، گفته می شود و بر دو نوع است:
- تمکین عام: تکالیف زن بر اساس شرع و قانون؛ مثلا ادامه تحصیل و کار کردن زن در بیرون از منزل بدون اجازه شوهرش مجاز نیست.
- تمکین خاص: انجام وظایف زناشویی
شرایط درخواست اجرت المثل
- اثبات انجام کارهای مرتبط در منزل توسط زن
- مبادرت به انجام این کارها به دستور مرد
- عدم انجام کارها به صورت رایگان و برای رضای خدا
مراحل درخواست
ارائه دادخواست برای دریافت توسط زن یا وکیل پایه یک دادگستری
مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و پرداخت هزینه ها
تنظیم دادخواست تخصصی مورد نظر
معیارهای تعیین اجرت المثل برای زن
پس از اثبات شایستگی زن برای دریافت، کارشناس باید با درنظرگرفتن معیارهایی متعدد که برخی از آنها در ادامه گفته شده، مبلغ را اعلام کند.
- سطح تحصیلات و وضعیت اشتغال
- تعداد فرزندان و محل زندگی
- داشتن خدمتکار و امکانات رفاهی خانواده
به عنوان مثال، شاغل بودن زن ممکن است موجب شود که زن، اجرت کمتری دریافت کند.
شرایط دریافت اجرت المثل
شرایط مطالبه اجرت المثل توسط زوجه عبارتند از:
- دعوی طلاق باید از طرف زوج باشد.
- انجام امور منزل باید به دستور به زوج باشد.
- زوجه قصد تبرع نداشته باشد؛ یعنی کارها را رایگان انجام ندهد. در رویه‌های قانونی اصل بر این است که کارها به رایگان انجام نشده است.
- اجرت المثل مربوط به کارهایی است که جزو وظایف شرعی و قانونی زن نباشد.
اجرت المثل زنان شاغل
اگرچه اشتغال زن در دریافت حق اجرت المثل او تاثیرگذار نیست ولی در محاسبه میزان دریافتی او تاثیر بسزایی دارد، اشتغال زن به طور یقین در میزان دریافتی اجرت المثل او تاثیرگذار است.
در محاسبه اجرت المثل زنان شاغل، فرض این است که زنان شاغل بیشتر در خارج از خانه بوده و بنابراین برای رسیدگی به امور خانه زمان کمتری را صرف می کنند و به همین دلیل زنان خانه دار باید اجرت المثل بیشتری دریافت کرده و زنان شاغل هم اجرت المثل کمتری را دریافت خواهند کرد.
البته اشتغال زن مانع رسیدگی او به کارهای خانه نیست و او می تواند در عین اشتغال به کارهای خانه نیز رسیدگی کند.
شروط ضمن عقد
زن می تواند در هنگام عقد، تکلیف اجرت المثل را در عقدنامه روشن کند. مثلا می تواند شرط کند که به ازای انجام کارهای خانه مبلغی را به درخواست مرد دریافت کند یا شرط کند که چنین مبلغی هیچگاه به او پرداخت نخواهد شد و یا اینکه به گونه ای با هم به توافق برسند.
گاهی بدون قید شدن این شروط در عقدنامه، مرد بخشی از اموال خود را به ازای اجرت المثل زن به نام او می کند که البته در این حالت بهتر است که مرد یک رسید کتبی از زن بگیرد تا از وقوع اتفاقات احتمالی در آینده جلوگیری کند.
به دلیل پیچیده بودن مبحث اجرت المثل بهتر است قبل از هر اقدامی با یک وکیل پایه یک دادگستری مشاوره حقوقی آنلاین یا حضوری بگیرید تا به آسانی بتوانید این موضوع را در دادگاه پیگیری کنید.
مراحل دادرسی اجرت المثل
- تعیین کارشناس
- اعتراض به نظر کارشناس تا ۳ مرحله
- تایید نظر کارشناس توسط یک هیئت ۳ نفره و درصورت لزوم یک هیئت ۵ تا ۷ نفره
مدارک لازم برای دریافت اجرت المثل
- سند ازدواج یا رونوشت آن که در دفترخانه اجرای عقد نکاح موجود است.
- کارت ملی یا شناسنامه
- دادخواست دریافت اجرت المثل
- تعیین کارشناس دادگستری برای بررسی اجرت المثل
- وکالت نامه الکترونیکی وکیل پایه یک دادگستری (اگر پرونده به وکیل سپرده شود).
مزیت های دریافت اجرت المثل توسط وکیل دادگستری
اگر وکیل پایه یک دادگستری پیگیری پرونده را بر عهده گیرد، محاسنی به همراه دارد:
- کوتاه شدن پروسه دریافت اجرت المثل
- عدم نیاز به حضور زن در مراجع قضایی
- توقیف اموال توسط وکیل در صورت شناسایی آنها
- درخواست نحله زن توسط وکیل (اگر ثابت شود که زن قصد کار بدون دستمزد را داشته است).
نحله به معنای بخشش است و اشاره به مبلغی می کند که توسط دادگاه و طبق شرایطی خاص به زن داده می شود.
وکیل دادگستری با بررسی شرایط اعلام میکند که آیا اجرت المثل به زن تعلق می گیرد یا خیر. وکیل تلفنی و حضوری، وضعیت زن و قانون را بررسی می کند و اگر برای دفاع از موکل شانسی وجود داشته باشد، پرونده را قبول می کند و با مدارک مستند به دفاع از او می پردازد.
نکات حقوقی
- اگر زن برای چند سال زندگی را ترک کند؛ براساس قانون، شایستگی دریافت اجرت المثل آن سالها را ندارد.
- اگر زن درخواست طلاق دهد یا طلاق به خاطر سوء رفتار زن و یا طلاق توافقی باشد، زن نمی تواند اجرت المثل دریافت کند.
- اگر زن واجد شرایط دریافت اجرت المثل شود و مرد آن هزینه را پرداخت نکند، می تواند مرد را زندانی کند.
- زن باید با توجه به مبلغ اجرت المثل به شورای حل اختلاف و یا دادگاه خانواده مراجعه کند.
- زن در طول زندگی مشترک نمی تواند درخواست اجرت_المثل دهد.
- در دوران عقد و در نکاح موقت، اجرت_المثل به زن تعلق نمی گیرد.
- در صورتی که طلاق از سمت زوجه مطرح شود، معمولا اجرت المثل تعلق نمی‌گیرد.
- در صورت اثبات نشوز زن (بداخلاقی شدید و بدرفتاری و نیز عدم تمکین)، حتی در صورت طرح دعوی طلاق از سمت زوج، به زن اجرت_المثل تعلق نمی‌گیرد.
- اگر زن مستحق اجرت_المثل نباشد، می‌تواند از دادگاه تقاضای نحله نماید. نحله هدیه‌ای است که زوج در هنگام طلاق باید به زوجه پرداخت نماید. میزان نحله توسط دادگاه و براساس شرایط مالی مرد و موقعیت زن تعیین می‌گردد.
- زن نمی‌تواند هم اجرت_المثل و هم نحله را مطالبه نماید.
- در صورتی که تکلیف اجرت_المثل در شروط ضمن عقد مشخص شده باشد، دادگاه بر اساس آن عمل خواهد کرد.
- در صورتی که زن از شوهر خود وکالت طلاق داشته باشد و براساس وکالت نامه حق اخذ اجرت_المثل را داشته باشد، می‌تواند در هنگام طلاق آن را مطالبه نماید.
مبلغ اجرت المثل چقدر است؟
معمولا بانوانی که برای طلاق اقدام میکنند، پس از اطلاع از امکان مطالبه این پول، در اولین قدم از وکلا میپرسند: اجرت المثل سالی چقدر است؟
واقعیت این است که اجرت المثل زنان در موارد مختلف با هم متفاوت است و مبلغ یکسانی برای افراد در نظر گرفته نمی‌شود. تعیین این مبلغ با نظر قاضی و بوسیله کارشناس صورت می‌گیرد.
فرمول محاسبه هم معمولا به این صورت است که یک مبلغ پایه در نظر میگیرند و به ازای هر سال زندگی مشترک، ضریبی را به آن اضافه میکنند.
در کل، هم اکنون به طور میانگین، برای هر سال زندگی مشترک، مبلغی بین یک تا یک و نیم میلیون تومان و در برخی موارد بیشتر اجرت المثل تعیین میشود. البته همانطور که قبلا اشاره کردیم، این مبلغ تقریبی بوده و برای تمامی افراد یکسان نیست.
وکیل پایه یک دادگستری با بررسی شرایط اعلام میکند که آیا اجرت المثل به زن تعلق می گیرد یا خیر. وکیل پایه یک دادگستری، وضعیت زن و قانون را بررسی می کند و اگر برای دفاع از موکل شانسی وجود داشته باشد، پرونده را قبول مینماید و با مدارک مستند به دفاع از او می پردازد.
به دلیل پیچیده بودن مبحث اجرت المثل بهتر است قبل از هر اقدامی با مشاوره حقوقی تخصصی مشورت نمایید تا به آسانی بتوانید این موضوع را در دادگاه پیگیری نماید.
