چکوصول مطالبات

چک و انواع و ارکان آن

راهنمای مطالعه

چک یکی از اسناد تجاری است که در یک برگه مخصوص نوشته می شود.

علت اینکه قانون گذار تصمیم به تعریف چک نمود این بود که چک جایگزینی برای پول نقد شود و وسیله ای برای پرداخت های نقدی باشد، تا افراد در معاملات روزمره خود به جای پول از آن استفاده کنند.

نوشته های مشابه

در واقع چک زمانی باید صادر می شد که صادر کننده به اندازه وجه چک در حساب خود پول دارد و به جای دریافت پول از بانک و پرداخت آن به دیگری، اقدام به صدور چک می کرد.

در حال حاضر هر چند در استفاده از چک، از فلسفه وجودی آن دور شده ایم اما هنوز هم چک به عنوان یکی از مهمترین اسناد تجاری مورد استفاده مردم و تجار است.

از این رو در این مقاله ابتدا بیان می کنیم چک چیست و سپس انواع چک و ارکان چک را مورد بررسی قرار می دهیم.

چک چیست؟

طبق قانون، چک نوشته ای است که به واسطه آن صادر کننده به محال علیه (محلی که پول در آن قرار دارد مثل بانک) دستور می دهد تا همه یا بخشی از پولی که نزدش هست را به دارنده چک بپردازد.

برای صدور چک باید نکاتی را رعایت کرد از جمله اینکه صادر کننده چک باید مواردی که در متن چک قید شده است را به طور صحیح و بدون قلم خوردگی و خط خوردگی  تکمیل نماید.

مهمترین این موارد نوشتن مبلغ چک به عدد و حروف، نوشتن تاریخ به حروف و عدد و نوشتن محل صدور چک و امضای چک است؛ در صورتی که چک دارای خط خوردگی باشد، می توان در پشت چک کلمه یا عدد درست را نوشت و با امضا تایید کرد .

نکته مهم در مورد چک این است که چک تنها با امضا معتبر است و درج مهر یا اثر انگشت به جای امضا قابل قبول نیست؛ برای همین است که در بانک ها هنگام ارائه چک ابتدا امضا مندرج در چک را با نمونه امضا صاحبِ حساب مطابقت می دهند.

نکته دیگر این است که صادر کننده در هنگام صدور چک باید در حساب جاری خود به اندازه مبلغی که در چک می نویسد، وجه داشته باشد.

هم چنین چک باید برای همان روز صادر شود و به اصطلاح چک به روز باشد، اما صادرکنندگان معمولا به این موضوع اهمیتی نمی دهند و اقدام به صدور چک وعده دار می کنند که اگر چه غیر قانونی نیست اما با دردسرهایی برای صادر کننده و دارنده همراه است.

چک باید به محض اینکه به بانک تحویل داده می شود، در صورتی که شامل موارد چک برگشتی نباشد، پرداخت شود.

در صورتی که صادر کننده چک برای پرداخت وجه چک از طرف بانک شرطی گذاشته باشد، بانک بدون توجه به این شرط، وجه را پرداخت خواهد کرد.

 انواع چک

در قسمت قبل به توضیح این سوال که چک چیست پرداخته شد و برخی از مهم ترین احکام مربوط به صدور چک بررسی شده؛ با این حال اطلاع از اینکه انواع چک چیست، ضروری است و به همین دلیل در این قسمت برخی از مهم ترین انواع چک را توضیح خواهیم داد:

چک عادی:

چکی است که صاحب حساب آن را در وجه سایر افراد صادر می کند؛ این نوع از چک ها اعتبار پرداختی خاصی ندارند و تنها به اعتبار صاحب حساب می توان به آنها اطمینان کرد.

بنابراین توصیه می شود تنها از افرادی که به حساب آنها مطمئن هستید یا شناخت کافی از آنها دارید، چک عادی دریافت کنید.

چک تایید شده:

برخلاف چک های عادی این چک ها از اعتبار پرداختی بالاتری برخوردارند؛ زیرا بانک وجود وجه چک را در حساب تایید می کتد.

به این ترتیب که حساب صادر کننده را به میزان مبلغ مندرج در چک جدا و مسدود می کند و وجه تأیید شده را تنها به دارنده چک پرداخت می کند.

چک تضمین شده یا بانکی:

چکی است که به تقاضای مشتری توسط بانک صادر می شود.

این چک در وجه خود بانک صادر کننده و یا یکی از شعب همان بانک خواهد بود؛ مزیت این چک، تضمین پرداخت وجه توسط بانک است.

چک رمز دار یا بین بانکی:

چکی است که به تقاضای مشتری توسط بانک برای یکی از بانک های دیگر در سطح کشور صادر می شود و در واقع باعث انتقالات مالی از حساب بانکی مشتری به بانک دیگر می شود . این چک ها همراه با رمز صادر می شوند.

چک مسافرتی:

چکی است که در عرف تحت عنوان تراول چک شناخته شده است؛ در واقع چکی است که توسط بانک صادر می شود و مبلغ چک بر روی آن درج شده است.

چک سفید امضا:

چکی است که توسط صادرکننده امضا شده است، اما نام دارنده ، تاریخ چک و سایر موارد در آن قید نشده است.

چک مدت دار:

چک مدت دار یا وعده دار چکی است که امروز برای مدتی بعد صادر شود و تاریخ صدور و سررسید آن متفاوت باشد، مثلا تاریخ صدور چک ۱۲ / ۱۰ / ۹۶ باشد اما تاریخ سر رسید چک ۰۱/۰۲/ ۹۷ باشد.

ارکان چک

برای صادر کردن هر ورق چک، باید سه رکن مهم وجود داشته باشند.

بنابراین ارکان چک عبارتند از:

  • صادر کننده چک:

صادر کننده در واقع صاحب حساب است و ورق چک را تکمیل و امضا می کند.

  • دارنده چک:

کسی که چک برای او صادر شده است، چک می تواند در وجه شخص معین صادر شود باشد.

همچنین کسی که چک با پشت نویسی یا وراثت، به او منتقل شده است هم دارنده چک محسوب می شود.

طبق قانون تنها دارنده چک می تواند اقدام به شکایت کیفری از چک برگشتی کند.

طبق قانون صدور چک (که قانون ناظر بر شکایت کیفری از چک است) دارنده چک کسی است که اولین بار چک را به بانک ارائه کرده است و برای برگشت زدن چک گواهی عدم پرداخت را دریافت کرده است.

بنابراین دقت کنید که اگر کسی که چک به نام او صادر شده، دیگری را به نمایندگی از خود برای برگشت زدن چک به بانک می فرستد، باید در پشت برگه چک بنویسد که این فرد نماینده در برگشت زدن چک از جانب اوست.

در ادامه باید گفت صدور چک در وجه حامل ممنوع شده است و وجه چک تنها به کسی که چک به نام او صادر یا پشت نویسی شده پرداخت می شود.

  • مُحال علیه چک:

در اسناد تجاری، محل به معنای پول است.

چک بی محل یعنی چکی که پول در حساب آن وجود ندارد.

محال علیه به معنی محلی است که  پول یا اعتبار چک در آنجا وجود دارد و نگه داری می شود.

محال علیه در چک صرفا بانک است؛ در سند تجاری چک، صادر کننده چک به محال علیه دستور می دهد تا وجه مندرج در چک را به دارنده آن بپردازد.

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۱ رای

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا