سفتهکارگر - کارمند

گرفتن سفته از کارگر – کارمند

بسیار پیش می‌­آید که در حین استخدام توسط یک شرکت جدید از شما سفته بخواهند. دلیل این امر از نظر کارفرمایان، تضمین حسن انجام کار کارمند و نیز نگه داشتن ضمانتی است که در صورت ایراد خسارت توسط کارمند بتوانند از محل آن خسارت‌­های وارده را جبران نمایند.

اما آیا گرفتن سفته از کارگران و کارمند امری قانونی است؟ آیا کارمند می­‌تواند از ابراز سفته خودداری نماید؟ آیا کارفرما به هر نحوی که تمایل داشته باشد می‌­تواند سفته‌­ای که در اختیار دارد را اجرایی سازد؟ اگر پس از خاتمه رابطه کاری کارفرما از بازگرداندن سفته خودداری کند کارمند چه گزینه‌­هایی در پیش روی خود دارد؟

البته این موضوع فقط از طرف کارمندان حائز اهمیت نیست، بلکه جواب این سوالات برای کارفرمایان نیز مفید و موثر است. برای پاسخ به سوالات فوق نخست ضروری است که با سفته، کاربردها و قوانین آن و نقش وکیل متخصص آشنا شویم.

سفته

سفته که در قانون تجارت به عنوان فته طلب شناخته می­‌شود به عنوان یکی از اسناد تجاری قوانین خاص خود را داراست. به موجب ماده ۳۰۷ قانون تجارت، فته طلب به سندی می­‌گویند که امضاکننده آن تعهد پرداخت مبلغ معینی را کرده است.

زمان پرداخت وجه فته طلب می‌­تواند در تاریخ معینی باشد و یا هر گاه که دارنده سند مطالبه نماید. همچنین ممکن است که فته طلب را در وجه شخص معینی تنظیم کنند و یا آن که در وجه حامل باشد.

از آنچه که بیان شد نتایج چندگانه‌­ای می­‌توان گرفت که به شرح ذیل است:

  1. سفته نمایانگر بدهکار بودن امضا کننده آن است.
  2. منتفع از سفته یا به عبارت دیگر شخصی که می‌­تواند وجه سفته را دریافت کند ممکن است شخص معینی باید که در سفته نام وی ذکر شده و یا آن که هر دارنده آن این حق را داشته باشد.
  3. زمان پرداخت وجه سفته ممکن است در تاریخ معینی باشد و یا در هر زمانی که دارنده سفته آن را مطالبه نماید.

علاوه بر ماده ۳۰۷ که به تعریف سفته و نتیجه امضای آن پرداخته است، ماده ۳۰۸ شرایط چندگانه­‌ای را مطرح کرده که باید در سفته وجود داشته باشد تا امکان پرداخت و مطالبه داشته باشد.

این شرایط عبارت است از اینکه اولا سفته باید امضای معتبر داشته باشد، منظور از امضای معتبر آن است که شخص حقیقی صرف اینکه پایین سفته را امضا کند کفایت می­‌کند اما شخص حقوقی باید با توجه به اساسنامه سفته را رسمیت ببخشد، به عبارت دیگر حتما مهر شرکت را داشته باشد و حتما صاحبین امضای مجاز شرکت، آن را امضا کرده باشند. شرط بعدی آن که مبلغی که سفته نماینده آن است حتما باید به تمام حروف نوشته شده باشد.

همچنین گیرنده وجه اعم از شخص معین یا حامل باید تعیین شود و نیز تاریخ پرداخت که تاریخ معینی باشد یا هرگاه که دارنده مطالبه نماید.

سفته کارمند

نکات مهم در خصوص سفته

  1. مطابق ماده ۲۴۵ قانون تجارت، سفته را می‌­توان از طریق ظهرنویسی منتقل کرد. ظهرنویسی عبارت است از امضای ذیل سفته توسط دارنده آن. به معنای دیگر چنانچه سفته در وجه شخص الف صادر شده باشد، وی با امضای سفته می­‌تواند آن را به شخص ب منتقل نماید، و پس از آن شخص ب دارنده و منتفع سفته خواهد بود. در ظهرنویسی هم ممکن است دارنده جدید شخص معینی باشد یا حامل، که در صورتی که ظهرنویسی به نفع حامل انجام شود، از پس از آن سفته به راحتی با تحویل فیزیکی به نفرات بعدی منتقل می­‌شود.
  2. کسی که سفته را صادر کرده و نیز ظهرنویس‌­ها، در مقابل دارنده آن مسئول پرداخت هستند.
  3. وسیله پرداخت سفته همان نوع از وجهی است که در آن تعیین شده باشد، و امکان تبدیل آن جز با رضایت دارنده وجود ندارد.
  4. در مورد سفته‌­ای که تاریخ سر رسید دارد، نمی­‌توان زودتر از موعد پرداخت کرد و اگر زودتر پرداخت شود، پرداخت کننده در مقابل کسانی که در وجه سفته منتفع هستند، مسئول خواهد بود.
  5. اگر سفته در کشوری غیر از ایران صادر شده باشد، شرایط اساسی همچون شرایطی که برای صحت آن ضروری است، مطابق قوانین کشور محل صدور خواهد بود. البته اگر شرایط صحت مطابق قوانین ایران وجود داشته باشد اما مطابق قانون محل صدور مفقود باشد، چنانچه اشخاصی داخل ایران نسبت به آن سفته تعهداتی کرده باشند، باید به تعهدات خود عمل نمایند و نمی‌­توانند به قانون کشور محل صدور استناد کنند.

مطابق قانون تجارت ایران در ماده ۳۰۹ قواعد برات برای سفته نیز جاریست، در نتیجه اطلاع و آشنایی دقیق­تر با شرایط و قواعد سفته باید به مواد قانونی مرتبط با برات رجوع کرد که تعداد آن‌­ها قابل توجه بوده و از حوصله این نگارش خارج است، به همین سبب چنانچه پرسش‌­های بیشتری درباره سفته داشتید که در این مبحث نتوانستید به پاسخ آن‌­ها دست یابید، می­‌توانید مشاوره حقوقی تلفنی لازم را دریافت نمایید.

گرفتن سفته

ماهیت حقوقی گرفتن سفته از کارگر و کارمند

قانون کار برای تنظیم روابط بین کارفرما و کارگر در بخش خصوصی تدوین شد. مطابق تعاریف این قانون کارفرما کسی است که مشمول این قانون شمرده شود و کارگر شخصی است که در ازای دریافت حق السعی وظایف مشخصی را برای کارفرما انجام می‌­دهد.

رابطه بین دو طرف از طریق قرارداد کار تنظیم می­‌شود، البته رعایت قواعد قانون کار تقریبا در اکثریت مواد برای طرفین ضروری است، برای مثال ارائه آموزش‌­های لازم به کارگر برای انجام تعهدات قراردادی خود ضروری است.

کارمندی که برای کارفرما کار می­‌کند مسئولیت‌­هایی را بر عهده می­‌گیرد که نتیجه آن به کارفرما وارد می­‌شود، اما اگر در اثر رفتارهای کارمند خسارتی به کارفرما وارد شود و یا به اموال کارفرما آسیبی رسد، کارفرما از چه طریق می‌­تواند خسارت‌­های وارده را جبران نماید؟

به عنوان یکی شروط رایج در قراردادها، شرط ارائه تضمین حسن انجام تعهدات توسط پیمانکار گنجانده می­‌شود. این ضمانت­‌نامه که تضمین کننده اجرای صحیح و مناسب تعهدات قراردادی توسط پیمانکار است به عنوان یک شرط صحیح و رایج در قراردادهای همکاری شناخته می­‌شود.

اما همان­طور که بیان شد قرارداد کار روابط کارفرما و کارگری را تنظیم می­‌کند که قواعد آن را قانون کار تنظیم می‌­کند و قانون کار شرایط تقریبا غیرقابل تغییر و غیرقابل چشم پوشی را مطرح می­‌کند.

علی ­الخصوص اینکه قانون کار در ابتدای امر با هدف حمایت از کارگر در مقابل کارفرمایان تنظیم شده است. به همین سبب بین حقوق­دانان اختلاف نظر است که آیا دریافت سفته از کارگر توسط کارفرمایان از نظر حقوقی صحیح است یا خیر.

از آنجا که حکم قانونی یا قضایی صحیحی در این زمینه وجود ندارد حقوق­دانان در جلسات وکیل آنلاین از طریق بررسی و تحلیل حقوقی و مقایسه با شرایط مشابه سعی در پاسخ دادن به این سوال دارند.

نظرات مبنی بر آن است که اگر دریافت سفته از کارگر به عنوان تضمین حسن انجام کار بوده باشد، و کارفرما هدف خود از دریافت آن را در جبران خسارات احتمالی که ممکن است توسط کارگر به وی وارد سازد نهاده باشد، دریافت سفته منع قانونی نداشته و صحیح خواهد بود. اما اگر دریافت سفته از آن بابت باشد که بتوان به کارگر فشار نامشروع ذهنی و روانی وارد سازد به طوری که کارگر را به انجام کارهای خارج از تعهدات وی وادار سازد، عمل نامشروعی بوده که صحیح نمی­‌باشد و حمایت قانونی ندارد.

البته باید توجه داشت که احراز قصد و نیت باطنی کارفرما امر راحتی نیست و تنها می‌­توان با استناد به شرایط و نحوه برخورد کارفرما در مواقع مشابه درباره این موضوع تصمیم گرفت و اقدامی انجام داد.

اما اگر بتوان اثبات کرد که گرفتن سفته از کارمند و کارگر توسط کارفرما، با هدف الزام آنان به امور نامتناسب یا غیرقانونی بوده است، عملکرد کارفرما صحیح نبوده و می­‌تواند مسئولیت حقوقی و قضایی با خود به همراه بیاورد.

امضای سفته

سفته در قرارداد کار

تا اینجا با مفهوم و ماهیت سفته آشنا شدیم، همین­طور بیان شد که قانونا منعی برای کارفرما در دریافت سفته از کارگر یا کارمند خود وجود ندارد البته در صورتی که هدف از آن تضمین حسن انجام تعهدات کارمند و کارگر باشد. اما آیا ضروری است که دریافت سفته در قرارداد فی­‌مابین ذکر گردد؟ آیا مطرح شدن یا نشدن این امر در قرارداد تاثیری در ماهیت امر و نتایج آن به همراه می‌­آورد؟

همان­طور که پیش از این بیان شد در قراردادها ضمانت حسن انجام کار با تعیین مبلغ آن ذکر می‌­گردد، همچنین نحوه بازپرداخت ضمانت‌­نامه و شرایطی که دارنده حق اجرای آن را خواهد داشت در قرارداد ذکر می­‌گردد.

این موضوع نه تنها روابط طرفین را شفاف می­‌سازد، بلکه اثبات این امر است که ضمانت‌نامه با شرایط و شماره و مبلغ مشخص، برای انجام تعهدات آن قرارداد خاص بوده و نمی‌­تواند مورد استفاده جز در مواقعی که طرفین در همان قرارداد توافق کرده‌­اند قرار گیرد.

تصریح شرایط و نکات یاد شده در قرارداد این حق را به دارنده می­‌دهد که در مواقع معین بتواند ضمانت نامه را به اجرا در بیاورد و در مقابل، ضامن را از استفاده نامناسب و نامشروع مصون می­‌نماید. چنانچه دارنده جز در شرایط توافقی نسبت به اجرای ضمانت­‌نامه اخذ شده اقدام نماید، ضامن می‌­تواند واکنش حقوقی نشان داده و ورود خسارت به خود جلوگیری نماید.

همچنین چنانچه دارنده در زمان مقرر نسبت به باز پرداخت ضمانت­‌نامه اقدام نکند، ضامن با توجه به قرارداد فی­‌مابین این حق را پیدا می­‌کند که تحویل ضمانت‌­نامه را از مراجع قضایی صالح دنبال کرده و از ورود ضرر به خود جلوگیری نماید.

از آنچه که بیان شد می‌­توان اینگونه نتیجه گرفت که مصلحت طرفین و به ویژه کارگر در این است که دریافت سفته در قرارداد کار ذکر شود. همچنین ضروری است که نحوه اجرا و استرداد سفته نیز تصریح شده باشد.

چنانچه کارفرما از پذیرش این موضوع سرباز زند کارگر و کارمند این حق را دارد که قرارداد را امضا ننماید، و اگر کارفرما به دلیل این موضوع از امضای قرارداد خودداری نمود، می‌­تواند نشانی از استفاده غیرمناسب از ضمانت­‌نامه باشد که همان­طور که بیان شد از حمایت قانونی برخوردار نخواهد بود.

همچنین باید توجه داشت که اسناد تجاری اعم از سفته یا چک، نشان­‌دهنده بدهکار بودن متعهد آن به دارنده هستند. حتی اگر دلیل این تعهد معلوم نباشد، تاثیری در وجه اجرایی داشتن اسناد تجاری به همراه نمی­‌آورد و دارنده در هر صورت می­‌تواند نسبت به اجرا و دریافت وجه اقدام نماید.

اگر شخصی به دلیل ایجاد رابطه کاری به کارفرما سفته ارائه دهد بدون اینکه در قرارداد این موضوع ذکر گردد و به ویژه در زمانی که در ضمن سفته کارگر از افزودن کلامی منع می­‌شود، کارفرما می‌­تواند در سررسید یا هرگاه که مناسب بداند نسبت به اجرا و اخذ وجه سفته اقدام نماید.

و اگر کارگر ادعا کند که دلیل ارائه سفته ایجاد رابطه کاری بوده است که پایان یافته، و یا به عنوان ضمانت حسن انجام کار بوده که کارمند و کارگر از مفاد قرارداد خود تجاوز نکرده و خسارتی به کارفرما وارد نساخته، این مسئولیت بر عهده کارگر خواهد بود که ادعاهای خود را اثبات نماید تا بتواند نسبت به باز پس گیری ضمانت­‌نامه اقدام کند.

در مقام جمع بندی آنچه که بیان شد باید گفت که سفته سند تجاری است که بر طبق آن امضاکننده متعهد به پرداخت مبلغ معینی به شخص خاص یا به دارنده سفته می‌­­شود، زمان پرداخت وجه سفته می­‌تواند در تاریخ مشخصی باشد و یا در هر زمانی که دارنده مطالبه نماید.

در قراردادهای پیمانکاری اخذ ضمانت­‌نامه حسن انجام کار از پیمانکار یک عرف و رویه قانونی است که متضمن انجام صحیح تعهدات پیمانکار بوده و نیز کارفرما می‌­تواند در صورت بروز خسارت به اموال خود از محل آن جبران خسارت نماید.

در قراردادهای مذکور، نحوه اجرا و نیز شرایط استرداد ضمانت‌­نامه قید می‌­گردد. همچنین شماره و مبلغ ضمانت­‌نامه به نحوی که قابل تشخیص باشد قید می­‌گردد. ضمانت­‌نامه می­‌تواند هر سند تجاری من­ جمله سفته باشد.

قرارداد کار عبارت است از قراردادی که روابط بین کارفرما و کارگر را مطابق قانون کار سامان می­‌بخشد، در قوانین و رویه قضایی درباره اخذ ضمانت‌­نامه از کارگر صراحتا حکمی وجود ندارد اما حقوق­دانان بر این باورند که چنانچه دریافت ضمانت‌­نامه از باب تضمین حسن انجام تعهدات باشد منع قانونی نداشته و صحیح خواهد بود.

در نتیجه کارفرما می­‌تواند از کارگر و کارمند خود درخواست ارائه ضمانت‌­نامه من­ جمله سفته را بنماید، اما برای حمایت از حقوق طرفین و به ویژه کارگر، بهتر آن است که دریافت ضمانت‌­نامه مذکور و شرایط اجرا و استرداد آن در قرارداد کار ذکر گردد، و مخالفت کارفرما با این امر می­‌تواند وجه قانونی ضمانت‌نامه­ را مخدوش نماید.

سفته در قرارداد

مشاوره در گرفتن سفته از کارگر و کارمند

با توجه به گستره قانون کار که اکثریت بخش خصوصی را تحت شمول خود قرار می­‌دهد، روابط کاری و قرارداد کار تقریبا از قواعد یکسانی برخوردار است؛ با وجودی که احکام این قانون معمولا الزامی بوده و امکان خروج از آن برای طرفین وجود ندارد اما در مواردی که قانون سکوت کرده امکان تفسیر وجود دارد. من­ جمله موارد سکوت قانون کار می‌­توان به امکان دریافت سفته از کارگر و کارمند اشاره کرد.

دریافت سفته از کارمند یا کارگر توسط کارفرما، می‌­تواند برای کارمندان و کارگران تعهدات متعددی را ایجاد نماید و در صورت عدم تنظیم صحیح سند یا قرارداد پایه تعهدات فوق به اثرات ناگواری منجر شود.

به همین سبب چنانچه درباره قرارداد کار خود و یا ارائه ضمانت­‌نامه به کارفرما سوالات یا ابهاماتی داشتید می‌­توانید از مشاوره حقوقی متخصص بنیاد وکلا کمک بگیرید و به کمک ایشان تصویر شفاف­‌تری از وضعیت به دست آورید.

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۲ رای

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا