اجاره به شرط تملیک چیست؟

آیا مستاجر می‌تواند بعد از پرداخت و اجرای تعهدات خود، مالک ملک شود؟ آیا مستاجر ضمن عقد اجاره می‌تواند می‌تواند شرط کند که بعد از پرداخت اجاره بها و اقساطی که تعیین شده است، جایگزین مالک شود؟

اینها سوالاتی است که در این مقاله قصد داریم برایتان با نظر یک وکیل قرارداد اجاره توضیح بدهیم.

قرارداد اجاره به شرط تملیک

اجاره به شرط تملیک از انواع عقد اجاره است که در آن شرط می‌شود اگر مستاجر به تمامی تعهدات مندرج در این قرارداد عمل کند، در پایان مدت اجاره، مالک عین مستاجره خواهد شد.

با پیچیده تر شدن روابط در سطح زندگی اجتماعی، نیازهای انسان هم به مرور زمان تغییر می‌کند و تغییر نیازها موجب می‌شود انسان‌ها راهکارهای جدیدتری را برای برطرف کردن آن‌ها به کار بگیرند.

بخش بزرگی از این نیازها را نیازهای مالی انسان تشکیل می‌دهد و در نتیجه پای اموال را به عرصه معاملات بشری باز می‌کند. اموال و دارایی‌ها اقسام مختلفی دارند که براساس یک دسته‌بندی مهم می‌توان آن‌ها را به منقول (همچون اتومبیل) و غیر منقول (همچون خانه و زمین) تقسیم نمود.

این اموال موجب ایجاد روابط حقوقی متنوعی میان افراد جامعه می‌شود و قراردادهای بسیاری همچون خریدوفروش، اجاره، هبه(بخشیدن) و … در خصوص آن‌ها تنظیم می‌گردد.

هریک از این قراردادها نیز قواعد خاصی دارد که در قوانین مختلف پیشبینی می‌شوند؛ یکی از مهمترین و رایجترین قراردادهایی که میان اعضای جامعه تنظیم میگردد و نام آن را بسیار شنیده‌ایم، «قرارداد اجاره» است.

علاوه بر قرارداد اجاره که به صورت سنتی میان افراد جامعه منعقد می‌شود، امروزه نام «اجاره به شرط تملیک» نیز بسیار شنیده می‌شود. اجاره به شرط تملیک یکی از انواع قراردادهای اجاره می‌باشد که در دهه ای اخیر بسیار رواج پیدا کرده است.

تنظیم قرارداد اجاره به شرط تملیک

پیش از آغاز بررسی قرارداد اجاره به شرط تملیک، ابتدا به صورت مختصر در خصوص عقد اجاره از زبان مشاوره حقوقی قرارداد اجاره توضیحاتی را ارائه خواهیم نمود.

در عقد اجاره فرد مستاجر (اجاره کننده) برای مدت زمانی معین که در متن قرارداد اجاره مشخص می‌شود، مالکِ منافعِ عینِ مستاجره (مالی که به اجارهداده شده‌است) می‌شود و در ازای مالکیت منافع در این مدت زمان معین که بر اساس آن اجازه ی استفاده از آن مال را پیدا می‌کند، مبلغی را به عنوان اجاره‌ بها به موجر (اجاره دهنده یا مالک) می‌پردازد.

مالکیت منافع به این معنا است که او می‌تواند از مالی که اجاره کرده است، استفاده کند و یا اینکه در صورت اجازه ی موجر(اجاره دهنده)، آن را به شخص دیگری اجاره دهد.

مستأجر موظف است پس از اتمام مدت زمانی که در قرارداد اجاره تعیین شده است، مال را به مالک اصلی (اجاره دهنده) تحویل بدهد؛ زیرا با اتمام این بازهی زمانی حقی که برای مستأجر در خصوص استفاده از مال به وجود آمده بود، از بین می‌رود.

اینکه میزان اجاره بها به چه میزان باشد و عین مستأجره برای چه مدتی به عنوان اجاره در اختیار مستاجر باشد، بستگی به توافق مالک و مستأجر دارد.

مالک و مستأجر می‌توانند علاوه بر توافق در مورد میزان اجاره بها و مدت زمان اجاره، تعهدات فرعی دیگری نیز در عقد اجاره برای یکدیگر به وجود آورند که به این تعهدات فرعی در ادبیات حقوقی «شرط» گفته می‌شود.

یکی از تعهدات و آثار فرعی که می‌تواند در عقد اجاره درج شود، شرط تملیک است و به قرارداد اجاره‌ای که چنین شرطی در آن درج شده باشد، اجاره به شرط تملیک گفته می‌شود.

اجاره به شرط تملیک نوعی عقد اجاره است که در آن شرط می‌شود اگر مستأجر به تمامی تعهدات مندرج در این قرارداد عمل کند، در پایان مدت اجاره، مالک عین مستأجره(مال اجاره شده) خواهد شد.

در واقع همانطور هم که در عنوان این مطلب آمده است، اجاره به شرط تملیک نوعی قرارداد اجاره است که در نهایت به مالک شدن مستأجر منتهی می‌شود.

نوع تعهداتی که برای مستاجر در این نوع قرارداد اجاره ذکر می‌شود، بستگی به توافق طرفین دارد؛ برای مثال مالک می‌تواند منزل خود را به مستاجر اجاره بدهد و شرط کند که اگر مستأجر در هر ماه فلان مبلغ را بپردازد، در پایان سال که مدت اجارهی منزل به پایان می‌رسد، مالک ملک خواهد شد.

در این صورت اگر مستاجر به این تعهدی که برای او ایجاد شده‌است به طور کامل عمل نماید، دیگر تعهدی برای تخلیه ملک نخواهد داشت و در مقابل وی، مالک موظف خواهد بود که مالکیت این مال را پس از اتمام مدت زمانی که تعیین شده‌است، به مستاجر انتقال بدهد.

بنابراین همانطور که ذکر شد اجاره به شرط تملیک نوعی قرارداد اجاره است که در ضمن آن، شرطی خاص درج شده است.

بالا بودن قیمت مسکن و تمایل افراد برای داشتن خانه ای که متعلق به خودشان باشد، این روش در ابتدا برای خریدوفروش خانه به کار گرفته می‌شد تا به این وسیله افرادی که توان مالی کافی برای پرداخت بهای مسکن به صورت یکجا را ندارند، بتوانند از این طریق و با این شیوه پرداخت اقساطی، سرپناهی برای خود فراهم کنند اما به مرور زمان در مورد اموال دیگر نیز بهکار گرفته شده است.

برای مثال آنچه در لیزینگ خودروها اتفاق می‌افتد، یکی از انواع قرارداد اجاره به شرط تملیک می‌باشد.

در واگذاری لیزینگی خودرو به این نحو است که شرکت‌های لیزینگ خودرو در یک قرارداد، خودرو را برای مدتی معین به متقاضیان اجاره می‌دهند.

سپس در آن مبلغ اجاره بها و دوره‌های زمانی را که باید در طی آن اجاره بها پرداخت شود، مشخص کرده و همچنین قید می‌کنند که اگر در پایان مدت اجاره، مستأجر به تمامی تعهدات خود در برابر مالک عمل کند و مالک هم تأیید کند که مستاجر تمامی تعهدات خود را انجام داده است، در پایان مدت اجاره مستأجر مالک خودرو می‌شود.

در این حالت مالک (شرکت لیزینگ) موظف است در صورت انجام همه تعهدات از سوی مستاجر، مالکیت خودرو را به وی انتقال دهد.

اگر سوالات بیشتری در خصوص نحوه تنظیم قرارداد از سوی متخصصین ما دارید، می‌توانید همین حالا مشاوره کوتاهی را با وکیل تلفنی رزرو نمایید.

علاوه بر آن می‌توانید برای دریافت پاسخ لحظه‌ای و سریع با وکیل آنلاین به گفتگو بپردازید.